Tránh né xung đột có thể giết chết lòng tự trọng của bạn

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Khi bạn rơi vào một cuộc xung đột, bạn có ba cách để đối mặt với nó: né tránh, tấn công, hoặc khẳng định bản thân.
• Nếu ngôi nhà thời thơ ấu của bạn không khuyến khích những cảm xúc “tiêu cực” như giận dữ, rất có thể bạn sẽ tự nhiên né tránh xung đột.
• Khi bạn quá mức né tránh xung đột, cái giá phải trả là lòng tự trọng và sự tự tin của chính bạn.

Đó là một buổi chiều Chủ nhật, nhiệt độ lên đến gần 32 độ C. Tôi đẩy chiếc xe đầy thực phẩm đông lạnh ra khỏi siêu thị, băng qua bãi đỗ xe đến chỗ đậu của mình. Tôi chuyển đồ vào cốp xe và vì nắng nóng, vì thời gian gấp gáp, vì xà lách có nguy cơ héo rũ, tôi đưa ra một quyết định nhanh: không đẩy xe quay lại tận trong cửa hàng. Thay vào đó, tôi để chiếc xe sát lề, gọn sang một bên.

“Này, cô kia!” - tôi nghe có người hét lên khi tôi vừa vòng về phía cửa xe mình. Đó là một người đàn ông đỗ xe ở dãy bên cạnh, đang la lớn từ trong xe của ông ta.

“Sao cô lại để cái xe ở đó? Thật ích kỷ; cô cần dời nó ngay lập tức,” ông ta nói, với một cái nhếch môi khinh khỉnh. Rồi ông ta tiếp tục giảng giải tôi là kẻ thất bại thế nào, và việc tôi làm sai trái ra sao.

Tôi đứng chôn chân tại chỗ khi nghe những lời ấy, vừa bối rối vừa xấu hổ. Dưới đây là toàn bộ diễn tiến của những suy nghĩ chạy qua đầu tôi khi ông ta tiếp tục cuộc công kích bằng lời nói:

Chết rồi, mình không nên để cái xe ở đó.
Thật quê quá, bị bắt gặp rồi.
Thực ra cũng đâu có gì to tát. Cái xe có chắn đường ai đâu.
Khoan đã, ông ta vừa gọi mình là ích kỷ. Và ngu ngốc.
Người này thật là cay nghiệt.
Mình nghĩ ông ta chỉ đang kiếm chuyện với ai đó.
Chắc ông ta đang có vấn đề gì nghiêm trọng.

Người đàn ông kết thúc tràng độc thoại của mình bằng mệnh lệnh lặp đi lặp lại: “Cô phải dời xe của mình. Cô phải dời xe của mình. Cô phải dời xe của mình ngay bây giờ.”

Rất nhanh, trong khoảnh khắc chớp nhoáng ấy, tôi buộc phải quyết định xem mình sẽ làm gì.

Không giống như “gã nổi giận vì chiếc xe đẩy” kia, hầu hết chúng ta không đi khắp nơi để gây gổ với người khác. Điều đó, dĩ nhiên, là một điều tốt. Nhưng cũng có không ít người lại mắc sai lầm theo hướng ngược lại, họ làm mọi cách để đảm bảo rằng mình sẽ không bao giờ rơi vào bất kỳ xung đột nào.

Chúng ta đều đồng ý rằng va chạm hay tranh cãi chẳng hề dễ chịu. Xung đột có một cách rất riêng, như những gì tôi trải qua ở bãi đỗ xe, khiến ta nghi ngờ chính mình, cảm thấy mong manh, thậm chí xấu hổ. Xung đột làm rung chuyển nền đất dưới chân ta. Nó có thể biến những con người vốn cân bằng, tự tin thành những kẻ gào thét giận dữ, hoặc mềm nhũn như thạch.

Hầu hết các xung đột không phải là những cuộc tấn công trực diện, rõ ràng như tình huống tôi vừa kể. Phần lớn, chúng tinh tế và phức tạp hơn nhiều. Nhưng cũng giống như tôi khi đối diện với gã đàn ông kia, trong bất kỳ xung đột nào, chúng ta đều có bốn lựa chọn chính.

Source: Tierney/Adobe Stock Images

Khi đối mặt với xung đột, bạn có thể làm gì: 4 lựa chọn

• Đồng ý với người kia và im lặng – Né tránh xung đột
• Hoàn toàn phớt lờ người kia – Né tránh xung đột
• Quát lại bằng những lời xúc phạm tương tự – Tấn công
• Bình tĩnh, rõ ràng trình bày quan điểm của mình và làm điều bạn tin là đúng – Khẳng định bản thân

Trong bốn lựa chọn này, bạn nghĩ mình thường nghiêng về lựa chọn nào nhất?

Sự bỏ bê cảm xúc thời thơ ấu và việc né tránh xung đột

Chúng ta học cách đối mặt với xung đột từ những gì ta nhìn thấy và trải nghiệm trong ngôi nhà tuổi thơ của mình. Vì thế, câu trả lời của bạn có lẽ phụ thuộc rất nhiều vào cách gia đình bạn quản lý xung đột khi bạn lớn lên. Nếu các thành viên trong gia đình bạn thường xuyên cãi vã ầm ĩ, có thể bây giờ bạn tự nhiên có xu hướng phản ứng hung hăng. Còn nếu gia đình bạn mang tính bỏ bê cảm xúc, nghĩa là họ thường né tránh cảm xúc hoặc không khuyến khích sự giận dữ, bạn có thể đã học được rằng cơn giận của mình không chính đáng, không đáng được bộc lộ, hoặc rằng giận dữ là điều xấu. Và rồi, khi trưởng thành, bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi né tránh xung đột bất cứ lúc nào có thể.

