10 cách để nhận ra bạn mạnh mẽ hơn mình nghĩ

Bên trong mỗi chúng ta luôn tồn tại những sức mạnh và khả năng mà ta thường đánh giá thấp, nhưng chính chúng lại giúp ta vượt qua nhiều thử thách trong cuộc sống. Bạn mạnh mẽ hơn mình tưởng.

1. Chấp nhận sự không hoàn hảo

Trong những câu chuyện siêu anh hùng, khả năng không thể tổn thương là một siêu năng lực kinh điển. Nhưng trong đời thực, việc cố gắng tỏ ra mình bất khả xâm phạm thường phản tác dụng. Trái lại, những người dám thừa nhận sai lầm và để người khác biết điều đó thường được yêu mến hơn, thậm chí còn dễ đạt được thành công hơn.

Kết nối là nhu cầu cơ bản của con người. Để đạt được điều đó, nhiều người tin rằng mình phải luôn xuất hiện trong hình ảnh hoàn hảo nhất, không bao giờ phạm sai lầm hay vấp váp, và luôn biết nói những điều đúng mực. Nhưng chính áp lực đó lại dễ khiến chúng ta căng thẳng, không ngừng nghi ngờ về cách mình hành xử, nói năng hay thể hiện bản thân. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng những nỗ lực như vậy đôi khi không mang lại giá trị thực sự.

Trong những nghiên cứu kinh điển về "hiệu ứng vụng về" (pratfall effect), nhà tâm lý học xã hội Elliot Aronson phát hiện rằng những người thể hiện năng lực xuất sắc trong các thử thách đố vui, nhưng đồng thời mắc phải những lỗi nhỏ—chẳng hạn làm đổ cà phê lên người—lại được đánh giá là dễ mến hơn so với những người có năng lực tương tự nhưng không phạm lỗi nào.

Điều này chứng tỏ rằng việc không hoàn hảo không chỉ là điều chấp nhận được, mà đôi khi còn là lợi thế. Sự hoàn hảo không phải là thứ khiến người khác cảm thấy gần gũi. Thay vào đó, sự dễ tổn thương lại có sức hút kỳ diệu: khi thấy người khác cũng có những khuyết điểm, chúng ta dễ đồng cảm và kết nối với họ hơn.

Nghiên cứu cho thấy rằng trong cuộc sống, thay vì cố gắng tạo dựng hình ảnh làm hài lòng người khác, bạn nên sống thật với chính mình. Đôi khi, những điều bạn không thích ở bản thân lại chính là điều người khác trân quý nhất. Điều này cũng đúng ngược lại: có khi những gì bạn tự hào lại không thực sự gây ấn tượng với người khác. Thay vì khoác lên mình một lớp áo giáp, hãy bỏ nó xuống, để người khác tự khám phá điều họ yêu mến nhất ở bạn.

Eddie Guy, used with permission.

2. Sống vì người khác

Chúng ta thường nghĩ rằng việc đặt lợi ích của người khác lên trên bản thân là dấu hiệu của sự yếu đuối. Nhưng nghiên cứu chỉ ra rằng, đây thực chất là một siêu năng lực ẩn giấu: những người "sống vì thế hệ sau" thường có hạnh phúc lâu dài hơn.

Cảm giác hài lòng với bản thân thường được cho là bắt nguồn từ việc bạn có thể tự hào nhìn lại những thành tựu của mình, dù lớn hay nhỏ. Điều này được gọi là hạnh phúc "eudaimonic," tập trung vào niềm vui cá nhân. Tuy nhiên, có một dạng hạnh phúc khác thậm chí còn quan trọng hơn: generativity—sống vì thế hệ sau, xuất phát từ niềm tin rằng việc chăm sóc người khác là ý nghĩa to lớn trong cuộc sống.

Những người có tính cách generative (sống vị tha, sống vì người khác) sẵn sàng đặt lợi ích của mình xuống hàng thứ hai, và nghiên cứu chỉ ra rằng chính nhóm này cảm thấy viên mãn hơn khi bước qua những giai đoạn của cuộc đời.

Một nghiên cứu gần đây về generativity và hạnh phúc, được thực hiện với 271 người tham gia trong dự án Rochester Adult Longitudinal Study (RALS) kéo dài 12 năm, từ năm 2000 đến 2012, cho thấy rằng những người sống vì thế hệ sau càng nhiều thì cảm giác mãn nguyện cá nhân của họ càng tăng theo thời gian. Ngược lại, những người không phát triển đặc điểm này lại thấy sự hài lòng với cuộc sống của mình giảm dần.

