5 dấu hiệu tinh tế của tự kỷ ở phụ nữ

Phụ nữ mắc chứng tự kỷ thường thể hiện các triệu chứng rất khác với nam giới, điều này khiến việc chẩn đoán dễ sai lệch hoặc thậm chí bị bỏ sót hoàn toàn. Không chỉ vì nhiều phụ nữ có rối loạn phổ tự kỷ (ASD) cư xử theo cách được xem là "bình thường về mặt xã hội", thường là nhờ họ đã nỗ lực học hỏi cách tương tác xã hội, mà còn bởi mối quan tâm của họ khác biệt đáng kể so với nam giới mắc ASD.

Dưới đây là năm dấu hiệu nhận biết tự kỷ ở phụ nữ:

1. Sự đắm chìm mãnh liệt vào một người, một ban nhạc hay người nổi tiếng

Một trong những tiêu chí để xác định ASD, chẳng hạn trong Bài kiểm tra Asperger của Simon Baron-Cohen, là sự tập trung quá mức vào "vật thể", thường liên quan đến việc sưu tầm hay những sở thích như ngắm tàu hỏa.

Phụ nữ mắc ASD cũng có những đam mê vô cùng mãnh liệt, nhưng thay vì chỉ tập trung vào vật thể, họ cũng rất dễ dành toàn bộ sự chú ý cho con người. Các bé gái lớn lên cùng ASD có thể trở nên ám ảnh với một người nổi tiếng hoặc một ban nhạc nào đó đến mức phải biết tất cả mọi điều về họ.
Nhiều thân chủ của tôi, khi bước vào một mối quan hệ, thường tập trung toàn bộ vào người yêu đến mức quên cả nhu cầu của bản thân.

Bởi vì việc hâm mộ người nổi tiếng hay quan tâm đến người khác được xem là "bình thường" hơn so với việc say mê sưu tầm mô hình ô tô hay nhẫn giấy ăn, nên điều này càng khiến việc chẩn đoán ASD ở nữ trở nên khó khăn và dễ bị bỏ qua.

image: panitanphoto/Shutterstock.

2. Lo âu và trầm cảm

Giống như nhiều phụ nữ khác, tôi từng được chẩn đoán là mắc chứng lo âu và trầm cảm. Việc sống chung với ASD và cố gắng hòa nhập vào một thế giới của những người thần kinh điển hình là điều vô cùng khó khăn. Phụ nữ có thể trở nên trầm cảm, lo âu vì phải liên tục vật lộn với những điều mà người khác thấy đơn giản.

Khi không có một chẩn đoán rõ ràng về ASD, ta rất dễ trách móc bản thân một cách khắt khe, và cũng dễ bị người khác hiểu sai, cả hai điều ấy đều có thể dẫn đến sự tự ti, lo âu và trầm cảm.

3. Không thích mặc đồ khó chịu

Nhiều trẻ tự kỷ gặp vấn đề với cảm giác khi mặc quần áo, đặc biệt là sự nhạy cảm với chất liệu vải, kết cấu, nhãn mác hay độ thoải mái. Khi trưởng thành, phụ nữ mắc ASD có thể vẫn giữ sự nhạy cảm này, và thường ưu tiên sự thoải mái, tiện dụng hơn là thời trang.

Dù tôi không còn nhạy cảm như hồi nhỏ, thời mà chỉ cần chạm vào len hay nylon ướt là tôi phát cáu, hoặc khóc lóc nếu quần áo còn gắn mác, thì đến giờ, tôi vẫn phải cắt viền trên tất và luôn chọn trang phục thoải mái thay vì sành điệu.

4. Ngại giao tiếp bằng ánh mắt

Kể từ khi được chẩn đoán và làm việc cùng các phụ nữ khác mắc ASD, tôi càng nhận ra việc nhìn vào mắt người đối diện là điều không hề dễ dàng đối với nhiều phụ nữ tự kỷ. Cũng như các khía cạnh xã hội khác, nhiều người đã phải học cách nhìn vào mắt người khác và gắng gượng để làm điều đó, nhưng đó không phải là phản xạ tự nhiên, và nó khiến họ rất mệt mỏi.

5. Các triệu chứng thường nhẹ hơn so với nam giới mắc ASD

Các bé gái mắc ASD có thể biểu hiện triệu chứng nhẹ nhàng hơn so với các bé trai. Điều này có thể do nhiều yếu tố, bao gồm khát khao học cách cư xử "đúng chuẩn" trong xã hội, và việc kìm nén một số hành vi liên quan đến ASD.
Các bé gái ấy cũng có thể chỉ đơn giản được xem là "trầm tính", một đặc điểm vốn dĩ được xã hội coi là dễ chịu hơn.

Sự bối rối

Với tôi, sống cùng ASD đồng nghĩa với việc thường xuyên cảm thấy bối rối. Tôi không hiểu được ý đồ của người khác, một phần vì tôi không đoán trước được điều gì sẽ xảy ra, cũng không nắm bắt được lý do sau hành động của họ. Tôi rất ngây thơ, thường tin người ngay lần gặp đầu. Và tôi không hiểu vì sao người khác lại nghĩ tôi thô lỗ, ích kỷ hay không phù hợp, trong khi tôi đã rất cố gắng để cư xử đúng mực.

Tôi gặp khó khăn trong việc nhận diện khuôn mặt, điều này khiến tôi thường xuyên bối rối khi người lạ bắt chuyện như thể đã quen biết. Ngày nay, tôi cố gắng chỉ vây quanh mình bằng những người tử tế, chân thành, nhưng khi còn trẻ, sự bối rối trong giao tiếp xã hội khiến tôi dễ bị thao túng và dễ bị tổn thương, vì tôi không thể hiểu được những động cơ ẩn sau hành vi của người khác.

Chính sự khác biệt trong cách ASD biểu hiện ở phụ nữ, cộng với việc họ học cách che giấu các triệu chứng bằng cách mô phỏng những hành vi “bình thường”, khiến phụ nữ mắc ASD đôi khi được gọi là những người “ngụy trang”. Điều này góp phần khiến rất nhiều phụ nữ sống cả cuộc đời mà không biết mình thuộc phổ tự kỷ.

Hi vọng rằng, khi sự hiểu biết về cách ASD thể hiện ở nữ giới ngày càng được mở rộng, các tiêu chí chẩn đoán sẽ trở nên toàn diện hơn để rồi sẽ có thêm nhiều phụ nữ và bé gái nhận được chẩn đoán đúng đắn và kịp thời. 

Tài liệu tham khảo:

https://www.aspergerstestsite.com/75/autism-spectrum-quotient-aq-test/

https://www.kennedykrieger.org/patient-care/conditions/autism-spectrum-…

https://digest.bps.org.uk/2017/02/24/theres-such-a-thing-as-autism-camo…

Tác giả: Claire Jack Ph.D.

Nguồn: 5 Subtle Indications of Autism in Women | Psychology Today