Cách những chú chó chữa lành chúng ta

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Động vật giúp ta chậm lại, thở sâu hơn và trở về với khoảnh khắc hiện tại.
• Sự hiện diện chung tạo nên nhịp điệu đồng điệu giữa thân và tâm.
• Đôi khi, sự chữa lành giản đơn nhất chỉ là chú chó nằm yên bên cạnh ta.

Hầu như tối nào cũng vậy, cứ khi tôi trải tấm thảm yoga ra là chú chó Bond (James Bond) của tôi lại chạy đến, như thể được chính ngài M triệu gọi. Nó tham gia buổi tập của tôi bằng cách chui vào giữa các tư thế, liếm nhẹ lên mặt tôi đúng lúc, hoặc đơn giản chỉ nằm sát bên cạnh, để một phần cơ thể mình lên tấm thảm. Tôi bắt đầu tự hỏi liệu nó có cảm nhận được điều gì đó trong tôi mỗi khi tôi tập yoga: một hơi thở lắng dịu, một thân thể chạm đất, hay một dòng năng lượng nào đó. Dù nó cảm được điều gì, nó luôn muốn ở gần tôi. Và tôi cũng chào đón sự đồng hành ấy. Tôi đã chọn không đến lớp yoga nhóm, chỉ để có thể tập ở nhà cùng nó. Tôi cũng cảm nhận được, đâu đó trong những buổi tập chung ấy, có một điều gì đó rất đỗi diệu kỳ.

Suốt nhiều năm, tôi nghĩ những khoảnh khắc ấy đơn thuần chỉ là sự an ủi về mặt cảm xúc. Tôi cho rằng tất cả có được chỉ vì tình yêu tôi dành cho Bond và cho loài vật nói chung. Nhưng những nghiên cứu mới cho thấy trong những tương tác ấy có một điều gì đó mang tính cấu trúc hơn. Hóa ra, ta có thể rơi vào một dạng “điều hòa sinh học”, nơi con người và thú cưng hòa vào cùng một nhịp điệu. Cơ thể chúng ta, theo nghĩa đen, “cùng hạ nhịp” với nhau.

Tôi từng lo rằng khoa học sẽ tước đi sự nhiệm màu của điều này, nhưng hóa ra, nó đem đến một tầng ý nghĩa mới còn khiến ta kinh ngạc hơn. Một tầng ý nghĩa có thể được khám phá sâu hơn và áp dụng thực tế hơn để nhiều người và nhiều loài vật có thể cùng trải nghiệm. Thậm chí, rất có thể chúng ta đã và đang cảm nhận điều ấy mà chưa thật sự nhận ra.

Source: Photo by Susanna Newsonen

Những tương tác nhẹ nhàng, đầy trìu mến như vuốt ve, nằm nghỉ bên nhau, tản bộ hay chải lông, đều có thể khiến con người và động vật rơi vào sự đồng bộ về nhịp tim, nhịp thở và phản ứng căng thẳng. Điều này đã được quan sát ở chó trong gia đình, ở ngựa trị liệu và nhiều loài bạn đồng hành khác. Khi ta ngồi cạnh chúng và cho phép mình chậm lại, ta không chỉ cảm thấy an yên hơn; cơ thể ta cũng chuyển sang trạng thái điều hòa, như một bản song ca dịu dàng được đồng chỉnh từng nhịp một.

Cũng có những bằng chứng mới cho thấy một số người mang thiên hướng sinh học đặc biệt dễ cảm động và giàu lòng trắc ẩn với động vật. Và tôi thừa nhận mình cảm thấy mình là một trong số ấy. Hóa ra điều này bắt nguồn từ một vài biến thể trong hệ oxytocin (kiến trúc thần kinh của sự gắn kết và tin tưởng), những biến thể gắn liền với mức độ đồng cảm cao dành cho loài vật. Điều đó cho thấy, đối với vài người, sự thôi thúc muốn kết nối với loài khác đến từ tận sâu bên trong họ.

Thế nhưng, phát hiện đáng khích lệ nhất lại nằm ở đây: Luyện tập quan trọng hơn bẩm sinh. Nghiên cứu cho thấy thời gian ta dành cho các mối quan hệ chăm sóc, cho ăn, huấn luyện, chải lông, hay đơn giản chỉ là cùng chia sẻ không gian, sẽ làm tăng sự đồng cảm và khả năng điều hòa cảm xúc theo thời gian. Sự dịu dàng nở hoa ở nơi nó được nuôi dưỡng. Ta trở nên giỏi hơn trong việc thấu cảm bởi vì ta đang thực hành thấu cảm.

