3 kiểu tranh cãi trong mối quan hệ mà ta cứ lặp đi lặp lại – và cách xử lý chúng

Chúng ta đều quá quen với khoảnh khắc bực bội đến mức không hiểu nổi, khi mà một trận cãi vã vượt quá giới hạn chịu đựng. Đó là lúc ta tự hỏi mình không biết bao nhiêu lần, “LÀM SAO họ CÓ THỂ LẠI LÀM THẾ NỮA, khi họ đã biết nó khiến mình KHÓ CHỊU như thế nào?”

Nào là chén bát ngổn ngang trong bồn rửa. Nào là quá nhiều thời gian lướt mạng xã hội khi ta chỉ mong chút thời gian chất lượng bên nhau. Những quyết định lớn mà họ tự ý đưa ra, không hỏi ý mình. Giọng điệu khiến ta cảm thấy như một đứa ngốc. Lỗi lầm trong quá khứ cứ lảng vảng trong không khí như bóng ma. Vòng lặp phán xét nhau khiến cả những chuyện nhỏ nhặt cũng trở nên căng thẳng. Nhìn đồng hồ khi ta lại phải chờ họ thêm lần nữa. Cuộc tranh luận chính trị khiến ta hét lên, “Sao anh/cô có thể nghĩ như vậy được!”. Những câu móc mỉa để lại vết thương hở. Đó là những cái nút bấm mà ta không thể rút lại, đẩy ta và đối phương vào những điểm yếu nhất, dễ tổn thương nhất.

Trong những tình huống quen thuộc ấy, sự tập trung quá mức vào nội dung cuộc cãi vã chỉ khiến chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy leo thang, khiến nhịp tim tăng vọt, não bộ bị chiếm đoạt, và cuối cùng ta kiệt sức, cảm giác như mối quan hệ đã đổ vỡ không thể cứu vãn. Những đỉnh điểm xấu xí đó thường để lại ta tự mình chữa lành vết thương, điều này đặc biệt khó khăn khi chính mối quan hệ này lại là nơi ta dựa vào để tìm sự an ủi. Bao nhiêu người đã từng trải qua cảm giác muốn được ôm lấy bởi chính người mà ta không thể chịu nổi việc cùng ở chung một phòng?

TRẬN CÃI VÃ CỦA BẠN KHÔNG PHẢI LÀ VỀ NHỮNG ĐIỀU BẠN NGHĨ

Vấn đề sâu xa đằng sau những cuộc tranh cãi không phải là về chuyện bề nổi—như chén bát bẩn, quá nhiều thời gian trên điện thoại, chính trị, hay con cái—mà là về những nhu cầu, điểm yếu và những thành kiến bị khơi gợi lặp đi lặp lại. Không có gì ngạc nhiên khi những tình huống khiến ta cảm thấy khó chịu thường gợi lại những điều ta từng trải qua trước đó. Như tiến sĩ Marion Solomon và tiến sĩ Daniel J. Siegel viết trong cuốn Healing Trauma, "càng gần gũi với người khác, cảm xúc của chúng ta càng dễ bị khơi dậy, ngay cả những cảm xúc xa xưa, cùng với những cơ chế phòng vệ nguyên thủy. Cách tiếp cận trị liệu...giúp các cặp đôi thừa nhận cảm giác dễ tổn thương của họ, khám phá cội nguồn, chịu đựng những đợt sóng cảm xúc, và tìm cách giải quyết nỗi đau tiềm ẩn."

Nếu việc người yêu không nhìn lên khỏi iPad khi ta bước vào giường làm ta tức giận, không phải vì họ không nhìn lên. Đó là vì nó rơi vào mô thức ta cảm nhận như sự thờ ơ. Nếu đối tác dành thời gian hàng tuần để chơi tennis với bạn, nhưng không quan tâm đến việc lên kế hoạch hẹn hò hàng tuần, điều đó có thể khơi lên nỗi lo lắng rằng họ thực sự không muốn ở bên ta, hay ta không đủ quan trọng với họ. Trong cả hai trường hợp, những tình huống này như chiếc phễu dồn hết nỗi lo sợ bị bỏ rơi và thất bại của ta. Khi những cú kích này chồng chất theo thời gian, chúng tạo ra một lăng kính qua đó ta nhìn nhận mọi tương tác. Nếu ta nghĩ rằng đối tác không quan tâm đến mình, thì bất cứ điều gì họ làm cũng bị ta diễn giải qua lăng kính đó. Ngược lại, nếu ta tin rằng đối phương muốn điều tốt cho ta, ta sẽ nhìn nhận phần lớn hành động của họ từ góc độ đó.

