Tha thứ và Chữa lành

Tha thứ và Chữa lành

Bất kỳ ai từng là nạn nhân — dù là nạn nhân của tội ác, tai nạn, lạm dụng thuở ấu thơ, tù đày chính trị, chiến tranh, hay bất cứ tổn thương nào — đều phải đối diện với một lựa chọn: tha thứ cho kẻ đã gây ra nỗi đau ấy, hoặc giữ mãi trong lòng sự căm giận và oán hận.

Không có chốn trung lập cho quyết định này: hoặc là bạn tha thứ, hoặc là bạn để nỗi đắng cay gặm nhấm trái tim mình.

Giữ mãi sự hằn học và giận dữ trong lòng chẳng khác nào tự đeo gông vào chính mình, và điều ấy, sớm hay muộn, cũng khiến tâm hồn bạn tổn thương thêm lần nữa. Vì vậy, nếu bạn từng là nạn nhân, thì việc có thể mở lòng tha thứ chính là một bước quan trọng trên hành trình chữa lành của bạn.

Tôi đã từng chứng kiến những người mất đi người thân vì một tội ác nào đó. Họ để cho cơn giận và khát khao trả thù gặm nhấm từng ngóc ngách trong con người mình. Họ cứ mãi hướng về điều đã mất, cứ mãi tiếc nuối những điều người đã khuất chưa kịp làm cho mình, đến nỗi chẳng nhận ra cơ hội mà cuộc đời đang thì thầm trao tặng — cơ hội để họ thật sự hiểu thế nào là tình yêu thương đích thực.

Thay vào đó, họ tin rằng căm ghét — thậm chí là mong muốn trừng phạt đến mức tử hình — sẽ giúp họ nguôi ngoai, sẽ mang đến sự bình yên mà họ đang khao khát.

Và thế là, với trái tim chai cứng và đôi môi mím chặt, họ thốt lên: “Tôi sẽ không bao giờ tha thứ.”

Đáng buồn thay, khi họ ước người khác phải sa vào địa ngục, chính họ lại là kẻ bước vào đó trước.

Tuy nhiên, tha thứ lại không phải là điều dễ dàng đối với nhiều người, chỉ bởi họ chưa thật sự hiểu rõ: tha thứ là gì? Quá thường xuyên, người ta nhầm lẫn giữa “tha thứ” và “hòa giải” — trong khi thực ra, hòa giải là một tiến trình lớn hơn, và tha thứ chỉ là một phần trong hành trình ấy.

Hòa giải

Khi một người bị tổn thương bởi một người khác, ta có thể hình dung rằng giữa hai người ấy đã xuất hiện một khoảng cách — vết thương ấy như một lực đẩy khiến họ xa rời nhau. Và nếu muốn tìm lại sự thân tình như xưa, họ cần hàn gắn khoảng cách ấy — cần đi đến sự hòa giải.

Chữ hòa giải bắt nguồn từ tiếng Latinh: re- có nghĩa là “lặp lại”, còn conciliare nghĩa là “kết nối, mang đến sự hòa hợp”. Vậy nên, hòa giải là quá trình đưa hai con người trở lại gần nhau — để một lần nữa, họ có thể đối đãi với nhau bằng sự chân thành và thiện ý.

Hành trình đi đến sự hòa giải bao gồm hai phần: tha thứ và sám hối. Và bởi vì ta đang nói đến việc thấu hiểu thế nào là tha thứ, vậy nên, hãy tiếp tục bằng cách tìm hiểu khái niệm sám hối.

Sám hối: Thú nhận, Ăn năn, và Chịu trách nhiệm

Hãy tưởng tượng có một nhóm trẻ đang chơi ném bóng, và trong lúc cao hứng, một cú đánh quá mạnh đã đưa quả bóng bay vọt sang bên kia đường, rồi… rầm! — nó đâm xuyên qua cửa sổ phòng khách nhà bà Smith.

