Bí mật của sự hợp tác

Khi chúng ta nổi giận, mất kiên nhẫn, thất vọng hay phát điên lên với những người mình làm việc cùng, luôn có một lời giải thích nghe rất hấp dẫn: ta đang bị vây quanh bởi những kẻ thiếu kỷ luật hoặc kém cỏi một cách hiếm thấy. Nhưng sự thật là – không thể chối cãi – làm việc tốt với người khác vốn dĩ là một điều khó khăn. Và có vài lý do lớn lao, không thể tránh khỏi để lý giải điều này.

Vấn đề cốt lõi với đồng nghiệp là: họ không phải là bạn. Để hiểu được tại sao điều này lại quan trọng đến vậy, hãy tưởng tượng đến đứa trẻ sơ sinh – đứa trẻ chưa ý thức được rằng mẹ mình thực ra là một cá thể độc lập. Phải trải qua một quá trình phát triển dài lâu và đầy gian nan (có khi không bao giờ hoàn tất), đứa trẻ mới dần nhận ra rằng cha mẹ là những con người thực thụ, với cả một cuộc đời và quá khứ riêng biệt ngoài mối quan hệ với đứa trẻ – và chấp nhận sự thật này có thể là hành trình của cả một đời người.

Chúng ta phần lớn vẫn hay hình dung người khác dựa trên chính trải nghiệm của bản thân mình – và cũng thường xuyên cho rằng suy nghĩ trong đầu họ chắc hẳn cũng giống như trong đầu mình. Ta khó lòng tưởng tượng một cách rõ ràng và bình tĩnh rằng người khác có thể rất khác so với ta. Họ có những khả năng khác, điểm yếu khác, động cơ và nỗi sợ cũng khác. Dường như bộ não con người không tiến hóa để giải quyết vấn đề này. Có lẽ trong phần lớn thời gian tồn tại của loài người, việc chỉ quan tâm sơ sài đến sự khác biệt trong suy nghĩ giữa ta và người khác là đã đủ để tồn tại và phát triển.

Trong môi trường làm việc, người khác nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta – nhưng ta lại cần họ giúp đỡ để hoàn thành những nhiệm vụ tinh vi và phức tạp. Khi tự mình làm một việc gì đó, chúng ta không hề đưa ra những chỉ dẫn rõ ràng. Nếu ai đó có thể nghe được dòng độc thoại nội tâm của ta lúc làm việc, họ sẽ thấy nó là một mớ lộn xộn những lời nói kỳ quặc: “Ừ, đúng rồi. Nào nào! À, gần xong… không không không, quay lại... Được rồi, xong rồi... Không. Đấy, được rồi!” Đó có thể là chỉ dẫn nội tâm kèm theo cái bặm môi hay tư thế cúi người để lựa chọn hình ảnh minh họa cho một đoạn văn bản nào đó. Nhưng khi hợp tác với người khác, ta phải học cách biến dòng ý thức rối rắm ấy thành chỉ dẫn, gợi ý, yêu cầu hay đề xuất – những điều có thể rõ ràng và dễ hiểu đối với người khác. Người khác không thể tự nhiên mà hiểu được ta cần gì, bởi họ không nhìn thấy điều ta thấy và cũng chẳng có chung lợi ích. Thật khó để biến niềm tin, suy nghĩ hay động lực trong ta thành những lời nói mà người khác có thể hiểu được, và việc này không dễ dàng gì.

Hợp tác lại càng khó hơn vì bên dưới vẻ ngoài bình thường của mỗi người, ai cũng có phần kỳ quặc của riêng mình. Do đó, việc làm sao để tận dụng tốt nhất sự hợp tác với người khác đòi hỏi rất nhiều khả năng đặc biệt và sự trưởng thành. Ta dễ thấy bực bội với sự hợp tác không chỉ vì nó khó, mà còn vì nó khó hơn rất nhiều so với ta nghĩ. Hiểu được sự phức tạp trong con người của người khác (và cả chính mình) là cơ sở đúng đắn để ta thừa nhận rằng: hợp tác luôn là một việc đầy thách thức; nó rất có thể sẽ gặp vô vàn trở ngại cần nhiều thời gian để giải quyết.

Chúng ta cần không ngừng bồi đắp sự kiên nhẫn để cảm thông cho người khác, để chấp nhận rằng có những việc dễ dàng với ta nhưng lại vô cùng khó khăn với họ, rằng họ cần được khích lệ, rằng một lời nói thẳng thừng, dù đúng, cũng có thể gây ra hậu quả tai hại. Ta thường không dành chỗ cho những tâm lý phức tạp, những vết thương vô hình hay những nỗi sợ khó ngờ mà ai cũng có – nhưng hiếm khi chúng lộ ra ngoài. Đôi khi, ta phải dành rất nhiều thời gian và tâm trí để tìm ra cách xử lý một đồng nghiệp trong một tình huống cụ thể nào đó. Nhưng ta sẽ chẳng đầu tư vào công sức ấy nếu cứ cho rằng ai cũng đơn giản và rõ ràng như mình nghĩ.

Một khởi đầu điềm tĩnh hơn là thừa nhận rằng: hợp tác tất nhiên là rất khó, nhưng nhiệm vụ làm việc tốt với người khác lại là một điều cao đẹp và đáng trân trọng. Nó xứng đáng được ta dành nhiều suy tư, sự cẩn trọng và những nỗ lực không ngừng để làm cho tốt – đặc biệt trong những khoảnh khắc bình tâm, khi ta có thể suy xét một cách sáng suốt hơn.

Trích từ cuốn sách “Calm” của The School of Life

Nguồn: THE SECRET OF COLLABORATION