Sự tất yếu của việc lựa chọn

Thế giới hiện đại hiếm khi khuyến khích chúng ta đưa ra lựa chọn. Ngược lại, nó thường thì thầm một cách hồn nhiên rằng chúng ta hoàn toàn có thể làm tất cả mọi thứ. Chúng ta vừa có thể xây dựng một gia đình hạnh phúc, vừa sở hữu một sự nghiệp rực rỡ. Chúng ta vừa có thể đạt được thành tựu lớn nơi công sở, vừa duy trì vóc dáng hoàn hảo. Chúng ta có thể sống vừa đạo đức, vừa thành công. Những lời thì thầm ấy nghe có vẻ tử tế, nhưng thực tế lại ẩn chứa sự khắc nghiệt đầy cay đắng.

Sẽ chân thật hơn, và có lẽ hữu ích hơn, nếu chúng ta thẳng thắn nhìn nhận một sự thật tăm tối: chúng ta phải lựa chọn. Không thể vừa điều hành một dàn nhạc giao hưởng, vừa trở thành một người cha/mẹ luôn hiện diện. Không thể vừa làm việc hiệu quả đến tàn nhẫn, vừa luôn dịu dàng và tốt bụng. Và chắc chắn không thể hoàn toàn bình thản, đồng thời tích lũy của cải, danh tiếng và quyền lực. Sẽ luôn có điều gì đó phải đánh đổi – và sự đánh đổi ấy là không thể tránh khỏi.

Photo by David Fartek on Unsplash

Việc thừa nhận sự khắc nghiệt này hóa ra lại hữu ích, bởi lẽ xã hội hiếm khi nhắc nhở chúng ta về những sự đánh đổi tất yếu trong cuộc sống. Nhưng một khi hiểu rõ sự không thể hòa hợp giữa những khía cạnh của đời sống, chúng ta sẽ làm được điều mình cần phải làm: lựa chọn. Khi nhìn rõ các mặt đối lập ấy, chúng ta có thể định hình lại các giá trị của bản thân và sắp xếp thứ tự ưu tiên theo cách phù hợp nhất với mình.

Một cuộc sống sôi động, ồn ào mang đến nhiều điều tuyệt vời: sự hào nhoáng, danh vọng, những cuộc tình nồng nhiệt, cảm giác chiến thắng và những phút giây hứng khởi. Nhưng nó cũng đi kèm không ít mặt trái: sự hoảng loạn, kiệt sức, lo sợ, bồn chồn và thậm chí cả sụp đổ tinh thần. Ngược lại, một cuộc sống bình lặng lại có những vẻ đẹp riêng: sự thảnh thơi, bình yên, dễ chịu và mãn nguyện. Song, nó cũng có thể kéo theo những nỗi buồn sâu sắc: cảm giác nhàm chán, bị gạt ra bên lề, đố kỵ hay trống rỗng.

Điều cốt lõi là chúng ta phải đưa ra lựa chọn, và khi nhìn cuộc sống như một chuỗi lựa chọn, ta sẽ ít cảm thấy ngỡ ngàng hay thất vọng trước những mặt trái mà lựa chọn ấy mang lại. Nếu ta chọn sự bình yên, ta sẽ làm điều đó với sự tỉnh táo, không tô hồng viển vông. Ta sẽ hiểu rõ những ngày buồn tẻ kia đang bảo vệ ta khỏi điều gì. Ta chọn sự thư thái thay vì kịch tính, chọn sự cân bằng tâm lý thay vì đối mặt với nguy cơ sụp đổ.

Dĩ nhiên, đôi lúc ta sẽ tiếc nuối những gì đã từ bỏ. Ta sẽ cảm thấy buồn bã khi biết một người bạn cũ bán công ty với giá hàng triệu đô, hay khi nghe về một bữa tiệc xa hoa mà mình không được mời. Những điều đó làm ta đau lòng. Nhưng ta sẽ có được thứ bảo vệ tối thượng: sự ý thức rằng mình đã đứng trước một ngã rẽ và đưa ra quyết định. Ta biết mình đã chọn sự bình yên với đôi mắt mở to.

Nguồn: THE INEVITABILITY OF CHOICE - The School Of Life