Nếu hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào khả năng sống vì người khác, bạn có thể làm gì để cải thiện điều đó? Theo định nghĩa, generativity thường xoay quanh việc quan tâm đến thế hệ trẻ hơn. Nhưng liệu những người bạn quan tâm nhất định phải trẻ hơn bạn? Có lẽ bạn cũng có thể chăm sóc những người cùng thế hệ, thậm chí lớn tuổi hơn mình.

Lợi ích từ việc đặt người khác lên trước bản thân mình thách thức quan niệm rằng hạnh phúc chỉ đến từ việc đạt được mục tiêu cá nhân. Erik Erikson, người đầu tiên đề xuất lý thuyết này, gọi trạng thái ngược lại của generativity là "sự trì trệ" (stagnation). Trong mô hình của ông, những người rơi vào trạng thái trì trệ trở nên ngày càng ích kỷ, dành tiền bạc và thời gian cho việc cải tạo nhà cửa không ngừng, đi du lịch xa xỉ, hay làm đẹp.

Nghe có vẻ ngược đời, nhưng cách tốt nhất để cảm thấy hạnh phúc chính là ngừng nghĩ về bản thân và dấn thân vào một hành trình sống vì người khác. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng sự mãn nguyện không nằm ở việc đạt được những gì mình muốn, mà nằm ở việc trao đi điều tốt đẹp cho những người xung quanh.

(Bài viết dựa trên nghiên cứu của Susan Krauss Whitbourne, Ph.D., giáo sư danh dự ngành tâm lý học và khoa học thần kinh tại Đại học Massachusetts Amherst. Bà là tác giả của cuốn sách "The Search for Fulfillment.")

Klaus Vedfelt/Getty Images

3. Thói quen thường nhật: Gông cùm hay chìa khóa giải phóng?

Duy trì một thói quen hàng ngày đôi khi bị xem là khô khan và thiếu sáng tạo. Nhưng thực tế, các nghiên cứu chỉ ra rằng thói quen không chỉ giúp chúng ta bớt suy nghĩ vẩn vơ, cải thiện sức khỏe tinh thần mà còn có thể thúc đẩy sự sáng tạo.

Bài viết của Steve Alexander, Jr., M.A., Ed.M., ARM, LMHC

Nhiều người thường lờ đi những thành công nhỏ bé trong cuộc sống, thay vào đó lại tự dằn vặt bản thân vì cho rằng mình kém cỏi, lười biếng, thiếu động lực và chẳng làm nên trò trống gì. Mike, một khách hàng của tôi, cũng không ngoại lệ. Sau nhiều buổi lắng nghe anh tự trách mình, tôi quyết định mở lòng hơn để tìm sự đồng cảm. Tôi nói:
“Đôi khi tôi cũng cảm thấy lười biếng và mất động lực. Nhưng ngay cả khi không có cảm hứng, tôi vẫn cố gắng hoàn thành công việc của mình.”

Động lực quả thật có thể là một nguồn năng lượng mạnh mẽ. Nhưng cũng như một cơn gió thoảng, nó đến và đi bất chợt, chẳng đáng tin chút nào. Hãy thử nghĩ xem, lần gần đây nhất bạn cảm thấy có động lực là khi nào, và trạng thái ấy kéo dài bao lâu?

Thực tế, điều hữu ích hơn cả là xây dựng cho mình những thói quen hàng ngày để giúp bạn chạm tới mục tiêu. Hãy tưởng tượng một bác sĩ phẫu thuật tim nói với bạn:
“Tôi chỉ có thể mổ giỏi khi có cảm hứng.”
Liệu bạn có dám đặt cược sức khỏe của mình vào việc hôm ấy bác sĩ có "hứng" hay không? Chắc chắn bạn sẽ yên tâm hơn khi biết rằng bác sĩ đã hình thành những thói quen, quy trình làm việc chuyên nghiệp để đảm bảo ca phẫu thuật thành công, bất kể tâm trạng ra sao.

Hai nghiên cứu gần đây cho thấy, cả các thói quen cơ bản (như vệ sinh cá nhân, giấc ngủ, ăn uống) và thói quen thứ cấp (như các hoạt động xã hội, công việc) đều liên quan chặt chẽ đến việc cải thiện sức khỏe tinh thần. Một nghiên cứu khác về vận động viên và những người không chơi thể thao cũng cho thấy, việc duy trì thói quen giúp họ giảm thiểu sự suy nghĩ quá mức – vốn là nguồn gốc của căng thẳng và áp lực.

