4 thái độ tĩnh tâm

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Căng thẳng quá mức bắt nguồn từ hạch hạnh nhân trong não bộ.
• Nghiên cứu cho thấy việc thay đổi thái độ có thể làm dịu sự hoạt động quá mức của hạch hạnh nhân.
• Nuôi dưỡng “bốn thái độ tĩnh tâm” có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tĩnh tâm là cảm giác bình thản và tự tại – đối lập hoàn toàn với căng thẳng. Những câu khẩu hiệu trên áo phông, thiệp chúc mừng hay tranh treo tường đều ca ngợi sức mạnh của sự điềm tĩnh, đặc biệt khi đối diện với nghịch cảnh. Nhưng thực hiện điều đó lại không hề dễ dàng đối với nhiều người. Tuy vậy, nếu có thể nuôi dưỡng bốn thái độ căn bản, bạn không chỉ làm dịu, thậm chí còn dập tắt hoàn toàn ngọn lửa của căng thẳng mà còn tìm thấy sự bình yên nội tại mà bao người mơ ước nhưng ít ai thực sự đạt được.

Photo by Oleg Mityukhin on Pixabay

Ngọn lửa dữ dội

Vậy ngọn lửa của căng thẳng và khổ đau bắt nguồn từ đâu? Dù có thể hơi đơn giản hóa, nhưng trung tâm của căng thẳng nằm ở hệ viền (limbic system) của não bộ. Năm 1952, Paul MacLean đã đặt ra thuật ngữ “hệ viền” để chỉ hệ thống chức năng kiểm soát cảm xúc con người. Nằm sâu trong trung tâm não bộ, hệ viền bao gồm hạ đồi, hạch hạnh nhân, đồi thị, và hồi hải mã. Trong đó, hạch hạnh nhân đóng vai trò quan trọng nhất trong chủ đề này.

Hạch hạnh nhân – hai cấu trúc nhỏ hình hạt hạnh nhân – không chỉ điều chỉnh các hoạt động sinh lý thường ngày mà còn kích hoạt phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy”. Nó báo động và khuấy động cơ thể trong các trạng thái sợ hãi, giận dữ, hung hăng, hoảng loạn và căng thẳng do chấn thương. Hạch hạnh nhân được cho là thủ phạm chính gây ra phần lớn các bệnh lý liên quan đến căng thẳng. Vì vậy, ngăn chặn hạch hạnh nhân không trở thành "ngọn lửa dữ dội" của sự hoạt động thái quá là điều rất cần thiết. Nhưng làm sao để thực hiện điều đó?

Kích hoạt “Công Tắc Tắt”

Trong nghiên cứu tiên phong của mình, Herbert Benson (1974) khẳng định rằng thiền định có thể làm giảm hoạt động của phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy” và ngăn nó phản ứng thái quá. Nhiều nghiên cứu sau này cũng xác nhận điều đó. Nhưng liệu có cách nào đơn giản và nhanh hơn để xoa dịu “ngọn lửa” của hạch hạnh nhân không?

Câu trả lời nằm ở nguyên lý cơ bản: Muốn dập lửa, hãy ngắt nguồn nhiên liệu. Muốn ngăn nước tràn ngập ngôi nhà, hãy đóng van nước chính. Nghe đơn giản phải không? Tin vui là cũng có cách để “ngắt nguồn” của căng thẳng và lo âu. Nghiên cứu cho thấy rằng thái độ có thể kiểm soát căng thẳng và lo âu. Bằng cách nuôi dưỡng bốn thái độ đặc biệt, bạn có thể làm giảm hoạt động của hạch hạnh nhân – nơi khởi nguồn của căng thẳng.

Bốn thái độ tĩnh tâm

Nghiên cứu đã chứng minh rằng có bốn thái độ có thể làm dịu hoạt động của hạch hạnh nhân. Chúng được gọi là “bốn thái độ tĩnh tâm”. Đó là: Biết ơn, Tha thứ, Chấp nhận và Hy vọng. Các nghiên cứu về thần kinh học chức năng cho thấy những thái độ này kích hoạt các vùng não như hồi góc, vỏ não đai trước và vỏ não trước trán – những khu vực có khả năng xoa dịu sự kích động quá mức của hạch hạnh nhân gần như ngay lập tức. Điều này tạo ra một khoảng lặng để bạn dừng lại, suy ngẫm, đánh giá lại và có thể phản ứng khác đi.

• Lòng biết ơn giúp xoa dịu cảm giác mất mát và đố kỵ.
• Sự tha thứ dập tắt cơn giận dữ và khát khao trả thù.
• Sự chấp nhận giúp xóa tan lo âu, thất vọng và những sự phản kháng vô ích.
• Hy vọng mang đến sự vượt thoát và niềm tin vào tương lai.

Và chính nhờ bốn thái độ này, ngọn lửa căng thẳng có thể được xoa dịu, để lại trong bạn một không gian bình yên và tự tại.

Nguồn: The Four Attitudes of Calm – Psychology Today