Hiểu về hành vi dụ dỗ: Cách nhận biết những dấu hiệu ban đầu của xâm hại tình dục

Những điểm quan trọng:

• Một số kẻ xâm hại tình dục sử dụng hành vi dụ dỗ – tức là xây dựng lòng tin và sự kết nối với nạn nhân tiềm năng, người chăm sóc nạn nhân, các thành viên khác trong gia đình, thậm chí cả cộng đồng – để che giấu hành vi xâm hại dễ dàng hơn.
• Dù hành vi dụ dỗ thường nhắm vào trẻ em và thanh thiếu niên, người trưởng thành dễ tổn thương cũng có thể trở thành nạn nhân.
• Hành vi dụ dỗ có thể diễn ra cả trực tiếp lẫn trên môi trường mạng, vì vậy, điều quan trọng là cần trao đổi cởi mở với con cái và theo dõi hoạt động trực tuyến của trẻ.

Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng những kẻ xâm hại tình dục thường là những người xa lạ ẩn nấp trong bãi đỗ xe hay dụ dỗ trẻ bằng kẹo từ những chiếc xe tải. Thực tế đáng buồn là phần lớn các vụ xâm hại tình dục trẻ em được thực hiện bởi những người mà đứa trẻ hoặc gia đình chúng quen biết, thậm chí còn đặt niềm tin.

Lòng tin thường là công cụ quan trọng để kẻ xâm hại lợi dụng những người dễ tổn thương. Thuật ngữ “dụ dỗ” (grooming) dùng để chỉ quá trình mà một kẻ xấu xây dựng lòng tin đó, với mục đích cuối cùng là xâm hại nạn nhân. Dù trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm đối tượng phổ biến nhất bị nhắm đến, một số người trưởng thành có hoàn cảnh đặc biệt cũng có thể trở thành mục tiêu.

Hành vi dụ dỗ là gì?

Dụ dỗ là quá trình mà kẻ xấu sử dụng để khiến một đứa trẻ hoặc một người trưởng thành dễ tổn thương trở thành nạn nhân của hành vi xâm hại tình dục. Thông thường, quá trình này bắt đầu bằng việc tạo dựng một mối quan hệ tích cực với nạn nhân, gia đình họ và đôi khi cả cộng đồng xung quanh. Kẻ xấu làm vậy để khiến nạn nhân hạ thấp cảnh giác.

Khi đã thiết lập được mối quan hệ thân thiết, mục tiêu của quá trình dụ dỗ chuyển sang việc chuẩn bị nạn nhân cho hành vi xâm hại. Lúc này, chúng sẽ tìm cách tạo ra những bí mật, thử nghiệm vượt qua các ranh giới và đẩy dần nạn nhân vào tình huống bị kiểm soát.

Một số kẻ xấu sẽ tìm kiếm những công việc giúp chúng dễ tiếp cận trẻ em, như giáo viên, huấn luyện viên hoặc tình nguyện viên trong các tổ chức cộng đồng. Những kẻ khác có thể nhắm vào những gia đình đang gặp khó khăn, rồi tiếp cận bằng cách tỏ ra thân thiện, sẵn sàng giúp đỡ để từng bước xây dựng lòng tin.

Ai có nguy cơ bị dụ dỗ?

Dù trẻ em thường là đối tượng bị nhắm đến trong các hành vi dụ dỗ, nhưng thanh thiếu niên và những người trưởng thành dễ tổn thương cũng có thể trở thành nạn nhân.

Ước tính có đến 40% những kẻ xâm hại tình dục trẻ em sử dụng hành vi dụ dỗ để tiếp cận nạn nhân. Một số nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ cao nhất bị dụ dỗ trên mạng, đặc biệt là những bạn trẻ không được cha mẹ theo dõi sát sao khi sử dụng internet hoặc có tiền sử thực hiện các hành vi rủi ro trực tuyến.

Bất kỳ hành vi nào nhằm chuẩn bị cho một người dễ tổn thương trở thành nạn nhân của xâm hại đều có thể coi là dụ dỗ. Điều này không chỉ xảy ra với trẻ em mà còn xuất hiện trong các mối quan hệ lạm dụng giữa người trưởng thành với nhau.

Ngoài trẻ em và thanh thiếu niên, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn gồm:

• Người có khuyết tật về thể chất hoặc tinh thần, đặc biệt là những người có người chăm sóc.
• Những người từng bị lạm dụng trong quá khứ, vì họ dễ bị tổn thương và thiếu sự đề phòng trước những kẻ xấu.