Ngoài ra, nghiên cứu về "nghi thức" – những hành động lặp đi lặp lại có ý thức – chỉ ra rằng chúng giúp con người giảm bớt lo âu nhờ mang lại cảm giác kiểm soát. Quan sát những người mà bạn cho là thành công, bạn sẽ nhận ra rằng, hầu hết họ đều có những thói quen hàng ngày bền bỉ, từ đó tạo ra những thành quả tích cực lâu dài – và cả một sức khỏe tinh thần mạnh mẽ hơn.

Steve Alexander, Jr., M.A., Ed.M., là một chuyên gia tư vấn sức khỏe tâm lý tại New York. Anh từng làm việc trong nhiều phòng khám ngoại trú và bệnh viện tâm thần, hiện đang hoạt động tại phòng khám tư nhân.

Thomas Barwick/Getty Images

4. Sức mạnh thuyết phục: Bạn có quyền năng hơn bạn nghĩ

Chúng ta thường cho rằng mình chẳng có nhiều ảnh hưởng đến người khác, ngay cả với những người thân thiết nhất. Nhưng các nghiên cứu đã chứng minh điều ngược lại: Bạn mạnh mẽ hơn bạn tưởng.

Bài viết của Vanessa Bohns, Ph.D.

Khi bạn muốn thuyết phục ai đó làm điều gì, điều đầu tiên có lẽ bạn nghĩ đến là liệu họ có sẵn lòng đồng ý hay không. Lối suy nghĩ ấy thường khiến bạn chùn bước, không dám ngỏ lời. Thế nhưng, đó là một sai lầm, bởi các nghiên cứu cho thấy, tầm ảnh hưởng của bạn thường lớn hơn những gì bạn hình dung.

Hãy lấy ví dụ thế này: Thông thường, chúng ta cảm thấy thoải mái hơn khi nhờ một người bạn, thay vì một người xa lạ, giúp đỡ. Chẳng hạn, bạn muốn ai đó tài trợ cho chiến dịch từ thiện của mình hay giúp bạn hoàn thành một công việc. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây của tôi và hai đồng nghiệp đã phát hiện ra rằng, dù chúng ta nghĩ bạn bè dễ đồng ý hơn, thì thực tế, những người xa lạ cũng có khả năng đồng tình gần như tương đương.

Trong nghiên cứu, chúng tôi yêu cầu những người tham gia thử tiếp cận cả bạn bè lẫn người lạ với một yêu cầu đơn giản: điền một bản khảo sát ngắn. Trước khi làm điều đó, họ được hỏi dự đoán sẽ phải nhờ bao nhiêu người thì mới có 3 người đồng ý. Những người được hướng dẫn tiếp cận bạn bè cho rằng họ cần hỏi trung bình 3,9 người bạn. Trong khi đó, những người tiếp cận người lạ nghĩ rằng họ sẽ cần hỏi 9,4 người.

Kết quả thực tế lại khác xa: Những người nhờ bạn bè chỉ cần hỏi trung bình 3,1 người, còn những người nhờ người lạ chỉ cần hỏi 3,8 người. Điều này không chỉ chứng minh rằng chúng ta thường đánh giá thấp khả năng thuyết phục của mình đối với người lạ, mà còn hé lộ một sự thật bất ngờ: Người lạ sẵn lòng giúp đỡ gần như ngang bằng bạn bè.

Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta có mạng lưới xã hội lớn hơn và đóng vai trò trung tâm trong các mối quan hệ hơn chúng ta nhận thức. Điều này cho thấy, khi bạn cần nhờ ai đó làm gì hay muốn chia sẻ điều gì quan trọng, nhiều khả năng họ sẽ lắng nghe bạn.

Vanessa Bohns, Ph.D., là giáo sư về hành vi tổ chức tại Đại học Cornell và là tác giả cuốn sách Bạn có ảnh hưởng hơn bạn nghĩ.

MGM/Courtesy Everett Collection

5. Hài lòng với cuộc sống: Nghệ thuật của những tâm hồn an nhiên

Hạnh phúc với chính con người mình, với nơi mình thuộc về và với những gì mình đang có là một sức mạnh mà những ai luôn bất mãn có lẽ nên học hỏi.

Bài viết của Lawrence Samuel, Ph.D.

