Nơi lo âu cư ngụ trong cơ thể chúng ta

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Căng thẳng và quá tải có thể làm thay đổi cách cơ thể phản ứng.
• Những phản ứng này đôi khi giống hệt các bệnh lý nghiêm trọng.
• Hiểu về từng hệ thống cơ thể giúp ta nhận ra khi nào mình đang có phản ứng lo âu.

Cơ thể chúng ta được vận hành bởi nhiều hệ thống đặc thù, giữ cho ta sống và khỏe mạnh. Thỉnh thoảng, nhất là khi ta quá tải, căng thẳng hay lo lắng, các “đường dây” trong những hệ thống ấy bị chập mạch, khiến lo âu tăng vọt, hoảng loạn bùng lên, và ta thấy như mình sắp không thể chịu đựng nổi. Khi lo âu về bệnh tật xuất hiện, những triệu chứng cơ thể bỗng trở nên sắc nét và dữ dội hơn, vì nỗi sợ và sự lo lắng của ta tràn vào đúng những hệ mà các bệnh nghiêm trọng cũng thường bắt đầu. Hiểu cách từng hệ thống phản ứng trước căng thẳng sẽ giúp ta phân biệt đâu là phản ứng lo âu thuần túy, và đâu là tình huống y khoa thật sự cần cấp cứu. Dưới đây, ta cùng tìm hiểu một vài phản ứng thường gặp của cơ thể trước stress và quá tải, và chúng cư trú ở đâu.

Hệ Cơ Bắp

Khi ta lo âu, căng thẳng hay sợ hãi, các cơ trong cơ thể sẽ co chặt lại. Chỉ cần nghĩ đến việc có bao nhiêu “trung tâm lo âu” trong cơ thể thật ra chính là các nhóm cơ, ta mới hiểu vì sao chúng phản ứng dữ dội đến thế. Hiểu đơn giản như việc bàng quang cũng là một cơ, điều này phần nào lý giải vì sao khi lo lắng, nhiều người đi tiểu liên tục. Tương tự, có người lại bị tiêu chảy hay mất kiểm soát nhu động ruột khi căng thẳng; bởi trực tràng cũng là một ống cơ. Trái tim, dĩ nhiên, cũng là một cơ bắp, nên việc nó đập nhanh, siết chặt khi ta bị stress là điều dễ hiểu. Phản ứng của hệ cơ bắp trước lo âu có thể mạnh mẽ và đáng sợ, nhưng thường không phải tín hiệu của căn bệnh nguy hiểm.

Image: PeopleImages/Shutterstock

Các Cơ Quan và Cortisol

Cortisol là hormone căng thẳng tự nhiên mà cơ thể tự sản sinh. Khi căng thẳng bùng lên, cortisol tăng vọt và dồn hết “sự quan tâm” của nó vào cảm giác stress, thay vì phân bổ đều cho những nơi cần thiết khác như hệ miễn dịch. Trong trạng thái căng thẳng, cortisol hướng thẳng đến các cơ quan: tim đập nhanh hơn, phổi thở dồn dập, và não thì đau đầu, choáng váng, mù mờ. Thế nên không lạ gì khi người đang lo âu cảm thấy mình không thở nổi, tim như chạy đua, đầu thì lơ ngơ, khó tập trung. Những phản ứng này rất dễ bị nhầm với các bệnh nguy cấp như nhồi máu cơ tim, phình mạch hay đột quỵ.

Hệ Hô Hấp

Khi sợ hãi, cơ thể lập tức “gia cố thành lũy”, chuẩn bị tự bảo vệ. Huyết áp tăng, hơi thở nhanh dần, tất cả nhằm chuẩn bị cho phản ứng “chiến đấu”. Nhưng với người đang lo âu, điều này có thể gây chóng mặt, choáng váng, thở cạn, hụt hơi, vì hệ hô hấp đang làm việc quá mức. Những cảm giác ấy dễ khiến ta hoảng lên, tưởng như mình đang gặp một biến cố y tế nghiêm trọng.

Hệ Thần Kinh Trung Ương

Hệ thần kinh trung ương, giống như bàn tổng đài của cơ thể, tiếp nhận thông tin giác quan, xử lý và gửi đi tín hiệu cho từng bộ phận. Khi bị quá tải bởi quá nhiều kích thích, các tín hiệu phát đi có thể tác động tiêu cực đến tâm trạng và cảm xúc. Ví dụ, khi não phản ứng quá mức với kích thích, nó có thể tràn hormone và cortisol xuống toàn bộ hệ thần kinh, khiến ta rơi vào trạng thái hoảng loạn. Và cảm giác hoảng loạn đó dễ dàng bị hiểu nhầm là những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Khi tất cả các hệ thống này, từ cơ quan nội tạng, hệ cơ xương, thần kinh trung ương cho đến hô hấp, cùng lúc hoạt động quá mức, cơ thể như rơi vào cơn báo động toàn diện. Ta cảm thấy lo âu dữ dội, hoảng loạn, vì cơ thể đang chật vật đối phó với phản ứng sợ hãi tràn lan trong toàn hệ thống. Hiểu được mối liên hệ này chính là chìa khóa để ta biết cách chăm sóc bản thân, đối diện với những cảm xúc mãnh liệt và những phản ứng cơ thể đi kèm một cách lành mạnh và dịu dàng hơn.

References

LANE, PHIL. Understanding and Coping with Illness Anxiety. ROUTLEDGE, 2024.

Tác giả: Phil Lane MSW, LCSW

Nguồn: Where Anxiety Lives in Our Bodies | Psychology Today