Dấu hiệu của hành vi dụ dỗ

Hành vi dụ dỗ có thể rất khó nhận biết, bởi đôi khi nó trông giống như những hành động quan tâm bình thường. Chẳng hạn, việc tặng quà cho trẻ nhỏ có thể là điều bình thường trong một mối quan hệ thân thiết với gia đình, nhưng trong một số trường hợp, đó cũng có thể là một dấu hiệu cảnh báo.

Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp của hành vi dụ dỗ:

• Tỏ ra quá nhiệt tình, quá quan tâm đến một đứa trẻ hoặc gia đình
• Thể hiện sự chú ý đặc biệt đến một đứa trẻ hoặc người trưởng thành dễ tổn thương
• Tặng quà cho trẻ hoặc cho gia đình trẻ một cách không rõ lý do
• Cố gắng dành nhiều thời gian riêng tư với trẻ một cách thường xuyên
• Thể hiện hành vi thân mật thái quá, như ôm ấp, cù léc quá mức
• Tạo ra những bí mật với trẻ, khiến trẻ cảm thấy mình đặc biệt
• Bàn luận những chủ đề không phù hợp với độ tuổi của trẻ

Nhiều người vẫn tưởng rằng kẻ xâm hại phải là những kẻ lạ mặt đáng sợ, nhưng thực tế chúng có thể là những người rất hòa nhã, lịch sự, tốt bụng, thậm chí còn là người mà gia đình tin tưởng.

Chính sự hình ảnh tích cực mà chúng tạo dựng giúp chúng dễ dàng dụ dỗ trẻ em và che giấu hành vi của mình. Điều này khiến việc phát hiện xâm hại trở nên khó khăn hơn, và nếu nạn nhân lên tiếng, những người xung quanh cũng có thể nghi ngờ hoặc không tin vào lời kể của họ.

Deepak Sethi/E+ via Getty Images

Dụ dỗ tình dục qua mạng

Không chỉ trong đời thực, những kẻ xâm hại tình dục còn ẩn mình trên môi trường trực tuyến. Internet giúp chúng dễ dàng mở rộng phạm vi tìm kiếm nạn nhân, kết nối với trẻ em và người lớn dễ tổn thương thông qua mạng xã hội, phòng chat trong trò chơi điện tử, và các nền tảng nhắn tin tức thời.

Sau khi tiếp cận được ai đó, kẻ săn mồi sẽ tạo cảm giác thấu hiểu, quan tâm và lắng nghe, khiến nạn nhân dần hạ thấp cảnh giác. Khi lòng tin đã được thiết lập, chúng bắt đầu tận dụng mối quan hệ này để thao túng và khai thác nạn nhân.

Những kẻ xâm hại còn che giấu danh tính, độ tuổi và giới tính thật trên internet, khiến chúng dễ dàng giả mạo, lừa dối và thao túng người khác để tạo dựng mối quan hệ thân thiết. Một khi đã chiếm được lòng tin, chúng từng bước thực hiện quá trình dụ dỗ.

Các giai đoạn của quá trình dụ dỗ

Hành vi dụ dỗ thường diễn ra từ từ, có hệ thống. Những kẻ xâm hại không vội vàng mà kiên nhẫn từng bước xây dựng lòng tin, tạo ra sự bí mật và dần dần vượt qua các ranh giới, hướng đến mục tiêu cuối cùng là biến trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người lớn dễ tổn thương thành nạn nhân.

Ngay cả sau khi hành vi xâm hại xảy ra, chúng vẫn tiếp tục sử dụng các giai đoạn này để giữ mối quan hệ và duy trì sự kiểm soát.

1. Xác định đối tượng dễ tổn thương

Ở bước đầu tiên, kẻ dụ dỗ sẽ tìm kiếm một người dễ tổn thương. Những yếu tố khiến một người có nguy cơ cao trở thành nạn nhân gồm:

• Mối quan hệ lỏng lẻo với cha mẹ hoặc gia đình
• Môi trường sống không ổn định, đầy xung đột
• Có rất ít hoặc không có bạn bè
• Từng bị lạm dụng hoặc tổn thương tâm lý trong quá khứ

2. Xây dựng lòng tin và tìm cách tiếp cận

Ở giai đoạn này, nạn nhân bắt đầu nhận được sự quan tâm đặc biệt, cảm thấy mình được hiểu và chấp nhận.