Tôi có một người bạn mà nhiều người có thể cho là "không thành công". Ở độ tuổi trưởng thành trẻ, sự nghiệp và đời sống cá nhân của cô ấy vẫn chưa thực sự khởi sắc. Cô ấy ý thức được điều này, nhưng lại không mấy bận tâm. Dù xét theo một góc nhìn thông thường, cô ấy có vẻ "thua kém", nhưng tôi lại thấy bạn mình rất thành công theo một cách khác. Cô ấy thông minh, hài hước, nổi tiếng là người tốt bụng và rộng lượng. Cô sống cùng mẹ và chăm sóc bà, kiếm sống bằng cách dắt chó đi dạo và trông trẻ. Cô không đủ tiền để tận hưởng những xa xỉ, nhưng cô được mọi người yêu mến, sống theo cách mình muốn—và cô hạnh phúc.

Những câu chuyện về "thành công" mà chúng ta vẫn thường nghe thường xoay quanh các thành tựu, tài sản hay sự thăng tiến trong xã hội. Những ai không chạy theo những khuôn mẫu này thường bị xem là "kẻ thất bại". Tuy nhiên, một loạt nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người được coi là "chiến thắng" trong cuộc đua này thực ra chẳng hề hạnh phúc hơn. Thậm chí, các tiêu chí thành công hướng ngoại ấy lại có mối liên hệ ít hơn với sự mãn nguyện và hài lòng trong cuộc sống so với những tiêu chí hướng nội.

Tôi muốn đề xuất một câu chuyện khác về thành công—một câu chuyện có khả năng mang đến hạnh phúc bền vững hơn câu chuyện mà chúng ta thường được dạy. Những người ưu tiên sự thành công hướng nội đều hiểu rõ con đường này. Họ tránh so sánh bản thân với người khác, bởi họ biết rằng việc đem so thành tựu của mình, dù lớn lao đến đâu, với của tất cả mọi người khác là một cuộc đua vô nghĩa. Họ nhìn nhận bản thân một cách toàn diện, tìm thấy giá trị của mình từ sự độc đáo, trọn vẹn trong chính con người họ, và hiểu rằng không ai có thể "thành công hơn" họ trong việc là chính họ.

Họ biết cách trân trọng những chiến thắng nhỏ bé, chấp nhận thất bại, học hỏi từ đó và tiếp tục bước đi. Họ đặt các mối quan hệ lên hàng đầu, bởi họ hiểu rằng con người là sinh vật sống theo bầy đàn và thành công nên được đo bằng cách ta đối xử với người khác và, lý tưởng nhất, cách ta làm cuộc sống của họ trở nên tốt đẹp hơn.

Lawrence R. Samuel, Ph.D., là một nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa tại Mỹ. Ông có bằng Tiến sĩ Nghiên cứu Hoa Kỳ và từng là Nghiên cứu viên tại Viện Smithsonian.

6. Hoài niệm: Nơi trú ẩn êm đềm của tâm hồn

Khi dòng tâm trí ta trôi về những ký ức đã qua, cảm giác tội lỗi có thể len lỏi, nhưng đừng để điều đó cản trở bạn. Những kỷ niệm ấm áp, đầy hoài niệm có thể nâng đỡ tâm hồn và mang lại cảm giác trọn vẹn trong cuộc sống.

Bài viết của Matt Johnson, Ph.D.

Giữa những thử thách của hiện tại và tương lai đầy bất định, quá khứ dường như chưa bao giờ trông đẹp đẽ đến thế. Tuy nhiên, việc đắm mình trong hoài niệm thường đi ngược với lời khuyên phổ biến: “Đừng sống trong quá khứ.” Nhưng liệu việc trốn vào quá khứ có thật sự là điều xấu, đặc biệt trong thời điểm hiện tại?

Khi tâm trí ta lội ngược dòng thời gian, những ký ức không bao giờ hiện lên chính xác như chúng đã từng xảy ra. Trí nhớ là cách bộ não kết nối ta với quá khứ—và "kết nối" ở đây chỉ là một nỗ lực, chứ không phải sự sao chép hoàn hảo. Chúng ta không sống với một nút Ghi lại, và khi gọi về ký ức, đó không phải là nút Phát lại. Trí nhớ là một sự tái dựng không chính xác, được tô vẽ qua một lớp màu thường lấp đi nhiều chi tiết tiêu cực. Đó chính là lý do hoài niệm thường mang lại cảm giác ấm áp.

