Vì sao những người bạn tốt nhất lại là những người cô đơn

Có một nghịch lý lạ lùng trong các mối quan hệ của con người: những người trân trọng và có khả năng xây dựng tình bạn sâu sắc nhất lại thường là những người từng trải qua sự cô đơn và biệt lập. Những người phù hợp nhất để làm bạn lại thường là những người đã dành phần lớn thời gian sống trong thế giới riêng của chính mình.

Điều này nghe có vẻ kỳ quặc. Làm sao một người thực sự giỏi kết nối lại không phải là người dễ dàng hòa nhập? Làm sao việc có khả năng giao tiếp tốt lại dẫn đến sự cô lập? Thế nhưng, trên thực tế, có một sự đối lập quan trọng – thậm chí là mâu thuẫn cơ bản – giữa những phẩm chất giúp ta thành công trong các mối quan hệ xã hội bề mặt và những thái độ cần thiết để nuôi dưỡng tình bạn chân thành.

Edward Hopper, Soir Bleu, 1914

Hãy thử tưởng tượng một tình huống: vào tối thứ Sáu, ta được mời đến một bữa tiệc tuyệt vời. Những người quyến rũ tụm năm tụm ba trò chuyện, cười đùa rôm rả, vẫy tay chào hỏi từ bên kia căn phòng. Nhạc nổi lên, rượu vang được rót đầy ly, những món canapé nhỏ xinh được bày ra, và một vài người đã bắt đầu nhảy. Bây giờ, hãy giả định rằng ta bước vào bữa tiệc này với tư cách là một người tìm kiếm tình bạn thực sự, khao khát một sự giao hòa sâu sắc giữa các tâm hồn. Liệu ta sẽ xoay xở ra sao?

Khi được giới thiệu với một ai đó, có thể ta sẽ muốn biết họ thực sự là ai. Ta sẽ mong họ trả lời hàng loạt câu hỏi – về tuổi thơ, những nỗi sợ hãi, những thói quen bí mật, và cả những khúc mắc giấu kín trong lòng. Ta muốn thâm nhập vào thế giới nội tâm của họ, chạm đến những niềm vui lẫn nỗi buồn sâu sắc nhất. Nghe có vẻ như đó là điều cốt lõi của tình bạn, nhưng trong bối cảnh một bữa tiệc – nơi tụ hội của những quy tắc xã hội hiện đại – điều này có thể bị xem là... điên rồ. Những người ở đó chỉ muốn trút bỏ gánh nặng của ngày dài, chứ không phải đối mặt với những câu hỏi đào sâu vào bản chất cảm xúc của mình. Nếu ta cố gắng hỏi những điều ấy, họ sẽ mau chóng tìm cách thoát khỏi ta để tìm một người bạn đồng hành “dễ chịu” hơn.

Tương tự, nếu ta bắt đầu trải lòng về những trải nghiệm của bản thân, ta cũng có thể nhanh chóng bị xem là lập dị. Hãy thử tưởng tượng ta dấn thân vào một bài độc thoại kéo dài về việc tại sao một kỳ nghỉ ở Languedoc năm mười lăm tuổi đã thay đổi cuộc đời ta, hoặc vì sao một cuộc ly hôn gần đây khiến ta mất phương hướng và hoài nghi chính mình. Những câu chuyện như vậy không phù hợp với bầu không khí tiệc tùng, và có lẽ ta sẽ bị gắn mác “kỳ lạ” trước khi kịp kết thúc câu chuyện.

Tình bạn thực sự đòi hỏi thời gian. Nhưng trong thế giới xã hội bề mặt, những người nổi bật nhất lại thường nhanh nhẹn và sắc sảo. Họ là những người đầu tiên đưa ra những câu nói đùa dí dỏm, những người giỏi phá tan sự im lặng ngượng ngùng bằng sự hài hước. Trong khi đó, một người có tâm hồn chân thành thường sẽ – và nên – lúng túng, bối rối trước cả những câu hỏi đơn giản nhất. Chẳng hạn, khi ai đó hỏi: “Hôm nay bạn thế nào?” ta có thể im lặng một lúc lâu vì cảm thấy khoảng cách chóng mặt giữa những gì họ sẵn sàng nghe và sự thật phức tạp mà ta đang cảm nhận: “Hôm nay, tôi ngồi hàng giờ nhìn qua cửa sổ, cảm thấy lo âu mà không hiểu vì sao; tôi cứ nghĩ mãi về bữa tiệc sinh nhật lần thứ tám của mình, khi người dì đã...” Câu trả lời càng chân thành, càng cần nhiều thời gian để hình thành. Nhưng khi ta vừa kịp sắp xếp ý nghĩ trong đầu thì người ta đã quay đi cùng đĩa đậu phộng từ lúc nào.

Đó là lý do vì sao những người khao khát tình bạn sâu sắc thường chọn ở nhà. Điều khiến ta có khả năng làm một người bạn tuyệt vời về lý thuyết lại chính là thứ khiến ta không phù hợp với các cuộc trò chuyện xã giao hời hợt. Không phải vì ta chống đối xã hội, mà bởi vì đời sống xã hội bình thường không tạo điều kiện cho những tương tác sâu sắc mà ta hằng mong muốn. Ở một mình, đôi khi ta cảm thấy ít cô đơn hơn là khi hòa mình vào một nhóm đông vui nhộn nhịp.

Một cách dịu dàng, chính trải nghiệm về sự lạc lõng trong xã hội lại giúp ta bồi đắp nhân cách theo những cách mà sau này sẽ khiến ta trở thành người bạn tuyệt vời. Những khoảng thời gian cô độc thúc đẩy ta tự khám phá bản thân – điều mà những người bận rộn hiếm khi có cơ hội thực hiện. Những suy tư ấy tích lũy thành chất liệu phong phú để chia sẻ với bạn bè trong tương lai. Quan điểm của ta về nghệ thuật, chính trị, tâm lý học hay xã hội đều mang dấu ấn của những ngày tháng ta trò chuyện với chính mình. Ta có chính kiến, sự độc lập, và trên hết, một nhân cách được mài giũa bởi cô đơn.

Những người có nhiều bạn bè tất nhiên sở hữu nhiều lợi thế. Họ không bị ám ảnh bởi sự tự nghi ngờ hay nỗi sợ cô lập. Nhưng điều họ có thể thiếu chính là khả năng thực sự thấu hiểu và được thấu hiểu bởi một người khác. Điều căn bản nhất mà ta mong đợi từ một người bạn là họ, tại một thời điểm nào đó, đã từng cảm nhận nỗi cô đơn sâu sắc – giống như ta.

Nguồn: WHY THE BEST KIND OF FRIENDS ARE LONELY – The School Of Life