5 bước giúp bạn giành lại cuộc sống sau một cuộc ly hôn tồi tệ

Đã hơn một năm kể từ khi cuộc ly hôn của tôi chính thức khép lại, vậy mà dư âm của nó vẫn còn lẩn khuất đâu đó. Nhưng không phải là những tổn thương về mặt cảm xúc, tôi đã sẵn sàng bước ra, điều khó khăn nhất chỉ là việc rời đi lại kéo theo quá nhiều áp lực không cần thiết, những màn kịch vô bổ, và một khoản tiền lớn. Điều còn đọng lại là những thay đổi tinh tế hơn trong cách tôi nhìn thế giới và vị trí của mình trong đó.

Nhìn lại, có lẽ điều gây tổn hại và làm nản lòng nhất sau một cuộc ly hôn đầy tranh chấp chính là mất đi cảm giác làm chủ cuộc đời mình. Phần lớn chúng ta, những người từng bị cuốn vào vũng lầy ly hôn kiểu này, chiếm khoảng 5% theo ước tính, hoàn toàn không có kinh nghiệm với hệ thống pháp lý, ngoài những lần tiếp xúc hiền lành như làm di chúc hay ký hợp đồng mua nhà.

Chúng ta không hề được chuẩn bị cho chiến thuật nâng cao chi phí pháp lý lên đến mức chóng mặt, nhằm ép bạn phải chấp nhận bất cứ điều gì chỉ để thoát ra. Và bạn thấy mình bị mắc kẹt giữa một chuỗi vô tận những đơn kiện, đơn phản tố, trì hoãn, trò chơi đánh lạc hướng và cả dối trá. Cứ như thể bạn là khán giả bất đắc dĩ đang phải trả tiền để xem hai luật sư chơi bóng bàn.

Thật ra, cảm giác mất quyền làm chủ đó không phải là ảo tưởng mà là thực tế. Không chỉ là bạn mất quyền kiểm soát cuộc ly hôn, mà cả những giá trị nội tại và cảm nhận về bản thân cũng dần biến mất giữa cuộc rượt đuổi rối rắm như mèo vờn chuột ấy. Có nên nghe theo luật sư khi họ đề xuất một chiến lược mà bạn chưa từng nghĩ tới nếu tự quyết định? Nhiều lúc, thật khó để biết ai mới là người cầm lái trong cuộc đời mình.

Nhưng như tôi đã nhận ra, sau tất cả, bạn hoàn toàn có thể giành lại cảm giác làm chủ ấy, bằng cách chủ động hành động. Và đây là 5 bước, được đề xuất dựa trên các nghiên cứu khoa học:

1. Đặt ra những mục tiêu mới cho chính mình.

Còn cách nào tốt hơn để lấy lại quyền làm chủ bằng chính hành động? Việc đặt ra những mục tiêu mới, đặc biệt là những mục tiêu mang tính nội tại, phản ánh giá trị và khát vọng sâu xa của bạn, sẽ giúp bạn trở lại vị trí người điều khiển cuộc sống.

Khoa học đã chỉ ra rằng việc viết mục tiêu ra giấy sẽ tạo động lực mạnh mẽ hơn là chỉ nghĩ trong đầu. Và đúng vậy, dùng bút và giấy thực sự hiệu quả hơn là gõ bàn phím.

Khi đã xác định được mục tiêu, bạn cần rèn cho mình một cách nghĩ rõ ràng về việc hiện thực hóa chúng. Nghiên cứu của Peter Gollwitzer cho thấy, tư duy theo kiểu hành động — "Nếu X xảy ra, thì tôi sẽ làm Y" — giúp đưa mục tiêu ra khỏi phạm vi trừu tượng và chuyển hóa thành hành động cụ thể. Cách tư duy này chống lại sự trì hoãn và giúp bạn tận dụng được các dấu hiệu từ môi trường.

