Liệu giao tiếp quá nhiều có thể gây hại cho bạn?

Liệu giao tiếp quá nhiều có thể gây hại cho bạn?

Khám phá mối liên hệ giữa tần suất tiếp xúc xã hội và sức khỏe

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Giao tiếp xã hội đều đặn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tinh thần (ví dụ: hỗ trợ cảm xúc, cảm giác được kết nối).
• Tuy nhiên, việc giao tiếp quá thường xuyên lại không mang thêm lợi ích cho sức khỏe, thậm chí có thể gây hại (ví dụ: tăng căng thẳng, rủi ro tử vong cao hơn).
• Con người cần ý thức rõ về ảnh hưởng của giao tiếp xã hội thường xuyên và tìm cách đối phó lành mạnh (ví dụ: thiết lập ranh giới, dành thời gian ở một mình).

Chúng ta thường nghe rằng cô đơn và tách biệt xã hội không tốt cho sức khỏe, trong khi các mối quan hệ và tương tác xã hội thì đem lại nhiều lợi ích, từ cảm giác được hỗ trợ đến cảm giác thuộc về.

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây của Stavrova và Ren, đăng trên số tháng Tám của tạp chí Social Psychological and Personality Science, cho thấy rằng: giao tiếp xã hội, nếu quá mức, có thể không còn tốt cho sức khỏe như ta vẫn nghĩ. Hãy cùng tìm hiểu nghiên cứu này.

Nghiên cứu 1: Giao tiếp xã hội và sức khỏe

Dữ liệu được thu thập từ chín đợt khảo sát (từ năm 2002 đến 2018) trong khuôn khổ Dự án Khảo sát Xã hội Châu Âu – một khảo sát quy mô lớn về chất lượng sống của người dân. Mẫu khảo sát cuối cùng bao gồm 392.195 người (độ tuổi trung bình 48, 54% là nữ) đến từ 37 quốc gia. Những thông tin được thu thập bao gồm: tần suất giao tiếp xã hội (với bạn bè, người thân, đồng nghiệp), đánh giá sức khỏe thể chất của bản thân và các đặc điểm nhân khẩu học.

Phân tích dữ liệu cho thấy mối quan hệ phi tuyến tính giữa sức khỏe thể chất và tần suất giao tiếp xã hội.

Ban đầu, khi tần suất giao tiếp xã hội tăng lên, ví dụ từ mỗi năm một lần thành mỗi tháng một lần, thì sức khỏe thể chất (do chính người tham gia đánh giá) cũng cải thiện rõ rệt. Nhưng sau đó, đường cong dần trở nên bằng phẳng, cho thấy rằng khi tần suất giao tiếp vượt ngưỡng nhất định (ví dụ vài lần mỗi tuần), lợi ích bổ sung gần như không còn, và sức khỏe cũng không cải thiện thêm.

Nghiên cứu 2: Giao tiếp xã hội và nguy cơ tử vong

Để hiểu rõ hơn ảnh hưởng của giao tiếp xã hội, các nhà nghiên cứu đã tiến hành một nghiên cứu theo dõi dài hạn. Dữ liệu được lấy từ Dự án Bảng Dữ liệu Kinh tế Xã hội Quốc gia Đức – một cuộc khảo sát tiêu biểu trên toàn nước Đức.

Về phân tích sức khỏe thể chất, dữ liệu từ năm đợt khảo sát được sử dụng. Mẫu khảo sát gồm 49.675 người (53% là nữ, năm sinh trung bình là 1962). Còn về phân tích nguy cơ tử vong, mẫu khảo sát gồm 52.542 người (53% là nữ, năm sinh trung bình là 1960). Trong quá trình theo dõi, khoảng 8% người tham gia đã qua đời. Thời gian sống trung bình là 14 năm.

Phân tích dữ liệu cho thấy: tần suất giao tiếp xã hội cao nhất (tức là trò chuyện hằng ngày) không hề liên quan tới sức khỏe tốt hơn hay tuổi thọ dài hơn so với những người giao tiếp ở mức độ vừa phải (ví dụ mỗi tháng một lần). Trái lại, tần suất giao tiếp quá cao đôi khi còn liên quan đến “nguy cơ tử vong cao hơn và tuổi thọ ngắn hơn.”

Sức khỏe, tử vong và giao tiếp xã hội

Hãy đặt những phát hiện này vào trong bối cảnh rộng hơn. Trước đây, nhiều nghiên cứu đã cho thấy mối quan hệ gắn bó và sự hỗ trợ xã hội có liên quan đến cuộc sống khỏe mạnh hơn. Chẳng hạn, những người có kết nối xã hội tốt thường duy trì chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục đều đặn, và tuân thủ lời khuyên y tế. Ngược lại, sự cô lập và đơn độc thường đi kèm với sức khỏe kém.

Tuy nhiên, như nghiên cứu lần này chỉ ra, giao tiếp xã hội không hẳn cứ nhiều là tốt. Khi vượt quá một ngưỡng nhất định, nó không còn mang lại lợi ích cho sức khỏe – thậm chí có thể gây hại.

Dĩ nhiên, cô lập và cô đơn cũng không hề tốt. Thực tế, trong nghiên cứu thứ hai, việc tăng tần suất giao tiếp xã hội cho thấy có liên quan đến sức khỏe tốt hơn trong một khoảng nhất định. Những người hoàn toàn không giao tiếp với ai thường có sức khỏe yếu hơn và nguy cơ tử vong cao hơn.

