Làm thế nào tình yêu giúp con người nở hoa

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Ai cũng khao khát được yêu và ai cũng cần được yêu.
• Nhiều hướng nghiên cứu cho thấy: bồi đắp tình yêu chính là bồi đắp sự nở hoa của con người.
• Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa để nuôi dưỡng tình yêu trong mọi ngóc ngách của đời sống và chính sách xã hội.

Tất cả chúng ta đều mong được yêu thương. Ta chỉ có thể nở hoa trọn vẹn khi được yêu. Được yêu là được khẳng định rằng ta có giá trị, rằng sự hiện diện của ta trên đời là điều đáng quý. Cuộc đi tìm tình yêu chi phối biết bao hành động, lựa chọn, và khát vọng của mỗi người. Có người còn cho rằng mọi lý do để ta hành động đều bắt nguồn từ tình yêu; mọi cảm xúc, mọi đam mê sâu thẳm nhất cũng đều đứng trên nền tảng ấy.

Thế nhưng, dù tình yêu mang tính phổ quát như vậy, chủ đề này lại vắng bóng một cách lạ kỳ trong phần lớn các công trình học thuật, và gần như không hiện diện trong các cuộc thảo luận về chính sách xã hội. Có một khoảng cách rất lớn giữa vị trí trung tâm của tình yêu trong đời sống cá nhân và sự thờ ơ của chúng ta với nó trong diễn ngôn công cộng. Nếu muốn thúc đẩy sự nở hoa của toàn nhân loại, chúng ta cần thu hẹp khoảng cách này và học cách đưa tình yêu trở thành trọng tâm trong suy nghĩ và hành động.

Source: Siphosethu Fanti | Adobe Stock

Hiểu về tình yêu

Trong Chương trình Nở Hoa Con Người của Đại học Harvard, chúng tôi vừa công bố một bài viết về tình yêu và sự nở hoa, một nỗ lực để nói lên tính thiết yếu của tình yêu đối với đời sống con người. Chúng tôi bàn về bản chất của tình yêu, vai trò trung tâm của nó trong các truyền thống tôn giáo lớn trên thế giới, cũng như những tuyên bố sâu sắc về tình yêu trong các lĩnh vực từ triết học, xã hội học, tâm lý học cho đến quản trị kinh doanh.

Chúng tôi xem xét nhiều nguồn bằng chứng thực nghiệm khác nhau cho thấy tình yêu có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự nở hoa của con người, và đề xuất những ý tưởng đầy táo bạo về cách tình yêu có thể trở thành trụ cột cho các chính sách xã hội. Cuối cùng, chúng tôi cho rằng tình yêu vẫn còn là một nguồn lực khổng lồ chưa được khai thác đúng mức.

Như đã từng chia sẻ, tình yêu có thể được hiểu như gồm hai thành tố: hiệp nhất và hiến tặng.

• Thành tố hiệp nhất chính là khao khát được gần gũi, được kết nối với người mình yêu.
• Thành tố hiến tặng là mong muốn điều tốt đẹp cho người ấy, vì chính họ, không vì bất cứ lợi ích nào của bản thân.

Trong ngôn ngữ đời thường, khi ta nói “yêu”, có thể ta đang nói về một trong hai hoặc cả hai thành tố này. Nhưng trong các mối quan hệ giữa người với người, hầu như lúc nào chúng ta cũng mong muốn có cả hai.

Cảm giác được yêu và được yêu ai đó giúp ta nhận ra giá trị của chính mình. Việc có một người muốn ở bên ta, muốn điều tốt cho ta, giúp ta được xác nhận rằng: “Ta đáng được yêu.” Dù tình yêu xuất hiện trong quan hệ đôi lứa, giữa cha mẹ và con cái, trong tình bạn, hay chỉ đơn giản là trong những tương tác ấm áp đời thường, nó đều làm tròn một phần rất căn bản của con người chúng ta.

Tình yêu và sự nở hoa

Được yêu và yêu thương là những khát vọng vốn đã mang giá trị tự thân. Nhưng tình yêu còn giúp ta nở hoa theo vô vàn cách khác.

