Bạn có thực sự thông minh cảm xúc hơn người bạn đời của mình?

Trong phòng trị liệu, kịch bản này lặp đi lặp lại: Một cặp đôi đến gặp tôi, và một người—thường là vợ hoặc bạn gái—phàn nàn rằng mối quan hệ của họ thiếu sự gần gũi, thiếu tình yêu. Và cô ấy tin rằng nguyên nhân duy nhất chính là người bạn đời của mình.

Nữ Hoàng Thân Mật

Người phụ nữ này đã khao khát sự kết nối sâu sắc suốt nhiều năm, nhưng không nhận được điều mình mong muốn. Trong mắt cô ấy, chỉ có một lý do duy nhất: bạn đời của cô không chịu mở lòng. Cô ấy có thể có những mối quan hệ thân thiết, ý nghĩa với bạn bè và gia đình—chỉ trừ với người đàn ông của mình.

Tôi gọi vui cô ấy là “Nữ hoàng thân mật” (hoặc đôi khi là “Nhà vua thân mật” nếu vai trò đảo ngược). Cô ấy thường cảm thấy mình là một vị thánh, đã cố gắng hết sức để phá vỡ lớp vỏ im lặng của người bạn đời, nhưng vô ích. Đóng vai một “vị thánh cảm xúc” mang lại cho cô ấy một số lợi ích nhất định: cảm giác mình tinh tế, sâu sắc hơn người kia và né tránh việc đối diện với những vấn đề của chính mình trong chuyện thân mật.

Thường thì, chính Nữ hoàng thân mật là người chủ động kéo cả hai đến gặp chuyên gia trị liệu, hoặc tự mình đi tìm câu trả lời.

Source: Amarpreet Singh/Pixabay

Người Bạn Đời "Khiếm Khuyết Cảm Xúc"

Ngồi đối diện cô ấy là một người đàn ông lặng lẽ, có phần hoài nghi. Anh ta cảm thấy dù mình có làm gì hay nói gì cũng chẳng bao giờ là đủ tốt. Giống như rất nhiều người đàn ông khác, anh ta dần chấp nhận hình ảnh về mình như một kẻ “khiếm khuyết cảm xúc.”

Nhận lấy nhãn mác này có nghĩa là anh ta không cần phải cố gắng mở lòng hay thể hiện sự mong manh của mình nữa. Mọi người sẽ không kỳ vọng quá nhiều ở anh. Nhưng cái giá phải trả cũng không hề nhỏ: Anh ta không được tôn trọng, không được nhìn nhận đúng nghĩa, không còn hấp dẫn trong mắt bạn đời.

Và để đối phó với sự khinh miệt và thất vọng mà Nữ hoàng thân mật dành cho mình, anh ta trở nên hoài nghi, châm chọc hoặc thậm chí giả vờ quên đi những khoảnh khắc căng thẳng.

Vì Sao Lại Như Vậy?

Mô thức này không phải ngẫu nhiên. Nó là hệ quả của thứ mà nhà trị liệu Terry Real gọi là “chủ nghĩa gia trưởng tâm lý”—một hệ thống làm tổn thương cả nam lẫn nữ.

Từ nhỏ, con trai phải học cách kìm nén cảm xúc, bị tước đoạt quyền được bộc lộ và hiểu bản thân. Trong khi đó, con gái lại bị ràng buộc vào khuôn mẫu nhẹ nhàng, nhẫn nhịn, không được phép bộc lộ sự quyết đoán hay giận dữ.

Kết quả là trong mối quan hệ, một người được mặc định là nhạy cảm, sâu sắc, tinh tế—người kia thì bị xem là vô tâm, đơn giản, không có chiều sâu.

Mối quan hệ này dần trở thành một cuộc chiến ngầm, nơi hai người không còn nhìn nhau bằng sự trân trọng mà bằng sự oán trách, khinh miệt và ganh đua.

Và theo thời gian, họ mắc kẹt trong một vũ điệu bất hòa nhưng gắn kết: Người theo đuổi – Kẻ né tránh. Cô ấy càng đòi hỏi sự gần gũi, anh ấy càng rút lui.

