6 lý do buồn bã khiến một gia đình tạo ra “con cừu đen”

CÁC Ý CHÍNH

• Các gia đình có thể vô tình tạo ra “con cừu đen” thông qua những khuôn mẫu cảm xúc tinh vi.
• Đứa trẻ bị loại trừ trong gia đình thường là người nhạy cảm, sáng tạo hoặc rất có năng lực.
• Những động lực tạo nên “con cừu đen” trong gia đình thường hình thành mà không có ý thức hay chủ ý.

“Tôi là con cừu đen của gia đình mình,” chàng trai trẻ ngồi trước mặt tôi trong phòng trị liệu nói. Tôi cố hình dung chàng trai đáng yêu mà buồn bã này lại có thể là “con cừu đen” của bất kỳ điều gì. Tôi không thể.

Thường được xem là kẻ bị ruồng bỏ trong gia đình, “con cừu đen” hay bị nghĩ là người lập dị, khác thường. Hơn nữa, phần còn lại của gia đình thường tin rằng chính người ấy đã tự gây ra tình cảnh của mình.

Quả thật, đôi khi “con cừu đen” thực sự khác biệt hoặc có vấn đề theo bất kỳ chuẩn mực nào (đôi khi là hệ quả của một rối loạn tâm thần tiềm ẩn). Hoặc cô ấy có thể là người rối loạn nhân cách chống đối xã hội, liên tục xâm phạm ranh giới và sự chăm sóc của gia đình, khiến gia đình buộc phải loại trừ để tự bảo vệ mình, điều đó là chính đáng.

Nhưng đáng ngạc nhiên là hai kịch bản ấy hiếm khi là sự thật. Rất, rất nhiều “con cừu đen” là những con người đáng mến, có nhiều điều để trao cho gia đình và cho thế giới. Trên thực tế, họ thường là những người tốt nhất và sáng nhất. Họ có thể là người sáng tạo nhất trong gia đình, hoặc là người có đời sống cảm xúc mạnh mẽ nhất.

Thật ra, trên đời này có rất nhiều “con cừu đen”. Hãy nghĩ thật kỹ. Gia đình bạn có một người như thế không?

Câu hỏi này không dễ trả lời như ta tưởng, bởi nhiều “con cừu đen” không hề bị loại trừ về mặt thể chất khỏi gia đình. Với đa số, mọi thứ tinh tế hơn rất nhiều. Sự loại trừ là cảm xúc.

Source: Pixel-Shot / Adobe Stock

3 dấu hiệu cho thấy gia đình bạn có một “con cừu đen”

• Một thành viên, trong thời gian dài, thường tỏ ra tổn thương hoặc giận dữ mà không ai rõ lý do.
• Một người thường xuyên, và kéo dài, bị nói xấu sau lưng: “Anh ta thật phiền,” “Đúng là một kẻ [kỳ quặc/thất vọng/vô dụng/điền vào chỗ trống].”
• Một thành viên bị khẽ khàng gạt ra ngoài: không được mời đến vài dịp gia đình, hoặc không được thông báo về những tin tức trong nhà.

Vậy nếu đa số “con cừu đen” không phải là kẻ gây rối tự chuốc lấy sự xa lánh, thì điều gì khiến một gia đình đối xử với chính người của mình như thế?

Nguyên nhân thật sự không nằm ở bất kỳ cá nhân nào. Không. Nó là sản phẩm của động lực gia đình.

Dưới đây là những nguồn gốc tôi thường gặp nhất.

