Làm sao quy tắc 5 giây có thể "cứu cánh" cho mối quan hệ

Bạn có từng cãi nhau với "nửa kia" chỉ vì một chuyện vụn vặt không? Ví dụ như quên đổ rác, hay một chút khác biệt về quan điểm. Vậy mà chẳng hiểu sao câu chuyện lại xoay chiều, từ nhỏ thành to, từ việc nhỏ nhặt thành cả trận chiến nảy lửa. Một lúc sau, bạn nhận ra mình đang lôi ra hàng loạt chuyện khác, lớn hơn, nghiêm trọng hơn hẳn so với cái lúc đầu bắt đầu.

Điều này, tiếc thay, lại không phải là chuyện hiếm trong các mối quan hệ. Những mâu thuẫn nhỏ nhặt đôi khi rất dễ biến thành trận cãi vã gay gắt, giống như quả cầu tuyết cứ lăn càng lăn càng lớn. Với nhiều cặp đôi, sự leo thang này tưởng chừng như không thể tránh được—chỉ cần một chút căng thẳng hay ai đó "tự ái" là đã đủ để cuộc nói chuyện "xé gió" thành giông bão. Tuy nhiên, nghiên cứu tâm lý học mới đây đã tìm ra một phương pháp rất đơn giản để chặn đứng cái chuỗi "leo thang" này ngay từ đầu—đơn giản đến mức nó chỉ cần có 5 giây.

Image: Shutterstock

Khám Phá Về Quy Tắc "5 Giây"

Trong một nghiên cứu vào tháng 8 năm 2024, được đăng trên tạp chí Communications Psychology, nhà nghiên cứu Annah McCurry cùng với hai người hướng dẫn, Robert May và David Donaldson, đã tìm hiểu cách mà những mâu thuẫn nhỏ giữa các cặp đôi leo thang thành tranh cãi lớn—và, quan trọng hơn, làm sao để ngăn chặn quá trình đó. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành hơn 6.000 thí nghiệm để tìm hiểu hành vi xung đột, nhưng trong một môi trường kiểm soát và an toàn về mặt đạo đức.

Quy trình rất đơn giản: mỗi cặp đôi sẽ tham gia 30 vòng của một trò chơi đo thời gian phản ứng—mặt đối mặt, đeo tai nghe. Người thắng ở mỗi vòng được quyền "tặng" người thua một tiếng ồn "không dễ chịu" qua tai nghe với âm lượng tùy chọn. Nhóm nghiên cứu giải thích rằng thiết kế này cho phép các cặp đôi bộc lộ mức độ hiếu chiến của mình trong một môi trường an toàn. Nghe có vẻ hơi khắc nghiệt, nhưng phương pháp này giúp đo mức độ "hung hăng" mà không gây hại thực sự.

Tuy nhiên, có một điều thú vị là thời gian để thực hiện "đòn" này được thay đổi khác nhau. Ở một nhóm, các cặp đôi có thể "phát" tiếng ồn ngay lập tức sau khi thắng. Nhưng ở nhóm khác, họ phải chờ đợi—hoặc là 5, 10 hoặc 15 giây—trước khi được phát âm thanh.

Kết quả thật bất ngờ. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng mức độ hiếu chiến của cặp đôi—hay nói cách khác là độ to của tiếng ồn mà họ "phát"—chịu ảnh hưởng mạnh bởi trạng thái cảm xúc của cả hai. Khi cả hai người cùng căng thẳng, mức độ "hung hăng" tăng lên đến 86%! Khi trò chơi diễn ra, các cặp đôi thường "bắt nhịp" với nhau về độ to của tiếng ồn; một người "phát" to, người kia cũng không chịu kém.

Điều đáng chú ý là khi các cặp đôi buộc phải đợi trước khi hành động—dù là 5, 10 hay 15 giây—mức độ phản ứng dữ dội giảm đáng kể. Điều thú vị nhất là nghiên cứu không thấy sự khác biệt đáng kể giữa các thời gian chờ khác nhau. Tức là, chỉ cần 5 giây "hít thở sâu" thôi cũng đủ để các cặp đôi bình tĩnh lại, suy nghĩ tỉnh táo hơn và ngăn không để cuộc cãi vã leo thang thêm.

Áp Dụng "Quy Tắc 5 Giây" Để Giữ Hòa Khí

"Nghe có vẻ hiển nhiên quá," Annah McCurry – tác giả chính của nghiên cứu – chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với The Guardian, "nhưng đây là lần đầu tiên có ai chứng minh một cách thực nghiệm rằng nghỉ ngơi bắt buộc có thể giúp giảm sự hung hăng. Buộc các cặp đôi ngưng lại chỉ 5 giây thôi cũng hiệu quả không kém gì việc chờ 10 hay 15 giây. Điều này cho thấy, chỉ cần một khoảnh khắc nhỏ thôi cũng đủ để xoa dịu căng thẳng."

Và đúng thật! Dù nghe có vẻ đơn giản, đây lại là một giải pháp dễ bị bỏ qua – chỉ là nghỉ ngơi một chút. Nghỉ giải lao thường bị coi là "hình phạt con nít", hoặc là cách né tránh những cuộc trò chuyện khó khăn. Nhưng nếu chỉ 5 giây thôi có thể giúp "hạ nhiệt" thì rõ ràng nó không phải chuyện nhỏ nhặt. Có khi sự đơn giản lại là điều khiến nó hiệu quả đến vậy. Và hay ho hơn, cách áp dụng cũng siêu dễ:

1. Chia sẻ với nửa kia về quy tắc 5 giây. Giờ bạn đã "được trang bị" kiến thức này rồi, hãy thử trao đổi với người ấy về phát hiện thú vị này. Hãy giải thích rằng chỉ cần ngưng vài giây thôi là đủ để ngăn những giây phút căng thẳng không leo thang. Cách này có thể sẽ rất hữu ích cho mối quan hệ của hai người đấy.
2. Cùng đặt ra quy ước chung. Bạn và người ấy hãy cùng bàn về cách thực hiện quy tắc này. Bạn sẽ dùng từ khóa, tín hiệu nào, hay đếm ngược ra sao? Khoảng nghỉ này sẽ kéo dài bao lâu? Khi nào là thời điểm phù hợp để tạm dừng, và khi nào là lúc cần tiếp tục cuộc nói chuyện? Hãy nhớ, quy tắc này chỉ để hạ nhiệt tình huống căng thẳng, chứ không phải cái cớ để lảng tránh cuộc trò chuyện cần thiết.
3. Thử ngay đi nào! Lần tới khi bạn cảm thấy căng thẳng bắt đầu "bốc hơi", hãy dùng tín hiệu đã thỏa thuận, và nghỉ đúng 5 giây trước khi tiếp tục câu chuyện. Dù là cãi nhau về việc nhà, căng thẳng với trò chơi Mario Kart, hay một cuộc tranh luận đang dần lạc hướng—vài giây ấy có thể là ranh giới giữa một cuộc tranh cãi nhỏ và một cuộc chiến nảy lửa.

Có thể nghe quá đơn giản để mà hiệu quả, nhưng khoa học lại nói khác. Năm giây có thể chẳng là gì so với một đời người, nhưng như bạn cũng biết đấy, từng khoảnh khắc đều quan trọng. Giống như thiên tai có thể bất ngờ xảy ra, các cuộc tranh cãi cũng có thể bùng nổ trong chớp mắt—và đôi khi, chỉ cần vài giây tĩnh lặng thôi là đã đủ để tạo nên sự khác biệt.

Nguồn: How the 5-Second Rule Can Save Relationships