Một tiếng nổ nhỏ vang lên, rồi là tiếng thủy tinh vỡ vụn lảnh lót, va vào nhau từng mảnh nhỏ như ngân vang trong không khí. Sau đó là im lặng. Phản ứng đầu tiên của bà Smith là sững sờ, như thể cả tâm trí bị đóng băng. Không một cảm xúc nào hiện lên rõ ràng. Rồi dần dần, ý thức bắt đầu hoạt động trở lại: “Chuyện gì vừa xảy ra vậy?” Bà cảm thấy tim mình đập thình thịch, nỗi sợ dâng lên. Khi nhìn vào phòng khách, trái tim bà như rơi xuống — cả căn phòng là một mớ hỗn độn. Nỗi buồn, kinh ngạc và lo lắng trộn lẫn trong tâm trí bà. Một nỗi sợ bản năng trỗi dậy từ sâu thẳm: “Chẳng lẽ ngày tận thế đã đến?” Mọi thứ vẫn yên ắng. Ánh mắt bà hướng về phía khung cửa sổ vỡ nát. “Có ai đang muốn giết mình sao?” Bà dán mắt vào cảnh tượng bừa bộn. Một cơn giận dữ trỗi dậy từ nơi sâu nhất của trái tim đang bị tổn thương: “Ai có thể làm điều này với mình chứ?”

Nhưng lũ trẻ không bỏ chạy. Chúng bước đến trước cửa nhà bà Smith và gõ cửa.

Bà nghe thấy tiếng gõ cửa. Lượng adrenaline lại dâng lên trong cơ thể; đầu óc bà quay cuồng trong suy nghĩ, cố đoán định xem mối nguy hiểm trước mắt là gì. Bà nghe thấy những tiếng thì thầm lí nhí của trẻ con. Vừa nghi ngờ, vừa sợ hãi, bà cẩn trọng mở cửa.

Bọn trẻ nhỏ nhẹ: “Chúng cháu xin lỗi, bà Smith. Chúng cháu đang chơi và vô tình làm vỡ cửa sổ của bà.”

“À… thì ra là vậy,” bà thở ra. Khi biết được nguyên do, bà cảm thấy nhẹ nhõm. Nhưng rồi, trái tim lại chùng xuống vì cảnh tượng tan hoang, vì tổn thất, vì nỗi mất mát. Trong khoảnh khắc, bà tự hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu lúc ấy bà đang đứng trong căn phòng đó? Cảm giác bất bình trào lên, kéo theo cơn thôi thúc muốn ném trả nỗi đau ấy về phía những đứa trẻ. Nhưng rồi bà đưa ra một quyết định khó khăn.

Bà Smith nhìn lũ trẻ và nói: “Bà hiểu rồi, các cháu. Bà biết các cháu không cố ý làm tổn thương bà. Nhưng chuyện này đã khiến bà hoảng sợ thật sự. Và cửa sổ thì vẫn bị vỡ — các cháu sẽ phải bồi thường.” (Tạm gác lại chuyện bảo hiểm nhà ở, bởi vì đây là câu chuyện về sự sám hối.)

Lũ trẻ đồng thanh: “Vâng ạ.” Chúng gom góp tiền của mình, đưa cho bà Smith để bà sửa lại cửa sổ. (Tạm bỏ qua câu hỏi liệu lũ trẻ có đủ tiền hay không. Có thể chúng phải mượn bố mẹ rồi từ từ hoàn trả. Dù bằng cách nào, chúng cũng đã thanh toán cho bà Smith.)

Trong câu chuyện này, có ba yếu tố làm nên hành động sám hối.

Thứ nhất là sự thú nhận: thừa nhận lỗi lầm (“Chúng cháu làm vỡ cửa sổ của bà”). Lỗi phải được nói ra, trực tiếp, với người bị tổn thương — nếu không, mọi quá trình sẽ bị ngưng trệ, chẳng thể đi đến đâu.

Thứ hai là sự ăn năn: lời xin tha thứ (“Chúng cháu xin lỗi”). Hãy nhớ, nếu bọn trẻ bỏ chạy, tức là chúng đang trốn tránh trách nhiệm, từ chối cơ hội để sửa sai — và như vậy, hành trình sám hối sẽ không bao giờ bắt đầu.

Và thứ ba là chịu trách nhiệm: chấp nhận hình phạt (“Vâng ạ”). Dù gì thì một cửa sổ bị vỡ vẫn là một cửa sổ bị vỡ, và nó cần được sửa lại. Nếu lũ trẻ không chịu trả tiền để sửa, thì sự thú nhận và ăn năn cũng trở nên vô nghĩa. (Còn nếu bạn vẫn đang nghĩ đến chuyện bảo hiểm nhà ở, thì hãy tưởng tượng rằng công ty bảo hiểm đã chi trả cho phần hư hỏng, và bọn trẻ giúp bà Smith dọn dẹp phòng khách. Khi đó, công sức lao động của chúng sẽ là phần “trả giá” thay thế.)