Và những lợi ích ấy không chỉ dừng lại ở mối quan hệ người – vật. Những ai gắn bó sâu sắc với động vật thường cho biết họ kiên nhẫn hơn, cảm xúc vững vàng hơn và thậm chí cải thiện cả các mối quan hệ với con người. Khi ta luyện tập sự dịu dàng với thú cưng, ta cũng trở nên dịu dàng hơn với con người. Đây là một trong những ý tưởng đẹp đẽ nhất mà nghiên cứu mang lại: động vật có thể giúp ta luyện tập sự mềm mại mà sau này ta sẽ đem vào phần còn lại của đời sống.

Dưới đây là những cách bạn có thể bắt đầu: Cách luyện sự mềm mại thông qua kết nối với động vật

Hòa vào “ba hơi thở chung”. Đặt tay lên ngực hoặc hông chú chó khi nó đang nằm nghỉ. Hãy hòa nhịp thở của bạn với nó trong ba chu kỳ chậm rãi. Cảm nhận cơ thể bạn lắng xuống khi bạn thôi cố gắng dẫn dắt. Hãy chuẩn bị để thấy mình muốn ở lại lâu hơn ba hơi thở ấy. Và xin cứ ở lại.

Tạo nên những khoảnh khắc chú tâm nhỏ. Mỗi ngày một lần, dành cho chú chó 30 giây hiện diện trọn vẹn. Không ra lệnh, không chỉnh sửa, chỉ để ý. Cảm nhận hơi ấm thân mình nó, độ mềm của bộ lông, tâm trạng nó đang mang. Hãy lặng nhìn và thu vào từng thứ. Nhìn cả sự dịu dàng trong nó và trong chính bạn.

Tản bộ thật chậm, thật có mặt. Chọn một buổi đi bộ mỗi tuần thật chậm rãi. Hãy để chú chó dẫn nhịp. Bước từng bước có chủ ý. Tìm nhịp điệu chung của hai bạn. Đồng chỉnh bản thân với nhau.

Lắng nghe không lời. Để ý những tín hiệu tinh tế như đôi tai nhúc nhích, chiếc đuôi thả lỏng, hay hơi thở thay đổi. Chỉ cần nhìn và đáp lại bằng sự thừa nhận nhẹ nhàng. Xây dựng một không gian an toàn cho cả hai.

Tạo một nghi thức kết nối hằng ngày. Bond của tôi có “giờ yoga”. Chó của bạn có thể có “giờ chải lông” hoặc “giờ ôm buổi tối”. Hãy tìm một nghi thức đơn giản, lặp lại được, để nó trở thành nơi trú ngụ cho hệ thần kinh của bạn.

Trong một thế giới chuyển động quá nhanh và đòi hỏi quá nhiều, những chú chó mang đến cho ta một nhịp điệu chậm rãi và hiền hòa hơn. Bond không đòi tôi phải năng suất hay sâu sắc khi tôi ngồi trên tấm thảm; nó chỉ muốn ở gần phiên bản mềm mại hơn của tôi, phiên bản chỉ xuất hiện khi tôi tập yoga. Và trong sự tĩnh lặng chung đó, hơi thở nối hơi thở, nhịp tim chạm nhịp tim, có điều gì đó trong cả hai chúng tôi thay đổi.

Khi tôi viết những dòng này, đầu Bond đang tựa lên bàn chân tôi, ấm áp và vững vàng, như cách nó vẫn làm mỗi khi biết tôi đang chạm đến một điều quan trọng nào đó. Và tôi lại chợt nhận ra: sự chữa lành bên một chú chó không ồn ào hay kịch tính. Nó lặng lẽ. Điều hòa. Vỗ về. Nó nhắc ta nhớ ta là ai khi chẳng có ai đòi hỏi điều gì từ ta hết. 

References

Bargigli, G., Frassineti, L., Lanata’, A., Baragli, P., Scopa, C., & Vignoli, A. (2025). Evidence of Physiological Co‑Modulation During Human‑Animal Interaction: A Systematic Review. preprint (arXiv). https://arxiv.org/abs/2510.10559

Connor M, Lawrence AB, Brown SM. Associations between Oxytocin Receptor Gene Polymorphisms, Empathy towards Animals and Implicit Associations towards Animals. Animals (Basel). 2018 Aug 14;8(8):140. doi: 10.3390/ani8080140. PMID: 30110949; PMCID: PMC6116162.

Koskela A, Törnqvist H, Somppi S, Tiira K, Kykyri VL, Hänninen L, Kujala J, Nagasawa M, Kikusui T, Kujala MV. Behavioral and emotional co-modulation during dog-owner interaction measured by heart rate variability and activity. Sci Rep. 2024 Oct 24;14(1):25201. doi: 10.1038/s41598-024-76831-x. PMID: 39448721; PMCID: PMC11502769.

Wienhold, S., Bär, L., Ringleb, Z. et al. The relationship of early life adversity and physiological synchrony within the therapeutic triad in horse-assisted therapy. J Neural Transm 132, 1291–1312 (2025). https://doi.org/10.1007/s00702-025-02947-7

Tác giả: Susanna Newsonen

Nguồn: How Our Dogs Heal Us | Psychology Today