Nếu nạn nhân là trẻ em hoặc thanh thiếu niên, kẻ xấu có thể tạo mối quan hệ thân thiết với cha mẹ của trẻ, khiến gia đình tin tưởng để dễ dàng tiếp cận nạn nhân hơn.

3. Cô lập nạn nhân và tạo ra sự bí mật

Khi đã có được sự tin tưởng, chúng sẽ tìm cách tách nạn nhân khỏi những người khác, khiến họ cảm thấy không thể chia sẻ mối quan hệ này với ai.

Trong trường hợp dụ dỗ trẻ em, việc yêu cầu trẻ giữ bí mật là cách kẻ xâm hại khiến trẻ hợp tác và tin tưởng mình hơn, đồng thời cách ly trẻ khỏi sự bảo vệ của người thân.

4. Làm mất cảm giác đề phòng (giai đoạn vô cảm hóa)

Đây là giai đoạn khiến nạn nhân dần quen với những hành động xâm phạm, mất đi phản ứng cảnh giác ban đầu.

Lúc đầu, kẻ xấu có thể chỉ cù léc, xoa đầu, sau đó từng bước tiến đến những hành vi đụng chạm không phù hợp.

Ngoài ra, kẻ xâm hại có thể gây vô cảm cho nạn nhân bằng các hành vi khác, như:

• Tình cờ “đi ngang” khi nạn nhân đang thay đồ
• Cố ý để lộ cơ thể trước mặt nạn nhân
• Kể những câu chuyện tục tĩu hoặc cho nạn nhân xem nội dung khiêu dâm

5. Đe dọa và dụ dỗ

Đây là giai đoạn vừa có thưởng, vừa có phạt, có thể xuất hiện từ lúc bắt đầu hoặc sau khi hành vi xâm hại xảy ra.

Kẻ dụ dỗ có thể dùng quà tặng, tiền bạc hoặc đặc quyền (như cho đi xem phim, mua đồ chơi) để khiến nạn nhân cảm thấy mình có nghĩa vụ đáp lại.

Ngược lại, chúng cũng có thể đe dọa làm hại gia đình, thú cưng hoặc chính nạn nhân nếu nạn nhân tiết lộ bí mật. Thậm chí, chúng khiến nạn nhân tin rằng chính mình là người có lỗi, làm tăng cảm giác tội lỗi và khiến họ ít có khả năng lên tiếng tố cáo hơn.

Tác động tâm lý của việc bị dụ dỗ

Việc bị dụ dỗ và xâm hại tình dục để lại những vết thương sâu sắc trong tâm hồn nạn nhân. Nhiều người cảm thấy tội lỗi, tự trách bản thân, dẫn đến mặc cảm, mất tự tin và thậm chí khó tin tưởng người khác. Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các mối quan hệ trong tương lai, khiến họ gặp khó khăn trong việc xây dựng một mối quan hệ lành mạnh.

Một số nghiên cứu cho thấy, những người từng là nạn nhân của hành vi dụ dỗ có nguy cơ gặp vấn đề trong đời sống tình cảm và quan hệ thân mật về sau. Khi đã quen với việc bị thao túng, cô lập và lợi dụng, họ có thể đánh mất khả năng nhận diện một mối quan hệ lành mạnh, khiến bản thân dễ rơi vào những vòng lặp của tổn thương và lạm dụng.

Làm thế nào để bảo vệ con khỏi nguy cơ bị dụ dỗ?

Theo Julie Ozier, chuyên gia trị liệu tâm lý chuyên làm việc với những người sống sót sau lạm dụng trẻ em, cha mẹ nên tin vào trực giác của mình. Nếu bạn cảm thấy bất kỳ điều gì có vẻ không đúng, bạn hoàn toàn có quyền hạn chế sự tiếp xúc của con với người đó, mà không cần phải đưa ra lời giải thích.

Bà Ozier nhấn mạnh: “Nếu điều gì đó khiến bạn thấy không ổn, bạn có thể không cho phép họ ở gần con mình, và bạn không cần phải biện minh cho quyết định đó.”

Tuy nhiên, việc thiết lập ranh giới đôi khi rất khó khăn, bởi kẻ dụ dỗ thường là người quen biết với gia đình. Điều này có nghĩa là nghi ngờ có thể rơi vào một người thân trong gia đình, một giáo viên đáng kính, hoặc một người mà bạn từng tin tưởng. Vì vậy, cha mẹ cần có sự hỗ trợ từ bạn bè thân thiết hoặc chuyên gia tâm lý để vượt qua những tình huống khó xử này.