Ví dụ, nếu một trong những mục tiêu của bạn là bước ra ngoài và kết nối với người mới, và bạn đã hình dung rõ điều đó, thì khi tình cờ nhìn thấy mẩu tin tuyển tình nguyện viên, bạn sẽ ngay lập tức nhận ra cơ hội và bắt tay vào hành động. Hoặc khi một người bạn cũ bất ngờ gửi lời mời gặp mặt, bạn sẽ không còn do dự nữa.

2. Học cách kiểm soát những điều tiếc nuối.

Để thực sự buông bỏ cuộc ly hôn và cả cảm giác mất quyền làm chủ, bạn cần học cách ngừng quay đi quay lại những lựa chọn trong quá khứ (chẳng hạn như việc từng kết hôn) hay từng chi tiết đau lòng trong quá trình chia tay.

Các nghiên cứu cho thấy lối suy nghĩ lặp đi lặp lại kiểu này chỉ giữ bạn ở lại với quá khứ. Hãy chủ động lựa chọn không nói về cuộc ly hôn như thể nó vẫn đang diễn ra. Những suy nghĩ kiểu “Giá như…”, giá như tôi đừng lấy anh/cô ấy, giá như tôi hành động sớm hơn, chỉ khiến bạn bị mắc kẹt, yếu đuối và bất lực.

Nếu bạn vẫn tự trách bản thân về những sai lầm đã qua, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ. Bởi điều bạn đang làm không những không giúp ích, mà còn đang kéo bạn tụt lùi.

3. Đón nhận con người đang dần đổi thay trong bạn.

Những giai đoạn chuyển tiếp luôn là điều khó khăn với hầu hết chúng ta. Và ly hôn không chỉ là bước chuyển từ một người đã lập gia đình trở về trạng thái độc thân, mà còn là cả một chuỗi thay đổi lớn nhỏ, có cái dễ đối diện, có cái khiến ta loay hoay mãi không tìm được lối ra.

Trong cuốn sách Transitions (Những Giai Đoạn Chuyển Tiếp), William Bridges gọi một quá trình then chốt là “quá trình gỡ bỏ sự đồng nhất” chính là khía cạnh nội tâm của việc rút lui khỏi một vai trò từng gắn bó sâu sắc. Bản thân ông từng là một giáo sư văn học, sau đó chuyển sang viết sách, giảng dạy và tư vấn. Việc không còn có thể giới thiệu bản thân một cách ngắn gọn bằng vài danh từ sang trọng, mà thay vào đó là những cụm từ kết thúc bằng “-ing”, đã khiến ông thấy hụt hẫng và đau đớn hơn nhiều so với tưởng tượng.

Có thể bạn không còn muốn là vợ của Jim hay chồng của Lily, nhưng việc rời bỏ danh xưng ấy đôi khi vẫn khiến bạn cảm thấy như vừa đánh mất một phần giá trị hay bản sắc của chính mình.

Nghiên cứu của Patricia Linville chỉ ra rằng, những ai có hình dung về bản thân phong phú và đa dạng hơn thì sẽ kiên cường hơn khi gặp biến cố. Họ cũng dễ vượt qua cảm xúc tiêu cực và ít bị tổn thương bởi cú sốc tinh thần. Trong một nghiên cứu cụ thể, Linville so sánh hai người phụ nữ sau ly hôn, một người hồi phục khá nhẹ nhàng, người kia thì chới với. Người phụ nữ đầu tiên có cách nhìn về bản thân vô cùng phong phú: cô là một tay chơi tennis, một nhà hoạt động, đồng nghiệp, chị gái, người mẹ, bà con, người đam mê trượt tuyết, làm vườn, và là một luật sư. Khi danh xưng “người vợ” không còn, cô vẫn giữ được nhiều mảnh ghép khác của bản thân. Trái lại, người thứ hai, người vốn chỉ định nghĩa mình qua hai vai trò: vợ và luật sư, mất mát quá nhiều khi hôn nhân tan vỡ.

Việc định hình lại bản thân, bao gồm cả việc đặt ra những mục tiêu mới, cũng chính là một cách để bạn giành lại cuộc sống của chính mình.