Khái niệm “chịu trách nhiệm” này mở ra rất nhiều vấn đề phức tạp liên quan đến trách nhiệm pháp lý của người gây tổn hại đối với người bị hại.

Chẳng hạn, nếu một tội ác đã xảy ra, thì luật hình sự cần đảm bảo rằng người phạm tội được xét xử công bằng và nhận lấy hình phạt tương xứng. Về phần bồi thường, thì người gây ra tổn thất — hoặc công ty bảo hiểm của họ — nên chủ động và công bằng trong việc chi trả những thiệt hại về tài sản hoặc sức khỏe mà nạn nhân phải gánh chịu.

Những khía cạnh của luật hình sự này cần rõ ràng, minh bạch, và không nên bị pha trộn với yếu tố tâm lý.

Tuy nhiên, chính trong lĩnh vực dân sự, sự mơ hồ về tâm lý mới bắt đầu nảy sinh. Khi bạn khởi kiện vì một hành vi sai trái — hay còn gọi là “tort” — thì ranh giới giữa công lý và trả đũa rất dễ bị nhòe đi. Nếu bạn bị tổn thương một cách nghiêm trọng, và người gây ra tổn hại không chủ động bồi thường, thì việc khởi kiện hoàn toàn có thể hiểu được. Nhưng nếu, chẳng hạn, bạn vấp phải một khe nứt nhỏ trên vỉa hè rồi đâm đơn kiện thành phố để đòi hàng triệu đô la, thì bạn đã bước qua ranh giới giữa “người bị hại” sang “cơn giận của nạn nhân”, và từ đó, bạn đã bước vào vùng tối của tâm lý: nơi lòng tham và khát vọng trả thù ngự trị.

Tất cả những điều này dẫn đến hai sự thật về tâm lý của sự tha thứ: nếu bạn không thể buông bỏ khát vọng trả thù, bạn sẽ không bao giờ thật sự tìm được sự chữa lành. Và bạn cũng chẳng thể được chữa lành thật sự nếu bạn cứ cố bắt người khác phải trả cái giá cho nỗi đau của chính mình.

Tâm Lý Của Sự Tha Thứ

Trong câu chuyện kể trên, sự tha thứ đến khi bà Smith nhẹ nhàng nói: “Tôi hiểu.” Chỉ với hai từ ấy, bà đã bày tỏ rằng mình không hề oán trách lũ trẻ, cũng chẳng ôm lòng giận dữ hay mong muốn trả đũa.

Sự thấu hiểu này cũng dẫn ta đến một định nghĩa đơn giản nhưng sâu sắc về mặt tâm lý của tha thứ: Tha thứ là từ chối làm tổn thương người đã làm tổn thương mình.

Việc “từ chối làm tổn thương” có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau tùy theo từng hoàn cảnh. Đó có thể là từ chối “trả đũa”, từ chối “ăn miếng trả miếng”, hay từ chối chứng minh cho người kia thấy họ đã sai — dù bằng lời lẽ, sự giận dữ, bạo lực, hay thậm chí là việc tự làm hại bản thân mình.

Quá trình là như vậy. Sự việc xảy ra, lũ trẻ hối lỗi, bà Smith tha thứ, và giữa họ đã có sự hòa giải. Một câu chuyện đẹp. Nhưng nhìn từ góc độ tâm lý thì điều đó có ý nghĩa gì? Và chuyện gì sẽ xảy ra nếu lũ trẻ bỏ trốn?

Trước hết, khi bạn hiểu được cách mà tha thứ và sự hối lỗi cùng nhau tạo nên sự hòa giải, bạn cũng sẽ nhận ra rằng tha thứ vẫn có thể tồn tại ngay cả khi không có sự hối lỗi. Dù ai đó làm bạn tổn thương mà không một lời xin lỗi, và cho dù điều đó đồng nghĩa với việc mối quan hệ chẳng thể cứu vãn, thì bạn vẫn hoàn toàn có thể chọn cách tha thứ — vì chính sự an yên trong tâm hồn mình.