Nhưng hoài niệm không chỉ đơn thuần là sự an ủi. Hãy nhớ rằng, con người bạn trong quá khứ không phải con người bạn của hiện tại: hôm nay bạn có thể nghĩ khác, cảm nhận khác và hành động khác. Như T.S. Eliot từng viết:
"Bạn không còn là người đã rời khỏi nhà ga ấy, cũng không là người sẽ đến một điểm cuối nào đó."

Bộ nhớ của bạn hoạt động như một cây kim nối kết, khâu lại những mảnh ghép của bạn thành một con người thống nhất. Khi quá trình này đứt đoạn, bạn có thể cảm thấy mất đi sự liền mạch, và điều này có liên quan đến mức độ hài lòng thấp hơn trong cuộc sống. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên hoài niệm lại có cảm giác gắn kết bản thân mạnh mẽ hơn và tìm thấy nhiều ý nghĩa hơn trong cuộc sống. Việc nhìn lại giúp chúng ta hiểu rõ hành trình mình đã đi qua, từ đó dệt nên một câu chuyện sống có ý nghĩa và mạch lạc hơn.

Ngoài ra, hoài niệm còn mang lại những lợi ích trực tiếp cho sức khỏe tinh thần, chẳng hạn như giảm mức cortisol liên quan đến phản ứng căng thẳng cấp tính của cơ thể. Thêm vào đó, nghiên cứu chỉ ra rằng xu hướng hồi tưởng quá khứ có thể là một yếu tố bảo vệ chống lại trầm cảm và lo âu. Một nghiên cứu còn cho thấy việc nhớ lại những trải nghiệm tích cực cụ thể trong đời đặc biệt có giá trị đối với những người từng trải qua chấn thương trong thời thơ ấu.

Vì vậy, hoài niệm mang lại vô vàn lợi ích đáng kinh ngạc. Như Gabriel Garcia Marquez từng nói:
"Dù thế nào đi nữa, chẳng ai có thể lấy đi những điệu nhảy bạn đã từng có."
Vào thời điểm hiện tại, những kỷ niệm như thế có lẽ càng trở nên quý giá hơn bao giờ hết.

Matt Johnson, Ph.D., là giáo sư tại Hult International Business School ở San Francisco, California và là tác giả cuốn sách Blindsight: The (Mostly) Hidden Ways Marketing Reshapes our Brains.

7. Khát khao: Những rung động thầm lặng của trái tim

Ít cảm xúc nào vừa hấp dẫn không cưỡng lại được, vừa khiến ta day dứt tội lỗi như việc say nắng một người không phải là bạn đời của mình. Nhưng, thực tế, nghiên cứu cho thấy những rung động ngoài lề này (miễn là không đi quá giới hạn) thường mang lại tác động tích cực cho mối quan hệ chính.

Bài viết của David Ludden, Ph.D.

Fiona đang sống hạnh phúc bên Garrett, chồng cô. Cô yêu quý những khoảnh khắc ở bên anh và luôn mong chờ một cuộc sống lâu dài, trọn vẹn bên nhau. Thế nhưng, cô lại không thể ngừng nghĩ về Brendan, đồng nghiệp của mình. Tại văn phòng, cô đôi lúc đùa cợt một cách bâng quơ với anh, và có đêm, khi đang làm tình với Garrett, cô lại tưởng tượng đó là Brendan. Điều đó khiến trải nghiệm của cô thêm phần hứng khởi, dù ngay sau đó cô cảm thấy tội lỗi. Tuy nhiên, cô không hề có ý định bày tỏ những cảm xúc này với Brendan, và cũng không muốn chia sẻ chúng với chồng mình.

Nghiên cứu đã xác nhận rằng những cảm xúc say nắng không chỉ dành riêng cho tuổi trẻ. Dù đang hạnh phúc trong mối quan hệ hiện tại, người trưởng thành ở bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể trải qua những rung động tương tự. Thậm chí, nghiên cứu gần đây phát hiện rằng những người đang ở trong một mối quan hệ gắn bó lại có xu hướng say nắng nhiều hơn so với người độc thân. Có lẽ bởi người độc thân thường dễ dàng theo đuổi những cảm xúc của mình hơn là để chúng lơ lửng trong lòng mà không được đáp lại.

Một phát hiện khác cũng khá bất ngờ: Những người đang trong mối quan hệ cam kết thường báo cáo về những tác động tích cực từ cảm xúc say nắng. Những rung động ấy cho họ một chút mơ mộng, làm sáng bừng ngày mới và mang lại sự tươi mới trong cuộc sống. Một số người thậm chí nhận thấy rằng say nắng còn làm tình yêu của họ trở nên sâu sắc hơn—những tưởng tượng lãng mạn giúp họ cảm thấy quyến rũ hơn, và sự hưng phấn ấy cải thiện cả trải nghiệm tình dục của họ với bạn đời.