4. Hành động mang tính biểu tượng.

Đôi khi, thay đổi cuộc sống bằng những hành động cụ thể, hữu hình lại chính là cánh cửa đưa bạn bước ra khỏi quá khứ, hướng về hiện tại. Nhiều người sau ly hôn thường cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi thay đổi ngoại hình, làm mới phong cách, trang trí lại ngôi nhà (đặc biệt khi vẫn đang sống trong căn nhà từng thuộc về hôn nhân trước đó), hay đơn giản là tạo ra một điều gì đó mới mẻ để khẳng định với bản thân rằng mình đã bước sang một chương đời khác.

Với nhiều phụ nữ, việc trở lại với họ tên thời con gái mang một ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Nam giới hay nữ giới, ai cũng cảm thấy vững vàng hơn khi dám làm điều gì đó mà trước kia, khi còn trong hôn nhân, họ chưa từng dám thử, ví dụ như một mình đi du lịch, đi câu cá, hay chiều chuộng bản thân bằng một thú vui nhỏ mà ngày xưa từng bị cho là ích kỷ.

Với tôi, hành động mang tính biểu tượng ấy là việc lấy lại chiếc nhẫn đính hôn, thứ đã nằm quên lặng lẽ trong ngăn kéo suốt ba năm, một vòng tròn lấp lánh nhưng bị bỏ rơi. Tôi nhận ra rằng, tuy anh ấy là người trả tiền cho chiếc nhẫn, nhưng tôi đã tự mình chọn mua nó khi không có anh bên cạnh, nên về cảm xúc, nó chẳng mang nhiều ý nghĩa với anh. Mà tôi thì rất yêu vẻ đẹp của nó và với số tiền tôi đã chi cho các hóa đơn pháp lý, tôi có thể nói mình đã “mua lại” nó nhiều lần rồi.

Vậy nên, giờ đây tôi đeo nó, trên tay phải.

5. Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát.

Nếu bạn thấy trong đây vang lên lời cầu nguyện nổi tiếng “Xin cho con sức mạnh để thay đổi những gì có thể thay đổi, sự thanh thản để chấp nhận những điều không thể đổi thay, và trí tuệ để phân biệt được hai điều ấy” thì đúng là bạn đang đi đúng hướng.

Hãy chấp nhận rằng bạn cần buông bỏ trải nghiệm tồi tệ ấy để tiến về phía trước. Nếu bạn thấy mình vẫn còn bị mắc kẹt — vẫn quay cuồng trong những sai lầm đã qua, vẫn nuối tiếc những cơ hội đã mất, vẫn ngập tràn cảm xúc tiêu cực hay dằn vặt với nỗi ân hận, hãy tìm đến một người hỗ trợ, một nhà tư vấn hoặc chuyên gia trị liệu.

Hãy bắt đầu từ việc thực hiện những mục tiêu bạn đã đề ra cho chính mình. Từng bước một, bạn sẽ tiến về phía trước. Bởi vì một tương lai mới đang đợi bạn phía trước.

Sẽ là nói dối nếu bảo rằng ai cũng có vạch xuất phát giống nhau trong việc buông bỏ quá khứ. Nhưng năm bước này sẽ là bàn đạp vững chắc để bạn đứng dậy và viết lại câu chuyện đời mình. 

Tài liệu tham khảo:

• Bridges, William. Transitions: Making Sense of Life’s Changes. New York: Da Capo Press, 2004.
• Gollwitzer, Peter M., “Implementation intentions: Strong effects of simple plans,” American Psychologist, Vol 54(7), Jul 1999, 493-503.
• Linville, Patricia, “Self-Complexity and Affective Extremity: Don’t Put All of Your Eggs in One Cognitive Basket,”” Social Cognition. 1, no.1. (1985): 94-120.
• Linville, Patricia W. “Self-Complexity As a Cognitive Buffer Against Stress-Related Illness and Depression,: Journal of Personality and Social Psychology (1987), 12, no.4, 663-676.

Source: Joana Lopes/Shutterstock

Nguồn: 5 Steps to Reclaim Your Life After a Bad Divorce | Psychology Today