Bởi lẽ, tha thứ – ngay cả khi chỉ là hành động đơn phương – vẫn tốt cho tinh thần hơn nhiều so với việc giữ mãi mối hận trong lòng. Tại sao? Bởi vì sự cay đắng của lòng thù hận chẳng khác gì một thứ độc dược tinh thần, chỉ đầu độc chính bạn mà thôi. Khi bạn khao khát trả thù hay mong điều xấu xảy ra với người khác, ít nhất thì điều đó cũng sẽ khiến bạn kiệt sức và vết thương trong lòng bạn mãi chẳng thể lành. Tệ hơn nữa, cơn đói lạnh mang tên “báo thù”có thể biến bạn thành kẻ gây ra tổn thương cho người khác. Nếu không thể tha thứ, bạn và kẻ đã làm tổn thương bạn sẽ bị mắc kẹt trong địa ngục không lối thoát – nơi mà trả thù nối tiếp trả thù, chẳng bao giờ dứt.

Trong khúc ca thứ ba mươi ba của Inferno – phần đầu tiên của Thần Khúc do Dante chấp bút, ông kể lại câu chuyện về Bá tước Ugolino della Gherardesca và Tổng Giám mục Ruggieri degli Ubaldini. Hai người từng liên minh trong những toan tính chính trị ở Pisa thế kỷ 13, nhưng rồi cuối cùng, Tổng Giám mục lại phản bội Ugolino. Ông ta ra lệnh bắt Ugolino và giam ông cùng con cháu mình trong một tòa tháp, bỏ đói cho đến chết. Trong chuyến hành trình thi ca xuyên qua địa ngục, Dante tìm thấy Ugolino và Ruggieri bị đóng băng cùng nhau trong một hố lạnh, nơi Bá tước – chết trong nỗi hận khôn nguôi – vẫn đang cắn xé hộp sọ của Tổng Giám mục trong cơn đói trả thù vĩnh cửu.

Vấn Đề Của Một Sự Hòa Giải Dang Dở

Việc tha thứ, với nhiều người, không hề dễ dàng — đơn giản bởi vì họ chưa thật sự hiểu rõ tha thứ là gì. Quá thường xuyên, ta nhầm lẫn giữa tha thứ và hòa giải — trong khi thực ra, tha thứ chỉ là một phần trong cả quá trình rộng lớn ấy, như tôi đã nói ở phần trước. Và cũng rất thường xuyên, sự hòa giải ấy thất bại. Vậy điều đó ảnh hưởng ra sao đến khả năng tha thứ của bạn?

Trong cuộc đời này, bạn sẽ không ít lần gặp những người không bao giờ chịu hối lỗi vì những gì họ đã gây ra. Họ có thể ngụy trang bằng vẻ ngoài đạo mạo, tự cho mình là tấm gương mẫu mực của xã hội, nhưng lại không chịu thú nhận, không hối hận, cũng chẳng chấp nhận hình phạt (như một số bậc cha mẹ đã từng làm tổn thương con cái của chính mình). Hoặc đôi khi, dù bị buộc phải chịu hình phạt (như một kẻ sát nhân máu lạnh phải vào tù), họ vẫn ngoan cố từ chối ăn năn.

Thế nhưng, bạn – người bị tổn thương – vẫn luôn có quyền tha thứ, dù bạn cũng đã hiểu rằng tha thứ không đồng nghĩa với việc xóa bỏ trách nhiệm pháp lý cho người kia. Tha thứ cho ai đó cũng không có nghĩa là bạn buộc phải làm lành với họ. Hòa giải chỉ có thể xảy ra khi người đã gây ra tổn thương chủ động hối lỗi và cố gắng hàn gắn những điều họ đã phá vỡ. Nhưng tha thứ — luôn là sự lựa chọn của bạn, và chỉ của riêng bạn.

HÃY NHỚ RẰNG:
Hòa giải không thể xảy ra nếu bạn không sẵn lòng tha thứ
và người kia không xin lỗi, không tìm cách bù đắp.

Trong câu chuyện của chúng ta, nếu lũ trẻ đã bỏ chạy — khiến cho việc hòa giải không thể xảy ra — thì bà Smith vẫn sẽ có quyền lựa chọn: tha thứ cho chúng, hoặc không.