Vậy tại sao người lớn lại dễ dàng say nắng? Các nhà nghiên cứu cho rằng có hai khả năng: Thứ nhất, cảm giác bị thu hút dường như đã được lập trình sẵn trong bản năng sinh học, hướng chúng ta tới những mối quan hệ tiềm năng. Tuy nhiên, đôi khi, ta lại rung động với những người mà ta biết chắc rằng sẽ không bao giờ có thể bước vào cuộc sống của mình. Giả thuyết thứ hai, thú vị hơn, cho rằng những cảm xúc này là một cách để thử thách sức mạnh của mối quan hệ hiện tại. Nếu ta có thể giữ những rung động ấy ở mức độ riêng tư, điều đó chứng tỏ cam kết của ta với bạn đời vẫn bền vững. Nhưng nếu ta bị cuốn theo cảm xúc, để rồi thổ lộ chúng với người kia, đó là dấu hiệu cho thấy mối quan hệ chính đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Thay vì cảm thấy tội lỗi vì những cảm xúc say nắng, có lẽ ta nên nhìn nhận rằng chúng giúp ta kiểm chứng sự gắn bó của mình với bạn đời. Nếu ta không thực sự cam kết, ta đã theo đuổi người kia thay vì chỉ giữ mọi thứ ở mức tưởng tượng.

David Ludden, Ph.D., là giáo sư tâm lý học tại Trường Cao đẳng Georgia Gwinnett.

8. Hy vọng: Ngọn lửa nhỏ có thể làm bừng sáng thế giới

Sức mạnh để tin rằng mọi thứ có thể tốt đẹp hơn, bất kể khó khăn ra sao, thực sự có thể thay đổi cả thế giới.

Bài viết của David Feldman, Ph.D.

Ít ai chọn từ “hy vọng” để mô tả thế giới ngày nay, nhưng ta cũng hiểu rằng hy vọng vẫn luôn tồn tại, ngay giữa nỗi đau. Nhà tiểu luận và nhà hoạt động Rebecca Solnit từng viết:
"Những kẻ đối đầu với bạn sẽ muốn bạn tin rằng chẳng còn hy vọng, rằng bạn không có sức mạnh, rằng không có lý do gì để hành động, rằng bạn không thể chiến thắng. Nhưng hy vọng là một món quà mà bạn không cần phải từ bỏ, một sức mạnh mà bạn không cần phải đánh mất."

Hy vọng thật sự không phải là ảo tưởng. Nó không phải sống trong một thế giới mộng mơ, cũng không phủ nhận những nỗi đau và mất mát. Trong cuốn sách Supersurvivors, đồng tác giả và tôi đã kể về những người sống sót sau những chấn thương khủng khiếp, những người sau đó đã làm nên những điều khiến thế giới trở nên tốt đẹp hơn. Điểm chung trong câu chuyện của họ là thứ chúng tôi gọi là “hy vọng thực tế”. Dù luôn hướng về phía trước, họ vẫn giữ cho mình một cái nhìn tỉnh táo về hoàn cảnh hiện tại.

James Cameron, người duy nhất sống sót sau một vụ hành quyết bởi đám đông vào năm 1930, đã thành lập chi nhánh NAACP đầu tiên tại Anderson, bang Indiana, và sau cùng là sáng lập Bảo tàng Holocaust của người da màu tại Mỹ. Ông không bao giờ ảo tưởng rằng thế giới là một nơi tuyệt vời. Hy vọng của ông được nuôi dưỡng bởi niềm tin rằng, bất chấp những trở ngại phải đối mặt, sự nỗ lực của ông có thể giúp xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người da màu.

Cốt lõi của hy vọng là một nhận thức—nhưng là nhận thức có khả năng tạo nên thực tế. Hy vọng là cái nhìn về một điều gì đó chưa tồn tại. Và nghiên cứu cho thấy khi con người có hy vọng, mục tiêu của họ thực sự có nhiều khả năng trở thành hiện thực. Bởi lẽ, khi ta tin vào điều gì có thể xảy ra, ta sẽ có xu hướng hành động để biến điều đó thành sự thật.