6 động lực gia đình phổ biến nhất dẫn đến “con cừu đen”

1. Đứa trẻ có ít điểm chung nhất với cha mẹ:
   Đứa trẻ này nổi bật vì tính cách, khí chất hoặc sở thích của mình. Cha mẹ bối rối trước con và vô tình đối xử khác đi, sự khác biệt ấy dần lan sang anh chị em.
2. Đứa trẻ giỏi giang và xuất sắc nhất:
   Đứa trẻ này có nguy cơ vượt trội hoặc làm lu mờ một hoặc cả hai cha mẹ. Có ý thức hoặc vô thức, cha mẹ tìm cách kìm hãm con. Như vậy, họ không “mất con” và cũng không phải cảm thấy tự ti khi so sánh với con.
3. Đứa trẻ dễ trầm cảm hoặc lo âu nhất:
   Đứa trẻ có cảm xúc hay suy nghĩ mãnh liệt, u tối mà cha mẹ không thể hiểu, có thể khiến họ sợ hãi. Không biết giúp thế nào, họ giữ con ở khoảng cách xa.
4. Cạnh tranh anh chị em:
   Trong gia đình này, sự quan tâm hay tình yêu không đủ cho tất cả. Một hoặc cả hai cha mẹ bị giới hạn bởi bệnh tâm thần, rối loạn nhân cách, hay nghiện ngập chẳng hạn. Anh chị em buộc phải ganh đua để giành lấy những gì ít ỏi.
5. Người cha/mẹ thẳm sâu bên trong ghét chính mình:
   Người này có thể trông rất yêu thương con cái, nên khó nhận ra. Nhưng họ không chịu nổi một vài phần của chính mình, liền phóng chiếu những đặc điểm ấy lên một đứa con được chọn, rồi quay sang ghét bỏ nó. Đây là cơ chế tự vệ vô thức, diễn ra ngoài nhận thức của cha/mẹ.
6. Sự bỏ bê cảm xúc thời thơ ấu:
   Đứa trẻ “vô hình” nhất. Trong gia đình này, mọi đứa trẻ đều nhận được thông điệp tinh tế (hoặc không hề tinh tế) rằng cảm xúc của chúng không quan trọng. Nhưng có một đứa giỏi che giấu nhu cầu, cảm xúc và bản thân mình hơn những đứa khác. Đứa trẻ ấy biến mất khỏi “màn hình radar” của gia đình và bị phớt lờ. Nó trở thành người không được mong đợi. Là người ít quan trọng nhất.

Với bất kỳ nguyên nhân nào trong sáu điều trên, đứa trẻ bị loại trừ hoặc nhắm tới đều sớm cảm nhận rằng mình phải là kẻ khác biệt, xấu xa hoặc thấp kém. Trong một lời tiên tri tự hoàn thành, nó học cách đóng vai của mình trong gia đình. Và thường là, nó đóng vai ấy rất giỏi.

Bạn nên làm gì nếu thấy gia đình mình thấp thoáng trong những lời này? Quả thật rất khó để đảo ngược những động lực gia đình đã ăn sâu như vậy. Nhưng bạn vẫn có thể tạo ra khác biệt:

• Chọn cách nhìn gia đình mình qua một lăng kính phức tạp hơn.
• Tự hỏi: Điều này có đúng không? Đây có phải là con người tôi muốn trở thành không? Tôi có muốn đối xử với anh chị em hay con mình như thế này không?
• Chia sẻ bài viết này với những thành viên phù hợp trong gia đình.
• Nhìn “con cừu đen” của bạn bằng đôi mắt mới và nhận ra những điều bạn chưa từng thấy.
• Mở lòng mình và phần nhỏ bé của bạn trong vòng tròn gia đình.
• Hãy cho “con cừu đen” biết rằng bạn đón nhận và giành lại người ấy.

Nếu Bạn Là Một “Con Cừu Đen”

Bạn có lý do để bối rối và hoang mang. Không điều gì đơn giản như những gì người ta vẫn nghĩ. Hãy biết rằng bạn có giá trị. Và đó không phải lỗi của bạn.

Tác giả: Jonice Webb, Ph.D.

Bà là tác giả cuốn sách Lấp đầy trống rỗng - Chữa Lành Tổn Thương Cảm Xúc Thời Thơ Ấu

https://s.shopee.vn/3fwVnOVA3t

Nguồn: 6 Sad Reasons Why a Family Creates a Black Sheep | Psychology Today