Có thể bà sẽ rộng lòng, và nhớ lại thuở bé mình cũng từng lỡ gây ra rắc rối tương tự. Sự hèn nhát của lũ trẻ chắc chắn sẽ để lại một vết thương trong lòng bà, một khoảng cách giữa bà và chúng — nhưng đó không phải lỗi do bà gây ra. Còn nếu bà chọn không tha thứ, bà có thể sẽ dần trở nên cay nghiệt, nuôi dưỡng mối hận dẫn đến những hiềm khích triền miên trong xóm giềng, kéo dài qua nhiều thế hệ. Và đáng tiếc thay, điều đó lại là do chính bà lựa chọn.

Lời Cảnh Tỉnh Về Sự “Tha Thứ Quá Sớm”

Tuy nhiên, có một trở ngại lớn về mặt tâm lý khi nói đến sự tha thứ.

Bạn không thể thật sự tha thứ cho ai đó nếu bạn chưa từng cho phép mình cảm nhận trọn vẹn nỗi đau mà họ đã gây ra.

Hãy hình dung một người nói rằng: “Tôi đã chấp nhận chuyện đã qua rồi. Tôi ổn. Thật ra, nó chẳng làm tôi bận tâm nữa. Nhưng cuộc sống của tôi vẫn cứ tồi tệ. Giờ tôi phải làm sao đây?”

Nếu bạn từng thấy mình ở vị trí đó — nói rằng, “Không, chuyện ấy không làm tôi phiền lòng… nhưng tôi vẫn thấy khổ sở,” thì đó là một dấu hiệu tâm lý rõ ràng rằng vẫn còn điều gì đó chưa được chữa lành. Thường thì điều này có nghĩa là bạn vẫn đang chối bỏ những tức giận và oán giận nằm sâu trong vô thức, và dù bạn tưởng rằng mình đã vượt qua được biến cố ấy, vẫn còn những cảm xúc bị bạn đẩy ra ngoài vùng ý thức. Thật vậy, có rất nhiều người vô thức rơi vào trạng thái “tha thứ quá sớm” như một cách để né tránh việc phải đối mặt với những cảm xúc khó chịu mà họ không muốn đào sâu.

Điều này có thể khiến ta cảm thấy cực kỳ bối rối, bởi vì những oán giận nằm trong vô thức thì không thể bị thuyết phục bằng lý trí hay logic. Vì là những điều bạn không muốn nhìn thấy, chúng chỉ có thể được nhận ra một cách gián tiếp — chẳng hạn như khi chúng vẫn tiếp tục gây ra nỗi bất an trong bạn, dù bên ngoài mọi thứ có vẻ đã yên ổn.

Ví dụ, bạn có thể cảm thấy rất khó khăn khi phải thừa nhận rằng mình đang giận một người mà mình yêu thương. Vì vậy, bạn tìm cách chôn giấu cơn giận ấy, âm thầm che đậy nó như một nỗ lực tuyệt vọng để “bảo vệ” tình yêu bạn dành cho người đó. Thế nhưng, chính sự tự dối lòng ấy lại khiến những tổn thương âm ỉ tiếp tục tồn tại, và rốt cuộc, bạn đang làm tổn hại chính tình yêu mà mình muốn gìn giữ.

Đây là một vấn đề khá phổ biến với những người đang oán giận cha mẹ mình trong vô thức. Họ thường tự thuyết phục bản thân bằng những câu như: “Nhưng cha mẹ tôi đã cố gắng hết sức để nuôi dạy tôi tử tế. Tôi không có quyền giận họ.”

Nhưng sự thật là, dù cha mẹ có cố gắng đến đâu, thì trong quá trình nuôi dạy, họ vẫn sẽ gây ra ít nhiều tổn thương về mặt cảm xúc cho con cái — dù là vô tình. Bạn thấy đấy, ngay cả người bạn thân nhất lỡ giẫm lên chân bạn, thì cũng vẫn đau, phải không? Việc cần làm trong liệu pháp tâm lý không phải là để đổ lỗi cho cha mẹ, mà là để nhìn thẳng vào nỗi đau thời thơ ấu ấy, soi rọi bằng ánh sáng của sự thành thật, và nhờ đó chữa lành vết thương.

