Tham vấn tâm lý qua email - Tuần 1

Một bạn đọc ẩn danh: 

Em luôn cảm thấy không an toàn, không có chỗ dựa từ gia đình, thấy bản thân có rất nhiều cái thiếu như kỹ năng sống, thiếu tự tin, thiếu sự gắn kết lâu dài với bất kỳ mối quan hệ nào vì không biết cách duy trì tự nhiên. Em lớn lên trong gia đình có cha mẹ đều thiếu thốn tình cảm từ ông bà nội ngoại, may mắn duy nhất là em được cho đi học. Tuy nhiên, cha em rất gia trưởng, cái tôi cao, lười biếng và không nhận lỗi về bản thân, có thói quen bạo lực lạnh người khác, thô lỗ và không phụ việc nhà. Mẹ em là người yếu đuối, có thể do chịu đựng nhẫn nhịn quá lâu nên luôn chiều theo cha em để ông ấy không bạo lực lạnh, mẹ em luôn "kệ đi" và đổ hết lỗi cũng như trách nhiệm lên con cái, đẩy con cái ra làm tấm chắn. Có lần cha và mẹ em đã nói vì nuôi con nên mới trở nên tốn kém, hết tiền, họ không chấp nhận là do họ không cầu tiến, không cố gắng. Họ tìm mọi người, mọi hoàn cảnh xung quanh để đổ lỗi. Hiện giờ kinh tế đang khó khăn, gia đình em lại càng khó khăn hơn. Đến khoảng 2 tháng trước em mới vỡ lẽ ra cha mẹ đã giấu con cái nhiều khoảng nợ. Trước đây đều được sống trong vỏ bọc ngửa tay xin tiền. Đến khi chuyện vỡ ra em rất sốc. Cũng như thấy tự trách bản thân yếu kém, bên cạnh đó mỗi lần nhìn thấy cha em nằm cả ngày coi phim ngắn trên youtube, không phụ vợ con việc nhà và cũng không đi làm gì dù sức khoẻ vẫn còn cho phép, em sẽ sinh ra tâm lý bực tức khó chịu. Hiện giờ em đã rời nhà đi tìm việc làm tạm qua giai đoạn này. Tuy nhiên, nhắc về gia đình thì em rất mệt và mất ngủ kéo dài.

Nhà tham vấn, Thạc sĩ Trần Minh Phúc trả lời:

Chào bạn,

Trước hết, tôi muốn nói rằng những gì bạn đang trải qua hoàn toàn có thể hiểu được. Khi một người lớn lên trong một môi trường thiếu an toàn cảm xúc, thiếu sự nâng đỡ từ cha mẹ, và thường xuyên phải chứng kiến sự đổ lỗi, né tránh trách nhiệm của người lớn thì cảm giác bất an, buồn bã kéo dài, mất ngủ hay mất động lực là phản ứng tự nhiên của hệ thần kinh trước nhiều năm chịu đựng áp lực.

1. Thấu hiểu những gì bạn đang trải qua

Bạn đã phải lớn lên trong một gia đình mà cả cha lẫn mẹ đều không thể cung cấp cho bạn một cảm giác an toàn; thứ vốn là nền tảng để một đứa trẻ hình thành sự tự tin và cảm giác mình có giá trị. Việc phát hiện ra những khoản nợ bị giấu kín, nhìn thấy cha lười biếng và tránh né trách nhiệm, hay phải chứng kiến mẹ nhẫn nhịn đến mức đẩy áp lực sang con… tất cả đều là những trải nghiệm khiến bạn kiệt sức và mất phương hướng. Việc rời nhà để tự đứng vững là một bước rất dũng cảm. Và tôi biết điều đó không hề dễ dàng.