Vậy khi nào thì việc giao tiếp xã hội bắt đầu trở nên không lành mạnh? Trong nghiên cứu thứ hai, khi tần suất giao tiếp tăng lên mức mỗi ngày, nó không còn liên quan đến sức khỏe tốt hơn nữa; ngược lại, còn đi kèm với nguy cơ tử vong cao hơn.

Nói cách khác, “tăng tần suất gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp và hàng xóm từ mức không bao giờ lên mức mỗi tháng” giúp giảm 10% nguy cơ tử vong. Nhưng khi tăng từ mức mỗi tháng lên mức mỗi ngày, nguy cơ tử vong lại tăng thêm 8%.

Những thay đổi về nguy cơ tử vong này (tức giảm 10% và tăng 8%) là khá đáng kể. Để so sánh: việc là nam giới (so với nữ) làm tăng nguy cơ tử vong 4%; còn người đã kết hôn (so với chưa kết hôn) thì giảm nguy cơ tử vong 3%.

Vì vậy, có thể thấy rằng giao tiếp xã hội quá thường xuyên là một yếu tố nguy cơ đáng lưu tâm đối với sức khỏe và tuổi thọ. 

Cô lập xã hội và giao tiếp thường xuyên: khi giao tiếp quá nhiều lại gây hại

Câu hỏi quan trọng đặt ra là: Vì sao những lợi ích của giao tiếp xã hội lại biến mất khi tần suất giao tiếp trở nên quá cao?

Liệu có phải, chẳng hạn, những người giao tiếp quá thường xuyên vốn là những người có sức khỏe rất kém, như bệnh nhân phải nằm viện, không tự chọn việc giao tiếp nhiều nhưng buộc phải tiếp xúc thường xuyên với y bác sĩ?

Rất có thể là không. Bởi dữ liệu cho thấy, tình trạng sức khỏe kém tại thời điểm ban đầu không dự đoán được tần suất giao tiếp cao hơn với bạn bè, đồng nghiệp hay hàng xóm vào thời điểm sau đó (ngay cả khi đã kiểm soát mức độ giao tiếp ban đầu). Thực tế, sức khỏe càng yếu thì mức độ giao tiếp lại càng giảm. Điều này cũng đúng với sự tương tác với người thân trong gia đình, với những người có sức khỏe kém nhất, tần suất tiếp xúc thực ra lại sụt giảm.

Vậy thì, vì sao việc giao tiếp quá nhiều lại không mang lại lợi ích gì thêm cho sức khỏe, thậm chí đôi khi còn gây hại?

Một lý do có thể là: đa phần các hành vi tốt cho sức khỏe (như uống nước, ngủ nghỉ, tập thể dục, đánh răng...) đều trở nên ít hiệu quả hơn nếu vượt quá mức khuyến nghị.

Hãy nghĩ đến vitamin như một ví dụ. Sự khác biệt giữa việc có và không bổ sung lượng vitamin cần thiết hằng ngày là rất rõ rệt và tích cực. Nhưng khi bạn tăng liều từ gấp đôi lên gấp ba lượng khuyến nghị, lợi ích thu được không tăng thêm là bao, thậm chí còn có thể gây hại cho sức khỏe. Giao tiếp xã hội cũng có thể giống như vậy.

Một lý do khác là: giao tiếp quá nhiều có thể đồng nghĩa với việc giao tiếp chất lượng thấp, hay những tương tác gây căng thẳng. Vì thế, những lợi ích thường thấy từ mối quan hệ xã hội có thể bị “triệt tiêu” bởi chính áp lực và sự mệt mỏi mà các cuộc giao tiếp này mang lại.

Nếu việc giao tiếp quá mức gây hại cho sức khỏe và tạo thêm áp lực, thì vì sao một số người vẫn tiếp tục giao tiếp dày đặc như vậy? Có thể là họ không nhận ra mức độ căng thẳng mà việc giao tiếp thường xuyên ấy đang gây ra cho bản thân. Hoặc họ không có nhiều sự lựa chọn, ví dụ như công việc bắt buộc họ phải tương tác liên tục với người khác.

Dù lý do là gì, ta vẫn có thể rút ra một điều quan trọng từ kết quả nghiên cứu này: cũng giống như sự cô lập, giao tiếp và kết nối xã hội, dù thường được ca ngợi, cũng có thể mang theo cái giá riêng của nó. Như mọi thứ khác trong cuộc sống, điều cốt yếu nằm ở sự cân bằng.

Thông điệp để lại

Nếu bạn cảm thấy mình đang giao tiếp quá nhiều mỗi ngày và điều đó khiến bạn lo lắng cho sức khỏe tinh thần hay thể chất của bản thân, hãy dành thời gian để suy nghĩ và tìm ra những giải pháp phù hợp. Có thể bắt đầu bằng việc thiền định, dành thời gian ở một mình tại nhà, tạo ra những khoảng lặng yên tĩnh trong ngày, thường xuyên nghỉ giải lao khi làm việc, thiết lập ranh giới với bạn bè và đồng nghiệp hoặc thậm chí là cân nhắc thay đổi công việc nếu cần.

Hãy luôn nhớ rằng: sức khỏe của bạn là điều quan trọng nhất. Hãy đáp ứng nhu cầu kết nối, nhưng cũng đừng ngần ngại nép mình vào khoảng lặng, tránh giao tiếp quá nhiều bất cứ khi nào bạn có thể.

image: Kopytin Georgy/Shutterstock 

Nguồn: Can Too Much Socializing Actually Be Bad for You? | Psychology Today