Sự giản đơn & Nỗi lo âu

Những bậc cha mẹ tâm lý đều hiểu rằng, cuộc sống chỉ nên thú vị vừa đủ với một em bé. Sau khi bạn bè đến chơi, tặng quà, làm đủ những khuôn mặt ngộ nghĩnh; sau khi có bánh ngọt, những cái ôm ấp, những ánh sáng lấp lánh và có thể cả vài bài hát, thì cũng đến lúc dừng lại. Lúc ấy, bé bắt đầu trông có vẻ nghiêm nghị, rồi đột nhiên bật khóc. Nhưng cha mẹ hiểu rằng chẳng có gì sai cả (dù bé đang gào thét); đó chỉ là dấu hiệu bé cần một giấc ngủ. Não bộ cần thời gian để xử lý, phân loại và tiêu hóa mọi trải nghiệm vừa tiếp nhận. Vậy nên, rèm được kéo lại, bé được đặt nằm cạnh vài món đồ chơi mềm mại, và chỉ một lát sau, bé chìm vào giấc ngủ. Sự yên bình trở lại, và mọi người đều biết rằng, chỉ cần một giờ nữa, cuộc sống sẽ dễ thở hơn nhiều.

Tiếc thay, chúng ta không hề cẩn thận với chính bản thân mình như thế. Ta lên lịch một tuần với các buổi hẹn gặp bạn bè kín mít mỗi tối; sắp xếp 12 cuộc họp (ba cuộc trong đó đòi hỏi nhiều chuẩn bị), tranh thủ chuyến công tác ngắn ra nước ngoài vào thứ Tư, xem ba bộ phim, đọc 14 tờ báo, thay sáu bộ ga giường, ăn năm bữa thịnh soạn sau 8 giờ tối và uống 30 tách cà phê – rồi than phiền rằng cuộc sống không hề bình yên như mong muốn, và ta đang bên bờ vực sụp đổ tinh thần.

Chúng ta từ chối nhìn nhận rằng vẫn còn một phần tuổi thơ mong manh của mình tồn tại trong cơ thể người lớn. Ta không ý thức được rằng bản thân cần phải chăm sóc, giữ gìn sự giản đơn và bình yên. Những gì ta gọi là lo âu không phải hiện tượng bất thường, mà thực chất là lời cầu cứu của tâm trí, phản ứng tức giận và hợp lý trước sự kích thích không ngừng và kiệt quệ mà ta đang áp đặt lên nó.

LÀM SAO ĐỂ ĐƠN GIẢN HÓA CUỘC SỐNG?

Ít người hơn, ít cam kết hơn

Có nhiều mối quan hệ và lịch trình dày đặc, trên lý thuyết, là một điều may mắn. Nhưng xét về mặt tâm lý, điều này lại rất dễ gây mệt mỏi và, về lâu dài, khá nguy hiểm.

Triết gia Nietzsche từng viết (dù lời lẽ có phần cứng nhắc):
“Từ xưa đến nay, con người được chia thành hai nhóm: nô lệ và người tự do. Ai không có ít nhất hai phần ba thời gian trong ngày dành cho bản thân mình, người đó là nô lệ – bất kể họ là chính trị gia, doanh nhân, quan chức hay học giả.”

Chúng ta cần hiểu rằng, những gì về mặt thể chất có thể làm được trong một ngày chưa chắc đã khôn ngoan hay khả thi về mặt tâm lý. Có thể ta vẫn xoay sở để hoàn thành mọi việc – từ bay đến hai thủ đô nước ngoài trong một ngày, quản lý công ty lẫn quán xuyến gia đình – nhưng cũng không nên ngạc nhiên nếu thói quen như vậy cuối cùng dẫn đến sự suy sụp.

Giấc ngủ

Ngủ nhiều hơn – ít nhất là bảy giờ mỗi đêm. Và nếu không thể, ít nhất ta cũng cần nhận ra rõ ràng rằng mình đang thiếu ngủ, để không làm mọi thứ tệ hơn bằng cách đi tìm những lý do phức tạp và viển vông cho sự kiệt sức của mình. Ta không nhất thiết phải ly hôn, chuyển nghề hay di cư sang một đất nước khác; có lẽ ta chỉ cần ngủ thêm một chút.

Truyền thông

Việc liên tục kiểm tra điện thoại có lẽ là nguyên nhân lớn nhất gây tổn hại cho sức khỏe tinh thần của ta. Trong hầu hết chiều dài lịch sử, ý tưởng về việc có “quá nhiều tin tức” là điều không thể tưởng tượng. Tin tức chính trị hay từ những vùng đất xa xôi vốn hiếm hoi, quý giá và khó tiếp cận (cũng như chẳng ai có thể ăn ngấu nghiến chúng như ta ăn sô-cô-la). Nhưng từ giữa thế kỷ 20, tin tức đã trở thành một thứ hàng hóa, và quá trình ấy khiến chúng trở thành mối nguy lớn – nhưng ít được nhận ra – đối với sức khỏe tinh thần.