Sự Thật Bất Ngờ

Điều thú vị là, cả hai đều có khả năng cảm xúc ngang nhau.
Không ai giỏi hơn ai trong việc thân mật hay kết nối.

Làm sao tôi biết được? Tôi không chỉ nghe lời họ nói, tôi nhìn vào hành động của họ. Suốt nhiều năm, cả hai đều chấp nhận duy trì một mối quan hệ thiếu vắng sự thân mật, thiếu vắng tình dục, thiếu vắng giao tiếp thực sự. Điều đó cho thấy rằng dù vô thức, cả hai đã cùng đồng ý với điệu nhảy này.

Nếu một người thực sự muốn nhiều hơn, họ đã tìm cách thay đổi từ lâu. Nhưng sự thật là cả hai đều sợ hãi sự thay đổi.

Làm Sao Để Phá Vỡ Điệu Nhảy Này?

Mối quan hệ này có thể thay đổi, nhưng nó đòi hỏi nỗ lực có ý thức từ cả hai phía. Và nếu cả hai cùng đồng lòng, quá trình này sẽ diễn ra nhanh hơn.

1. Chia sẻ bài viết này với người bạn đời của bạn.
   Dù bạn có thấy chính mình trong mô thức này hay không, hãy bắt đầu một cuộc trò chuyện thành thật về cách cả hai vô tình đóng góp vào sự bế tắc hiện tại.
2. Nhìn nhận những “lợi ích” và “cái giá” mà bạn đang phải trả.
   Bạn có sẵn sàng đối mặt với những phản ứng tiêu cực khi bắt đầu thay đổi không? Nếu không muốn thay đổi, hãy thành thật với chính mình và ngừng đổ lỗi cho người kia.
3. Chấp nhận rằng cả hai đều “ngây ngô” trong cảm xúc.
   Hãy bắt đầu từ điểm chung này, thay vì duy trì khoảng cách bằng cách nghĩ rằng mình giỏi hơn hoặc kém hơn.
4. Chuẩn bị cho sự phản kháng.
   Bước ra khỏi vùng an toàn chưa bao giờ dễ dàng. Khi Người khiếm khuyết cảm xúc bắt đầu mở lòng, Nữ hoàng thân mật có thể châm chọc, nghi ngờ, thậm chí bác bỏ cảm xúc của anh ta. Ngược lại, khi cô ấy thừa nhận mình cũng sợ sự thân mật, anh ta có thể không tin điều đó.
5. Ít lời nói, nhiều hành động.
   Đừng hứa hẹn những thay đổi lớn. Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ, nhưng bền bỉ.

Nếu Bạn Là “Nữ Hoàng Thân Mật”

• Thừa nhận rằng bạn cũng sợ sự thân mật. Hãy nói với bạn đời về những cách mà chính bạn cũng né tránh cảm xúc, thay vì chỉ chỉ trích họ.
• Ít cằn nhằn, nhiều hành động. Đừng dán nhãn bạn đời là “lạnh lùng” hay “chưa trưởng thành.” Hãy thể hiện sự mong manh của chính bạn.
• Công nhận những nỗ lực của họ. Nếu họ cố gắng, dù chỉ một chút, hãy trân trọng thay vì chỉ chú ý đến những gì họ chưa làm tốt.

Nếu Bạn Là “Người Khiếm Khuyết Cảm Xúc”

• Dám cảm nhận. Học cách nhận biết và gọi tên cảm xúc của mình.
• Dám mong manh. Hãy thử chia sẻ những cảm xúc không chỉ liên quan đến bạn đời mà cả những điều khác trong cuộc sống.
• Dám mong muốn. Hãy nói ra những điều bạn thực sự cần thay vì giả vờ hài lòng với hiện tại.

Thay đổi này không xảy ra trong một sớm một chiều, nhưng tôi đã chứng kiến rất nhiều cặp đôi làm được.

Khi đó, một điệu nhảy bình đẳng và chân thật sẽ dần hình thành.

Và bạn sẽ nhận ra rằng, cả hai chưa bao giờ khác nhau nhiều đến thế.

Nguồn:  Are You Really More Emotionally Intelligent Than Your Partner? - Psychology Today