Có lẽ bạn đã từng nghe câu nói: “Hy vọng không phải là chiến lược.” Đừng vội tin. Hy vọng là một lối tư duy thúc đẩy ta hành động. Nghiên cứu của C. R. Snyder chỉ ra rằng những người giàu hy vọng thường có ba điểm chung: họ có mục tiêu rõ ràng, có chiến lược để đạt được mục tiêu đó, và có niềm tin vào năng lực của bản thân. Họ không ảo tưởng rằng mọi kế hoạch đều sẽ thành công; thay vào đó, họ thử nhiều con đường khác nhau, chấp nhận rằng sẽ có những con đường bị chặn lại. Nhưng họ vẫn kiên trì, bởi niềm tin sâu sắc vào chính mình và những điều mình có thể làm được.

Thời nay, việc đánh mất hy vọng có lẽ là điều dễ dàng, nhưng đó cũng là sự từ bỏ một sức mạnh quý giá.

David B. Feldman, Ph.D., là giáo sư tại Khoa Tâm lý học Tư vấn thuộc Đại học Santa Clara.

9. Mơ Mộng Ban Ngày: Chìa Khóa Bí Ẩn Để Tâm Hồn Bay Xa

Mơ mộng không phải là lười biếng, không phải là sự trốn tránh hay lãng phí thời gian. Trái lại, những giây phút tưởng tượng giữa ban ngày mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cuộc sống thực.

Bài viết của Brendan Kelly, M.D., Ph.D.

Hẳn đôi lúc trong ngày, bạn nhận ra tâm trí mình lang thang, mơ màng tưởng tượng về những điều không có thật. Điều đó có khiến bạn lo lắng? Đúng là một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng tâm trí lơ đễnh có thể làm giảm khả năng đọc hiểu hay kết quả trong các bài kiểm tra năng lực. Thế nhưng, tác hại ấy phải được cân nhắc trong bối cảnh nhiều nghiên cứu khác chứng minh rằng, mơ mộng mang lại những lợi ích lớn lao cho các quá trình tâm lý và cảm xúc cốt lõi, như lập kế hoạch cá nhân và giải quyết vấn đề sáng tạo. Chúng ta đều nhận thức rõ rằng khi mơ mộng, khả năng tập trung sẽ suy giảm. Nhưng có lẽ, đó là cái giá mà ta sẵn sàng trả.

Trong những tình huống không đòi hỏi sự tập trung cao độ, tôi hoàn toàn thoải mái để tâm trí mình trôi dạt. Thậm chí, tôi còn cảm thấy chút hứng thú lén lút khi dòng suy nghĩ thoát khỏi thực tại. Chúng ta lập kế hoạch cho cuộc đời mình thông qua những giấc mơ ban ngày. Dẫu viễn cảnh tương lai trong đó có thể hơi lạc quan quá mức, những mộng tưởng ấy vẫn là một hành trình hữu ích và đầy hướng vọng. Thú vị hơn, khi gạt bỏ những ràng buộc khó chịu của thực tại, những giấc mơ giúp ta suy nghĩ sáng tạo hơn về các vấn đề hiện tại và những cơ hội của ngày mai. Đó là lúc trí tưởng tượng được giải phóng, các vấn đề được giải quyết, và những kết luận táo bạo được đưa ra mà nếu tập trung cao độ, có lẽ ta sẽ chẳng bao giờ dám nghĩ đến.

Các nghiên cứu chụp quét não đã cho thấy rằng, trái với suy nghĩ thông thường, não bộ hoạt động mạnh mẽ hơn khi tâm trí mơ mộng, so với khi ta đang tập trung vào các công việc thường nhật. Trước đây, người ta cho rằng chỉ có “mạng lưới mặc định” trong não—phần liên quan đến các hoạt động trí óc lặp đi lặp lại, tầm thấp—hoạt động khi ta mơ mộng. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã tiết lộ rằng, mạng lưới điều hành trong não—nơi chịu trách nhiệm giải quyết những vấn đề phức tạp—cũng được kích hoạt khi ta để tâm trí bay xa. Vậy nên, tâm trí khi lạc lối chẳng phải là nhàn rỗi, mà trái lại, nó còn hoạt động mạnh mẽ hơn.

Những phát hiện này gợi ý rằng chúng ta nên đánh giá cao hơn giá trị của mơ mộng. Đúng là đôi khi, ta mất tập trung khỏi nhiệm vụ ban đầu, nhưng có lẽ đó là cách bộ não nhắn nhủ rằng, nó cần dành chỗ cho những vấn đề quan trọng hơn: các mối quan hệ, mục tiêu, hay đơn giản là những suy ngẫm có giá trị. Biết đâu, ta còn có thể hưởng lợi từ việc dành riêng thời gian và không gian để tâm trí tự do lang thang, và khám phá xem nó sẽ dẫn ta đến đâu.