Dù các nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt về tình yêu chưa nhiều, nhiều hướng bằng chứng liên quan mật thiết đến tình yêu cho thấy tình yêu có tác động mạnh mẽ lên hạnh phúc con người. Những nghiên cứu dài hạn về nuôi dạy con, chẳng hạn, cho thấy sự ấm áp và yêu thương của cha mẹ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh hơn về tâm lý, cảm xúc và xã hội, đồng thời làm giảm nguy cơ trầm cảm hay sử dụng chất kích thích khi trưởng thành.

Những nghiên cứu về hôn nhân và chất lượng trong mối quan hệ vợ chồng cũng cho thấy những tác động tích cực và bền vững lên sức khỏe và hạnh phúc của cả hai người.

Các nghiên cứu về sự tha thứ, có thể xem như một cách khôi phục tình yêu, thay thế ác ý bằng thiện ý, cho thấy tha thứ có thể giảm trầm cảm, lo âu, tăng hy vọng và giúp con người nở hoa hơn. Những nghiên cứu về lòng trắc ẩn cũng mang lại kết quả tương tự.

Hàng loạt nghiên cứu dài hạn và thậm chí thử nghiệm ngẫu nhiên về những hành động tử tế hoặc tình nguyện, những biểu hiện rất đời thường của tình yêu, đều cho thấy lợi ích rõ rệt đối với sức khỏe và hạnh phúc.

Dù có lẽ ta cần đến một “dịch tễ học về tình yêu” đầy đủ và nghiêm ngặt hơn, những gì ta đã biết cũng đủ để khẳng định: tình yêu là mảnh đất màu mỡ để con người nở hoa.

Tình yêu và chính sách xã hội

Khi tình yêu có sức mạnh lớn đến vậy đối với sự nở hoa của con người, thì tình yêu xứng đáng giữ một vị trí rõ ràng hơn trong các chính sách xã hội. Bởi tình yêu có thể hiện diện trong vô số miền của đời sống, từ những mối quan hệ thân thiết nhất cho đến từng khoảnh khắc ta chạm mặt người khác mỗi ngày qua “tình yêu dành cho người bên cạnh.”

Có lẽ chính vì cơ hội để gieo trồng tình yêu ở khắp nơi mà ta lại dễ dàng lãng quên việc vun bón nó. Nhưng sự lãng quên này, rốt cuộc, kìm hãm sự nở hoa của chính chúng ta. Vẫn còn rất nhiều điều cần phải làm.

Chúng ta cần thường xuyên nhắc nhau về tầm quan trọng của tình yêu trong mối quan hệ cha mẹ – con cái; thật vậy, đó có lẽ là yếu tố quyết định nhất của một hành trình nuôi dạy con thành công. Ta cần nuôi dưỡng tình yêu và những hành động tử tế trong trường học, gieo vào trẻ em sự tôn trọng vô điều kiện hay “tình yêu thương người xung quanh” để các em học tốt hơn, trưởng thành hơn, và biết sống một đời đầy yêu thương.

Ta cũng cần gieo tình yêu vào nơi làm việc, giữa đồng nghiệp với nhau và giữa người lãnh đạo với tập thể, khuyến khích họ thực sự quan tâm đến những người họ quản lý và xây dựng một bầu không khí ấm áp, có tình người.

Trong y khoa, tình yêu cũng cần được đặt làm trọng tâm, bởi chăm sóc sức khỏe không chỉ là cung cấp dịch vụ mà còn là trao đi sự chăm sóc bằng lòng nhân ái. Trong các cộng đồng tôn giáo, tình yêu đã luôn là một miền rèn luyện mạnh mẽ; từ đó, họ có thể đóng góp những giá trị quan trọng cho lợi ích chung của toàn xã hội. Ta cũng cần khuyến khích sự tha thứ trong đời sống xã hội, vì tha thứ chính là cách khôi phục tình yêu, và từ đó giúp cá nhân lẫn cộng đồng nở hoa.

Chúng ta phải nuôi dưỡng tình yêu, tình yêu dành cho người bên cạnh, thậm chí tình yêu dành cho cả “kẻ thù” trong đời sống cộng đồng và chính trị, nếu muốn tránh khỏi sự chia rẽ và căng thẳng ngày một lớn. Thậm chí, ta nên đặt nền tảng cho những quan hệ kinh tế trên điều kiện cho phép con người có thời gian để yêu thương và sống bên nhau.