Bên cạnh đó, dạy trẻ cách tự bảo vệ bản thân phù hợp với lứa tuổi cũng là một bước quan trọng để giảm thiểu nguy cơ bị dụ dỗ.

Với trẻ nhỏ, cha mẹ có thể giáo dục về an toàn cơ thể bằng cách:

• Giúp trẻ nhận diện và gọi đúng tên các bộ phận cơ thể, đặc biệt là vùng riêng tư.
• Dạy trẻ hiểu rằng không ai được phép nhìn, chạm vào, hoặc rủ chơi trò chơi liên quan đến bộ phận riêng tư của trẻ.
• Tôn trọng quyền từ chối của trẻ – nếu trẻ không muốn bị chạm vào, ôm, hoặc hôn, hãy lắng nghe và bảo vệ ranh giới đó.
• Trò chuyện với trẻ về tầm quan trọng của việc không giữ bí mật, đặc biệt là bí mật liên quan đến cơ thể.
• Giúp trẻ xác định những người mà trẻ có thể tin tưởng để chia sẻ, và khẳng định rằng nếu có điều gì xảy ra, trẻ sẽ không bị trách mắng hay gặp rắc rối khi nói ra.

Với trẻ lớn hơn, hãy trò chuyện thẳng thắn về hành vi dụ dỗ và xâm hại

Quan trọng nhất, hãy luôn đồng hành và duy trì sự kết nối với con. Khi trẻ cảm thấy an toàn để chia sẻ, nguy cơ bị dụ dỗ và thao túng sẽ giảm đi đáng kể.

An toàn trực tuyến cho trẻ em

Bà Ozier nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát hoạt động trực tuyến của trẻ. Bà khuyên cha mẹ nên kết nối với con trên các nền tảng mạng xã hội để theo dõi sự an toàn của trẻ. Đồng thời, hãy hạn chế việc trẻ tự ý tải ứng dụng mà không có sự cho phép của cha mẹ.

Quan trọng hơn hết, cha mẹ cần duy trì sự kết nối và cởi mở trong giao tiếp với con. Hãy giúp trẻ hiểu những nguy cơ tiềm ẩn khi tương tác với người lạ trên mạng, cũng như tuyệt đối không gửi ảnh hoặc thông tin cá nhâncho bất kỳ ai.

Cách báo cáo hành vi dụ dỗ hoặc lạm dụng

Nếu bạn nghi ngờ một người trưởng thành đang có hành vi dụ dỗ trẻ em, bạn có thể cân nhắc báo cáo sự việc. Quy định về việc báo cáo có thể khác nhau tùy theo từng khu vực, nhưng trong hầu hết các trường hợp, chỉ cần có lý do nghi ngờ là đủ để thực hiện báo cáo – bạn không cần phải có bằng chứng cụ thể. Cơ quan có thẩm quyền sẽ chịu trách nhiệm điều tra.

Bạn có thể gửi báo cáo đến:

• Cơ quan bảo vệ trẻ em
• Dịch vụ bảo vệ người lớn
• Cảnh sát địa phương

Ở một số nơi, bạn có thể báo cáo ẩn danh để bảo vệ danh tính của mình.

Điều quan trọng cần nhớ

Sự im lặng và bí mật chính là điều kiện để hành vi dụ dỗ xảy ra. Vì vậy, cha mẹ có thể bảo vệ con bằng cách luôn đồng hành trong cuộc sống của con, kể cả trong môi trường trực tuyến. Hãy tạo dựng một mối quan hệ cởi mở, nơi con có thể trò chuyện thoải mái và tin tưởng cha mẹ. Nếu trẻ chia sẻ về hành vi không phù hợp từ một người lớn, hãy nghiêm túc lắng nghe và bảo vệ con.

Ngoài trẻ em, người lớn cũng có thể trở thành nạn nhân của hành vi dụ dỗ và lạm dụng. Nếu bạn nghi ngờ ai đó đang bị dụ dỗ, hãy cân nhắc báo cáo sự việc. Bạn cũng có thể thiết lập ranh giới rõ ràng trong cách người khác tiếp cận mình và con cái.

Và quan trọng nhất – nếu ai đó là nạn nhân của lạm dụng, đó không bao giờ là lỗi của họ.   

Nguồn: https://www.goodrx.com/health-topic/mental-health/what-is-grooming-sexual-abuse