Nếu bạn cảm thấy né tránh xung đột thường là lựa chọn tốt nhất, tôi hiểu điều đó! Ở một góc độ nào đó, việc không chọc giận một người đang tức giận nghe cũng có lý. (Ai mà biết được “gã nổi nóng vì chiếc xe đẩy” kia có thể làm gì?) Nhưng có hai vấn đề lớn với những lựa chọn né tránh này. Thứ nhất, người kia được quyền điều khiển mọi thứ, và hành vi tiêu cực của họ không hề bị ngăn chặn. Thứ hai, bạn rời đi với cảm giác mình là nạn nhân, bị bóp nghẹt và câm lặng. Tất cả những thứ độc hại từ cơn giận của người kia lắng xuống trong bụng bạn, gặm nhấm dần lòng tự trọng của bạn. Bởi vì, điều bạn vừa làm, là gửi một thông điệp sâu thẳm đến chính bản thân mình rằng: tôi không quan trọng, tôi không đáng để được bảo vệ. Bạn mang theo tất cả những cảm xúc ấy bên trong, và rồi phải tự mình xoay xở với chúng.

Lớn lên trong một gia đình bỏ bê cảm xúc không chỉ khiến bạn tin rằng cảm xúc của mình là không hợp lệ hoặc không đáng được bộc lộ, mà còn gây thêm một hệ quả tiêu cực khác lên khả năng đối diện và xử lý xung đột của bạn. Những gia đình né tránh cảm xúc không học, cũng không thực hành các kỹ năng giải quyết xung đột một cách lành mạnh, vì thế, khi còn là một đứa trẻ, bạn cũng không có cơ hội học điều đó. Nhiều thập kỷ sau, khi đã là người trưởng thành, không những bạn không trân trọng đúng mức cơn giận hay nỗi tổn thương của mình, mà bạn còn thiếu luôn những kỹ năng cần thiết để diễn đạt chúng.

Phản ứng hung hăng

Có xu hướng phản ứng hung hăng trong xung đột có thể giúp bạn cảm thấy bớt mong manh, nhưng nó không thực sự hiệu quả, đặc biệt là trong những cuộc va chạm ngoài bãi đỗ xe hay trong các mối quan hệ. Vấn đề nằm ở chỗ: hoặc là bạn hạ mình xuống ngang mức của người kia, hoặc là bạn “quét bay” họ bằng cơn giận của mình. Dù theo cách nào, đáng buồn thay, thông điệp của bạn cũng không được lắng nghe. Thêm vào đó, không có cơ hội nào để bất kỳ ai, bạn hay người kia, học được điều gì. Không có chỗ cho sự tháo gỡ hay hàn gắn.

Khẳng định bản thân: 4 kỹ năng

Để có thể khẳng định bản thân, bạn cần có kỹ năng. Sự khẳng định đòi hỏi bạn phải làm cùng lúc bốn điều không hề dễ dàng:

• Quản lý cảm xúc của mình, đặc biệt là cơn giận và nỗi tổn thương
• Đánh giá tình huống
• Hình thành phản hồi của bạn
• Truyền đạt phản hồi ấy một cách đều đặn, bình tĩnh và tôn trọng, bất kể bạn đang cảm thấy thế nào

Vì đã trải qua phần lớn cuộc đời thiếu trầm trọng tất cả những kỹ năng này, nên suốt nhiều thập kỷ, lựa chọn của tôi khi đối diện với “gã đàn ông nổi nóng vì chiếc xe đẩy” hẳn sẽ là né tránh xung đột. May mắn cho tôi, tôi là một nhà tâm lý học. Tôi đã đối diện và chữa lành sự bỏ bê cảm xúc trong thời thơ ấu của mình. Trong quá trình đó, tôi có những cơ hội tuyệt vời để học hỏi về sự khẳng định bản thân và rèn luyện những kỹ năng này.

Vì vậy, tôi hiểu rất rõ né tránh xung đột hiệu quả đến mức nào (thực ra là không hề hiệu quả). Tôi cũng biết rằng các kỹ năng khẳng định bản thân thực sự có tác dụng, và chúng hoàn toàn có thể học được. Và tôi biết rằng chính những kỹ năng ấy là liều thuốc chữa cho thói quen né tránh xung đột.

Và đây là cách tôi đã xử lý “gã nổi nóng vì chiếc xe đẩy”: “Anh biết không, tôi sẽ không dời chiếc xe đâu, vì tôi không thích cách anh đang nói chuyện với tôi. Nếu anh hỏi một cách lịch sự và tôn trọng hơn, có lẽ tôi đã làm rồi.”

Có lẽ không hề lường trước phản ứng đó, ông ta thoáng bối rối; cơn rant của ông ta chuyển thành những câu nói lắp bắp đầy bất an, mặt đỏ gay, trong khi tôi bình thản đi về phía cửa xe và bước vào trong. Khi tôi lùi xe ra, ông ta vẫn còn lải nhải, còn tôi thì mỉm cười thân thiện và vẫy tay chào tạm biệt.

Tôi có dạy cho ông ta được điều gì không? Chắc chắn là không. Nhưng tôi cũng không mang theo những chất độc hại của ông ta. Tôi rời đi với lòng tự trọng của mình vẫn nguyên vẹn. Và đó chính là sức mạnh của việc khẳng định bản thân.  

Tác giả: Jonice Webb, Ph.D.

Bà là tác giả cuốn sách Lấp đầy trống rỗng - Chữa Lành Tổn Thương Cảm Xúc Thời Thơ Ấu

https://s.shopee.vn/3fwVnOVA3t

Nguồn: Avoiding Conflict Can Be Lethal to Your Self-Worth | Psychology Today