Ta cần một nền học thuật mạnh mẽ hơn về tình yêu, để hiểu tình yêu phân bố ra sao, điều gì nuôi dưỡng nó, và làm sao để khuyến khích nó. Ta cũng cần truyền thông và mạng xã hội vận hành dựa trên tinh thần yêu thương, hướng người xem đến điều lành, thay vì góp phần tạo ra sự rối loạn xã hội.

Nếu muốn thúc đẩy tình yêu và thúc đẩy sự nở hoa của con người, tất cả những điều ấy đều cần thiết. Cơ hội gần như vô hạn nhưng sự lãng quên cũng thường xuyên đến vậy.

Sáng kiến “Yêu Người Bên Cạnh”

Nhận thấy vai trò quan trọng của tình yêu trong đời sống, trong xã hội và trong sự nở hoa của mỗi người, Chương trình Nở Hoa Con Người đang khởi động sáng kiến mới mang tên Love of Neighbor Initiative (Sáng kiến Yêu Người Bên Cạnh) với mục tiêu lan tỏa tình yêu trong toàn xã hội. Trong năm tới, chúng tôi hy vọng sẽ xây dựng sáng kiến này để:

• thúc đẩy tình yêu trong mọi loại hình quan hệ, từ gia đình, trường học, tình bạn, cộng đồng tôn giáo, cho đến các kết nối rộng lớn hơn
• bắt đầu theo dõi trên quy mô quốc gia mức độ yêu thương người bên cạnh và thậm chí yêu cả “người đối nghịch,” để xem tình yêu đang được phân bố ra sao và thay đổi thế nào theo thời gian
• khuyến khích đưa tình yêu vào chính sách công, và công nhận rằng tình yêu là một yếu tố xã hội quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe, từ Tổ chức Y tế Thế giới đến Hội Tâm thần học Hoa Kỳ và DSM, cùng nhiều nơi khác
• hỗ trợ những chiến dịch lan tỏa tình yêu thương phổ quát dành cho mọi người

Nếu bạn quan tâm đồng hành cùng công việc này, dù bằng sức lực hay tài chính, chúng tôi sẽ vô cùng trân trọng. Để con người có thể nở hoa trọn vẹn hơn, chúng ta cần hướng về tình yêu và xây dựng điều mà nhiều người gọi là “nền văn minh của tình yêu.” Nghiên cứu đã đủ thuyết phục, và cơ hội để hành động thì vô cùng rộng mở. Hãy cùng nhau học cách yêu thương nhau hơn.  

References

VanderWeele, T.J. and Lee, M.T. (2025). Love and human flourishing. International Journal of Wellbeing, 15:4663. 

VanderWeele, T. J., Padgett, R., Case, B., Cowden, R., Hanson, J., Hinton, C., Kurniati, N.M.T., Lomas, T., Long, K., Niemiec, R., Bechara, A.O., Rutledge, J.C., Teubner, J., Town, S., Wilkinson, R. and Lee, M.T. (2025). Love of neighbor assessment: validity, reliability, and a template for measurement. Frontiers in Psychology, doi: 10.3389/fpsyg.2025.1575175.

VanderWeele, T.J. (2023). On an analytic definition of love. Journal of Ethics and Social Philosophy, 25:105-135.

Love to Overcome Hate. Psychology Today. Human Flourishing Blog. October 2023.

Seeking Peace Through Love. Psychology Today. Human Flourishing Blog. March 2022.

How Parental Love Impacts Flourishing Later in Life. Psychology Today. Human Flourishing Blog. June 2019.

Wilkinson, R., Chen, Y., Lee, M.T., Cowden, R.G., and VanderWeele, T.J. (2025). Sibling love in adolescence and subsequent health and well-being in adulthood. Social Science & Medicine, 368:117700.

Hanson, J. (2023). The oneness of love in works of love. Religions, 14: 1517.

Chen, Y., Haines, J. Charlton, B., and VanderWeele, T.J. (2019). Positive parenting improves multiple aspects of health and well-being in young adulthood. Nature Human Behavior, 3:684-691.

Chen, Y. Kubzansky, L., and VanderWeele, T.J. (2019). Parental warmth and flourishing in mid-life. Social Science and Medicine, 220:65-72.

Tác giả: Tyler J. VanderWeele Ph.D.

Nguồn: HoHow Love Helps Us Flourish | Psychology Today