Một cách đầy nghịch lý, chính khi bạn dám thừa nhận tất cả những điều mà ai đó đã từng làm khiến bạn tổn thương, khi bạn dám nhìn vào cảm xúc thật của mình, và rồi có thể tha thứ – tha thứ tất cả… thì bạn sẽ chạm đến điều đẹp đẽ nhất: tình yêu chân thành.

Tất cả những điều này cho thấy rằng lời khuyên quen thuộc “hãy tha thứ và quên đi” thật ra đã bỏ sót cốt lõi của vấn đề. Trong ngôn ngữ tâm lý học, “quên đi” thường chỉ hành vi kìm nén. Và khi một điều gì đó bị kìm nén, nó chỉ âm thầm tồn tại trong những góc tối của vô thức — cùng với tất cả những cảm xúc từng gắn liền với nó. Và chừng nào những cảm xúc ấy, như giận dữ hay tổn thương, vẫn còn âm ỉ, thì sự tha thứ chân thành vẫn chưa thể xảy ra.

Bởi vậy, trong những trường hợp có liên quan đến cảm xúc nằm sâu trong vô thức, bạn có thể cân nhắc việc tìm đến sự trợ giúp chuyên môn từ các nhà tâm lý trị liệu.

Hàn Gắn Những Tổn Thương

Câu chuyện về bà Smith và lũ trẻ, theo một cách nào đó, được giản lược đi rất nhiều — chỉ để minh họa những ý nghĩa cơ bản của sự thú nhận, sự sám hối và sự hòa giải khi đặt trong mối liên hệ với tha thứ.

Thế nhưng, câu chuyện ấy cũng không quá khác biệt với một tình huống đời thường: ví dụ, có ai đó lùi xe đâm vào chiếc xe đang đậu của bạn rồi lái đi mà không để lại bất kỳ thông tin nào — không tên, không số bảo hiểm, không lời nhắn. Khi bạn phát hiện ra, cảm giác đầu tiên là bị xúc phạm và bất lực. Nhưng dù có chửi rủa thế nào, cũng chẳng thể khiến mọi thứ trở lại như cũ. Ngay cả khi bảo hiểm chi trả toàn bộ chi phí sửa xe, bạn vẫn sẽ phải bỏ thời gian, công sức và cả tâm trí để xử lý hậu quả. Và nếu bạn mang trong mình nỗi cay đắng khi làm những việc ấy, thì từng phút trôi qua lại trở nên nặng nề hơn gấp bội. Giữ lòng hằn học trước sự vô tâm của người khác chỉ làm bạn thêm tổn thương, và khiến việc sửa chữa càng trở nên khó khăn hơn.

Hãy nghĩ đến một cơn thiên tai. Không có ai chịu trách nhiệm trực tiếp, nhưng nhà bạn vẫn bị hư hại hoặc phá hủy. Tài sản của bạn bị cuốn trôi, hoặc tệ hơn, bị người khác lấy mất. Bạn thấy mình trở nên mong manh, bất lực, đầy lo sợ. Trong hoàn cảnh ấy, nhiều người sẽ quay sang đổ lỗi cho chính quyền, cho xã hội. Nhưng thử hỏi: Liệu cơn giận ấy có thể vá lại mái nhà bị tốc? Hay thay vào đó, liệu một tấm lòng bao dung — dẫu chỉ là với những sai lầm ngắn hạn của người khác — có thể góp phần tạo nên một bầu không khí xã hội ôn hòa hơn, hợp tác hơn, chan chứa tình người hơn? Liệu tha thứ có thể giúp chúng ta cùng nhau hàn gắn, hơn là chia rẽ?

Rồi nếu như biệt thự nguy nga ở cuối con đường vẫn còn nguyên vẹn thì sao? Nếu vị đại gia sống trong đó lại tổ chức tiệc linh đình, trong khi bạn co ro trong bóng tối, đói lạnh, không nơi nương tựa? Nếu hàng xóm giàu có ấy chẳng buồn đưa tay giúp đỡ bạn một chút nào? Liệu việc nguyền rủa họ, ước ao họ gặp chuyện chẳng lành, có thể giúp căn nhà bạn đứng vững trở lại? Bạn có thể mong mỏi sự tử tế tự nguyện từ người khác, nhưng việc cố ép ai đó phải chịu trách nhiệm cho nỗi đau của bạn, rốt cuộc chỉ khiến chính bạn lún sâu hơn vào hố sâu cay đắng.