Brendan Kelly, M.D., Ph.D., là giáo sư tâm thần học tại Đại học Trinity, Dublin, Ireland, bác sĩ tư vấn tại Bệnh viện Đại học Tallaght, Dublin, và tác giả cuốn sách The Science of Happiness.

Ziga Plahutar/iStock, Roberto Scandola/iStock

10. Bồn Chồn: Khi Tâm Hồn Khao Khát Đổi Thay

Sự buồn chán, đơn điệu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần. Nhưng những người luôn tìm kiếm sự mới mẻ và trải nghiệm đa dạng có thể nắm giữ một lợi thế đặc biệt.

Bài viết của Jutta Joormann, Ph.D., cùng Adam Zhang

Một trong những thử thách lớn nhất của đại dịch Covid-19 là nó đã giới hạn khả năng theo đuổi những trải nghiệm mới mẻ của chúng ta. Sự mất mát kết nối với môi trường quen thuộc không chỉ khiến ta tẻ nhạt mà còn có thể đe dọa sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, những ai biết hòa mình vào các sở thích mới, mục tiêu mới, hoặc đơn giản là khám phá những lối đi bộ khác biệt, đều cảm thấy sự tươi mới và hữu ích mà những hoạt động ấy mang lại.

Nghiên cứu cho thấy rằng sự đa dạng trong trải nghiệm—tìm đến những nơi mới mẻ (hoặc ít nhất là khác lạ) và tham gia vào các hoạt động khác nhau—có thể cải thiện đáng kể trạng thái tinh thần. Nguyên lý này rất trực quan: hầu hết chúng ta đều đồng ý rằng đi du lịch, hay đơn giản chỉ là thử làm gì đó mới mỗi ngày, đều khiến ta vui vẻ hơn.

Trong một nghiên cứu gần đây, nhóm nghiên cứu đã theo dõi vị trí của các đối tượng trong 3–4 tháng thông qua dữ liệu GPS, nhằm kiểm tra xem chuyển động hằng ngày có liên quan như thế nào đến cảm xúc tích cực. Các đối tượng thường xuyên cập nhật trạng thái cảm xúc (tích cực hoặc tiêu cực) qua điện thoại. Điểm số “đa dạng địa lý” của mỗi người được xác định dựa trên số lượng địa điểm họ ghé thăm và thời gian ở lại mỗi nơi. Kết thúc nghiên cứu, một số người tham gia còn được chụp quét não để kiểm tra hoạt động não bộ.

Kết quả đúng như mong đợi: Cảm xúc tích cực tăng cao vào những ngày mà “điểm đa dạng địa lý” cao hơn. Điều này gợi ý rằng, sự mới mẻ hằng ngày có mối liên hệ trực tiếp với trạng thái tinh thần tích cực. Thậm chí, nghiên cứu còn chỉ ra rằng sự đa dạng trong trải nghiệm không chỉ mang lại cảm xúc tích cực ngay trong ngày, mà còn tạo điều kiện cho những trải nghiệm phong phú hơn vào ngày hôm sau. Nói cách khác, nó tạo ra một “vòng xoáy đi lên” của niềm vui, tiếp tục thúc đẩy trạng thái tinh thần lạc quan. Chụp quét não cho thấy mức độ phối hợp giữa các vùng não liên quan đến trí nhớ, cảm giác tưởng thưởng, và xử lý những điều mới lạ đóng vai trò quan trọng trong mối liên hệ giữa trải nghiệm đa dạng và cảm xúc tích cực.

Những ai có thể tận hưởng những trải nghiệm mới mẻ và đa dạng sẽ nhận được lợi ích bền vững. Việc dành thời gian cho những hoạt động này, đặc biệt ở những nơi khác nhau, có thể mang lại niềm vui tràn đầy và góp phần tạo nên vòng xoáy hạnh phúc không ngừng.

Jutta Joormann, Ph.D., là giáo sư tâm lý học tại Đại học Yale, chuyên nghiên cứu các yếu tố nguy cơ gây trầm cảm và rối loạn lo âu. Adam Zhang là sinh viên Đại học Yale.

Nguồn: 10 Ways You're Stronger Than You Think – Psychology Today