2. Những nguyên nhân khiến cảm xúc của bạn trở nên nặng nề

Dựa trên những gì bạn chia sẻ, có một vài nguyên nhân tâm lý cốt lõi:

• Mất an toàn cảm xúc từ thời thơ ấu: Khi cha mẹ không ổn định, đổ lỗi, thiếu trách nhiệm, trẻ phải lớn lên trong trạng thái cảnh giác liên tục. Điều này khiến hệ thần kinh dễ bị kích hoạt quá mức khi trưởng thành.
• Gánh vai trò “người lớn” quá sớm: Việc cha mẹ đẩy trách nhiệm, đổ lỗi lên con khiến bạn phải làm trụ cột cảm xúc thay họ, điều tạo ra sự mệt mỏi kéo dài.
• Mâu thuẫn nội tâm mạnh: Một phần bạn vẫn thương gia đình, nhưng phần khác lại phẫn nộ vì sự bất công và thiếu trách nhiệm. Hai trạng thái trái ngược này khiến bạn mất ngủ, căng thẳng, dễ tự trách.
• Sụp đổ mô hình niềm tin: Khi bạn phát hiện gia đình nợ nần, điều đó đánh sập hình ảnh “ngôi nhà an toàn” mà bạn từng cố bám vào, tạo cảm giác mất phương hướng và hụt chân.

Những phản ứng của bạn – buồn bã, khó ngủ, mất động lực – thực ra là phản ứng rất tự nhiên khi con người bị dồn vào trạng thái bất an kéo dài.

3. Những rủi ro bạn có thể gặp phải nếu tiếp tục chịu ảnh hưởng từ gia đình

Khi lớn lên trong một môi trường thiếu an toàn cảm xúc, những vết hằn tâm lý có thể đi theo bạn rất lâu nếu không được nhận diện và chữa lành. Một số rủi ro thường thấy là:

• Kéo theo cảm giác tội lỗi không thuộc về mình
  Bạn dễ tự trách bản thân trước mọi vấn đề, ngay cả khi lỗi không phải do bạn. Điều này làm bạn kiệt sức và đánh mất sự tự tin.
• Bất an và căng thẳng kéo dài
  Việc phải sống trong trạng thái cảnh giác nhiều năm khiến hệ thần kinh nhạy cảm hơn, dẫn đến mất ngủ, khó tập trung, dễ buồn bã và phản ứng mạnh trước áp lực.
• Lặp lại các mô thức quan hệ cũ
  Những hình ảnh về cha mẹ có thể vô thức trở thành “bản đồ” cho các mối quan hệ sau này: khó tin ai, gắn bó thiếu lành mạnh, hoặc sợ mất đi người quan trọng.
• Khó thiết lập ranh giới
  Khi từng bị đẩy trách nhiệm, bạn dễ quen với việc chịu đựng, dẫn đến khó nói “không”, dễ bị lợi dụng và kiệt sức trong cả công việc lẫn tình cảm.
• Nguy cơ suy sụp tâm lý
  Sự phẫn nộ, lo âu và buồn bã dồn nén lâu ngày có thể phát triển thành căng thẳng mạn tính hoặc trầm cảm nếu không được chăm sóc đúng cách.

4. Định hướng cho bạn trong giai đoạn này

Từ trải nghiệm của bạn, có ba hướng mà bạn có thể bắt đầu:

• Xây dựng lại “điểm tựa bên trong”: Dần tách bạn ra khỏi kỳ vọng “phải cứu gia đình”. Bạn đang trưởng thành, và việc xây dựng cuộc sống của riêng mình là hoàn toàn hợp lý.
• Học lại các kỹ năng nền tảng mà gia đình không thể dạy bạn: kỹ năng sống, kỹ năng cảm xúc, cách duy trì quan hệ, cách tự tạo cảm giác an toàn. Đây là những kỹ năng có thể học được, không phải thứ “trời cho”.
• Xử lý những cảm xúc tồn đọng: Thông qua trị liệu, bạn có thể học cách nhận diện sự giận dữ, thất vọng, buồn bã… và chuyển hoá chúng thành nội lực thay vì để chúng làm bạn kiệt sức.