Giờ ta hãy đi sâu hơn vào góc nhìn tâm lý.

Điều gì sẽ xảy ra nếu hôm đó bà Smith không có nhà? Nếu lũ trẻ không chỉ làm vỡ cửa sổ, mà còn nhân cơ hội ấy đột nhập vào nhà bà, lục tung mọi thứ? Nếu bà Smith nghi ngờ lũ trẻ, nhưng lại không có bằng chứng xác thực — trong khi chúng vẫn sống vô tư ngay trong khu phố ấy, như thể chẳng có chuyện gì từng xảy ra?

Điều này dẫn ta đến một dạng tổn thương khác: những vết rạn trong các mối quan hệ, chứ không còn là hư hại vật chất. Có thể ai đó đã đặt điều sau lưng bạn. Có thể đối tác làm ăn đã lén lấy đi những gì không thuộc về họ. Có thể một người quản lý đã không giữ lời hứa. Hoặc, có thể người chồng, người vợ bạn yêu thương đã phản bội niềm tin của bạn.

Với những vết thương mang tên phản bội, có một sự thật bạn cần luôn ghi nhớ:

Tha thứ không có nghĩa là lãng quên.

Tha thứ đơn giản chỉ là ngưng mong muốn trả đũa, ngưng ước ao người kia phải chịu khổ đau như mình đã từng. Nhưng tha thứ không mù quáng. Khi lòng tin đã bị phản bội, bạn không thể cứ thế mà quên đi. Nếu không, điều tương tự có thể lặp lại. Người ta vẫn hay nói: “Nếu không học từ quá khứ, ta sẽ lặp lại nó.” Và thực tế là — dù bạn có tha thứ cho người phản bội, thì niềm tin nơi họ đã sụp đổ.

Niềm tin chỉ có thể được xây lại bằng thời gian, bằng sự kiên nhẫn từng bước một. Bạn phải học cách “làm quen” lại với người ấy, như thể họ là một người hoàn toàn mới. Đáng buồn thay, trong quá trình đó, có thể bạn sẽ phải đối diện với một sự thật: người ấy, rốt cuộc, không còn xứng đáng để bạn tin tưởng nữa.

Nhưng cũng có khi, nếu người kia thật lòng hối hận, muốn thú nhận tất cả và sẵn sàng sám hối — thì chỉ riêng mong muốn được sửa sai ấy thôi, cũng đã là hạt mầm đầu tiên để niềm tin có thể nảy nở trở lại giữa hai người.

Những Gợi Mở Nhẹ Nhàng

Thật vậy, tha thứ không dễ dàng gì, nhất là khi tâm trí bạn cứ quẩn quanh trong khao khát được đền đáp, được công bằng, được "hả dạ". Nhưng nếu bạn thử hướng suy nghĩ mình sang một lối khác, có thể bạn sẽ thấy lòng mình nhẹ nhõm hơn đôi phần.

• Hãy nghĩ xem, việc nuôi dưỡng mối hận trong lòng sẽ dần dần hút cạn sinh lực của bạn như thế nào. Nó giống như ngọn lửa âm ỉ, cháy chậm trong lòng, không đủ rực rỡ để giải tỏa, nhưng đủ để khiến bạn kiệt sức.
• Hãy nghĩ đến việc niềm khao khát trả thù có thể sẽ làm hoen ố chính tâm hồn bạn, và trong vô thức, bạn có thể dần trở thành một người giống hệt kẻ đã làm bạn tổn thương — cũng lạnh lùng, cũng cay nghiệt, cũng sẵn sàng làm đau người khác.

Thánh Phanxicô và Con Sói Thành Gubbio
(Chi tiết được chỉnh sửa – sử dụng có sự cho phép.)

• Hãy thử nghĩ xem, những nỗi bất hạnh, những sang chấn trong cuộc đời có thể đã góp phần tạo nên con người đã làm tổn thương bạn ra sao. Không để biện minh cho hành vi của họ, mà để thấy rõ: đôi khi, cái ác không sinh ra từ bản chất, mà từ sự đau đớn chưa được chữa lành.
• Và sau cùng, hãy nhớ rằng: “Ác giả thì ác báo.” Cái ác rồi sẽ tự dẫn nó đến kết cục mà nó xứng đáng. Bạn không cần làm gì để điều đó xảy ra.

Nguồn: Guide To Psychology