Mỗi phút, mỗi ngày, chúng ta đều có vô số lựa chọn để nhồi nhét tâm trí mình bằng những hỗn loạn, bi kịch, thảm họa, mưu mô, cuồng nộ và những bước ngoặt điên rồ của những người xa lạ trên hành tinh này. Các tổ chức tin tức không ngừng nhấn mạnh rằng ta cần biết – và cần biết ngay. Nhưng điều họ không bao giờ đề cập là nhu cầu không biết cũng quan trọng không kém, nếu không muốn nói là lớn hơn. Vì ta không thể thay đổi được gì, vì những câu chuyện ấy quá bạo lực, tiêu cực và đau lòng, vì tâm trí ta vốn mong manh, vì ta có những trách nhiệm ngay trước mắt, và vì ta cần sống cuộc đời của chính mình, thay vì bị xé toạc bởi những câu chuyện của người khác – những người xa lạ chẳng liên quan đến ta, chẳng khác gì cư dân hoàng triều Ai Cập thời vua Sneferu năm 2.613 TCN.

Dinh dưỡng

Dù điều này nghe có vẻ khó chịu vì bị nhắc đi nhắc lại quá nhiều, nhưng sự thật là ta cần ăn ít hơn và đơn giản hơn. Chế độ ăn uống của một người lo âu có lẽ cần được các chuyên gia bàn kỹ hơn, nhưng tóm lại, nên bao gồm một vài loại hạt, lát táo, ô liu, quả mơ và bánh mì thô. Cơ thể cần những khoảng thời gian dài không phải xử lý các loại thức ăn phức tạp, để có cơ hội tập trung vào việc hóa giải những hỗn loạn trong tâm trí.

SUY NGẪM

Mất ngủ và lo âu là cách tâm trí trả thù vì tất cả những suy nghĩ ta từ chối đối mặt trong ngày. Để có được sự nghỉ ngơi thực sự, ta cần dành ra những khoảng thời gian trống, nơi ta không làm gì khác ngoài nằm trên giường, bên cạnh một tờ giấy và cây bút, chỉ để suy nghĩ. Có ba câu hỏi mà ta cần tập trung:

– Điều gì đang khiến tôi lo lắng?
– Ai đã làm tôi tổn thương và bằng cách nào?
– Điều gì đang khiến tôi hứng khởi?

Ta cần chậm rãi gạn lọc dòng hỗn độn của tâm trí. Mỗi giờ sống động của cuộc đời đòi hỏi ít nhất mười phút để chiêm nghiệm. Để định hướng bản thân trong câu chuyện đang diễn ra của chính mình, ta cần viết tiếp những đoạn văn kế tiếp, như cách người viết đang tiếp tục một cuốn tiểu thuyết còn dang dở.

Không chỉ vậy, ta cũng nên dành thời gian để suy nghĩ trước. Trên một tờ giấy khác, ta ghi lại: “Những điều sắp tới.” Với lòng kiên nhẫn như một người cha, người mẹ dắt con trẻ qua từng việc cần làm ngày mai, ta cần lập kế hoạch cho những thử thách trước mắt: giờ đặt taxi, cách sắp xếp các cuộc gọi, cảm giác khi phải đối diện với một cuộc trò chuyện không mấy dễ chịu cùng đồng nghiệp. Những trải nghiệm thường mất đi ít nhất một nửa sức mạnh làm ta bối rối khi ta đã đi qua chúng trong tâm trí trước đó.

KỲ VỌNG

Dĩ nhiên, trở nên phi thường, nổi tiếng hay vượt trội có thể rất thú vị. Nhưng đôi khi, thành tựu lớn lao hơn chính là giữ được sự bình tĩnh và lòng tử tế. Ta có thể chọn không chinh phục thế giới để đổi lại một cuộc đời dài hơn, bình yên hơn. Đó không phải là sự thoái lui trước thử thách, mà là sự chuyển hướng của cái nhìn về những gì thực sự quan trọng – và đặc biệt, những phần thưởng thực sự nằm ở đâu.

Một cuộc sống tĩnh lặng không nhất thiết đồng nghĩa với sự từ bỏ hay lẩn tránh. Nó có thể là một sự nhận thức tối thượng và khôn ngoan rằng, những điều thỏa mãn nhất nằm ở bên ngoài ánh đèn sân khấu và nhịp sống hối hả của các thành phố lớn, trên những đồng lương khiêm tốn, và xa khỏi cuộc đua điên cuồng để giành lấy vị thế nghề nghiệp.

VẺ ĐẸP

Dĩ nhiên, sẽ thật lý tưởng nếu ta có thể giữ bình tĩnh bất kể khung cảnh xung quanh ra sao, hoặc căn phòng được bài trí như thế nào. Nhưng như ta đang dần nhận ra, ta nhạy cảm hơn nhiều so với điều đó. Giống như một đứa trẻ được xoa dịu trong căn phòng màu tím nhạt, tâm hồn ta cũng sẽ dịu lại nếu trước mắt chỉ là vài món đồ đơn giản, và chúng hòa hợp với nhau trong sự đối xứng và nhịp điệu lặp lại.

Thế giới thị giác không thể trực tiếp biến thành tâm trạng, nhưng chắc chắn nó có thể nuôi dưỡng và mời gọi những cảm xúc. Ta cần làm mọi cách để biến ngôi nhà của mình thành một nơi mà sự bình yên ta khao khát ở tâm lý được phản chiếu qua cái đẹp của không gian.

KẾT

Như ta đang khám phá, sự hứng khởi chỉ thú vị trong một thời gian ngắn, nhưng về lâu dài, nó bào mòn sức sống. Giản đơn mới là trí tuệ thực sự. Ta cần nhiều giấc ngủ trưa hơn.

Nguồn: SIMPLICITY & ANXIETY