Điều quan trọng không phải là bạn đến từ đâu, mà là bạn đang đi về đâu.

4. Phía trước chắc chắn sẽ có những khó khăn, nhưng mong bạn vững chãi

Bạn đã bước ra khỏi căn nhà khiến bạn đau khổ. Bạn đã bắt đầu tự lập. Đây là những dấu hiệu của sự mạnh mẽ, không phải yếu đuối. Con đường phía trước có thể còn nhiều thử thách: mất ngủ, cảm giác tội lỗi, những cơn giận bất chợt, hoặc những lúc buồn đến mức không muốn làm gì. Nhưng mỗi bước bạn đi lúc này đều là một phần của quá trình xây dựng lại cuộc đời theo cách lành mạnh hơn.

Tôi tin rằng với sự kiên nhẫn, hỗ trợ phù hợp và sự dũng cảm mà bạn vốn đã có, bạn sẽ đi qua giai đoạn này và tìm được một cuộc sống bình an hơn, một cuộc sống mà bạn xứng đáng.

Khi nào bạn muốn đào sâu hơn về nguyên nhân tâm lý hoặc hướng trị liệu phù hợp, tôi luôn sẵn sàng đồng hành.

Giới thiệu về nhà tâm lý Trần Minh Phúc:

Tôi là Trần Minh Phúc, thạc sĩ Tâm lý học và hiện đang thực hành tham vấn – trị liệu tâm lý tại Đà Nẵng, tại phòng Tâm lý Mindful Space. Công việc của tôi tập trung vào hỗ trợ cá nhân vượt qua những khó khăn cảm xúc, nhận diện các mô thức suy nghĩ, và xây dựng một đời sống lành mạnh, hạnh phúc hơn.

Hướng tiếp cận

Tôi làm việc dựa trên nền tảng khoa học và sự trung lập. Mỗi thân chủ đều mang theo một câu chuyện độc nhất, vì vậy tôi chú trọng tạo ra không gian an toàn, không phán xét, nơi bạn có thể khám phá bản thân một cách chân thật.

Trong thực hành, tôi kết hợp nhiều trường phái tâm lý, bao gồm:

• Tâm động học (Psychodynamic)
• CBT và ACT
• Các phương pháp trị liệu dựa trên chánh niệm
• Tham vấn định hướng nhân văn

Lĩnh vực hỗ trợ

• Tôi đã đồng hành với nhiều thân chủ ở các chủ đề như:
• Lo âu, hoảng sợ, rối loạn lo âu xã hội
• Trầm cảm, kiệt sức cảm xúc
• Tự ti, khủng hoảng hiện sinh
• Tổn thương thời thơ ấu
• Khó khăn trong các mối quan hệ và hệ gắn bó (attachment)
• Điều chỉnh hành vi và cảm xúc
• Các rối nhiễu nhân cách, đặc biệt là rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) và những mô thức nhân cách gây ảnh hưởng đến đời sống cá nhân – xã hội

Điều tôi hướng đến

Tôi tin rằng ai cũng có thể xây dựng một đời sống hạnh phúc nếu được thấu hiểu và hỗ trợ đúng cách. Mục tiêu của tôi là trở thành một nhà trị liệu và nhà giáo dục hạnh phúc, mang lại sự chuyển hóa thật sự cho mỗi người tôi đồng hành.

Nếu bạn đang tìm kiếm một người có thể lắng nghe, đồng hành và giúp bạn sắp xếp lại thế giới nội tâm của mình, tôi sẵn sàng ở đây để cùng bạn bắt đầu hành trình đó.

Minh Phúc

Nếu bạn muốn đặt lịch hẹn tham vấn với mr. Phúc, hãy để lại thông tin ở đây nhé:

https://docs.google.com/forms/d/1WFiKPdJLYTQCS7ppez_AGHvznvyb8-IaZmrXG1g_4lc/edit