Chúng ta ai cũng đã từng cảm thấy mình phải bảo vệ một hành động mà ta nghĩ là chẳng đáng để đối phương bực bội đến thế. Và ai cũng đã từng giải thích vì sao mình lại buồn bực mà chẳng hoàn toàn hiểu tại sao. Điều gì sẽ xảy ra nếu ta dừng lại, hít thở, và cùng nhau tìm hiểu chuyện gì đang thực sự diễn ra? Thường thì nó sẽ rơi vào ba khả năng chính...

NHẬN DIỆN 3 CHIỀU KÍCH ẨN GIẤU SAU NHỮNG CUỘC CÃI VÃ TRONG TÌNH YÊU

Bạn đã từng nghe câu “bạn nhìn cây mà quên rừng” chưa? Nghĩa là chúng ta mải mê để ý từng chi tiết nhỏ mà quên mất bức tranh tổng thể. Khi nhận diện được chiều kích ẩn giấu nào đang làm bùng phát những trận tranh cãi trong mối quan hệ, chúng ta sẽ dễ dàng “thoát khỏi rừng sâu” hơn, hiểu theo một cách nào đó. Nhà nghiên cứu liệu pháp cặp đôi, Howard Markman, đã chỉ ra rằng có rất nhiều chiều kích ẩn giấu đằng sau hầu hết những xung đột trong tình yêu. Nhưng chỉ cần bắt đầu từ ba chiều kích dưới đây, bạn sẽ thấy tác động lớn đến cách chúng ta cãi vã – và cách chúng ta tiến về phía trước.

Quyền lực và Kiểm soát

Những cuộc cãi vã về quyền lực và kiểm soát có thể nghe như thế này:

• "Anh cứ hạ thấp vai trò của em trước mặt bọn trẻ."
• "Vì em không kiếm được nhiều tiền như anh, em cảm giác phải hỏi ý anh trước khi mua gì. Em biết anh không bắt em phải làm thế, nhưng sự thật là không cần anh phải nói em cũng hiểu."
• "Chúng ta chỉ gần gũi khi anh muốn mà thôi."

Quan tâm và Gắn kết

Những trận cãi vã về sự quan tâm và gắn kết có thể nghe như:

• "Sao anh không thể ủng hộ em khi em lo lắng thay vì khiến em cảm thấy mình tệ hơn với cách đối phó của bản thân?"
• "Sao lúc nào em cũng là người nhắn tin hay gọi điện trước? Em theo đuổi còn anh cứ lảng tránh."
• "Tại sao chúng ta không còn gần gũi nữa?"

Tôn trọng và Ghi nhận

Những cuộc tranh cãi về sự tôn trọng và ghi nhận có thể nghe như:

• "Anh cứ đi chơi với bạn bè mà không hỏi xem em đang làm gì."
• "Anh chẳng bao giờ công nhận thành công trong công việc của em."
• "Em nghĩ anh không nhận ra em đã làm bao nhiêu việc nhà."

Mỗi cuộc cãi vã đều diễn ra trong một bối cảnh. Thường thì trong bất kỳ cuộc tranh cãi nào, không chỉ có một chiều kích duy nhất khiến chúng ta đặt câu hỏi về sự tỉnh táo và tình cảm của mình. Nhưng khi sử dụng những chiều kích này như một khung tham chiếu để nhận diện nguồn gốc của xung đột, chúng ta có thể mở ra những cuộc trò chuyện mang tính xây dựng hơn.

THOÁT KHỎI VÒNG LẶP CẦN NHỮNG MẪU HÌNH MỚI

Khó mà nhớ được trong lúc nóng giận, nhưng khi ai đó vô cùng tức giận hay buồn bã, thường là vì họ vẫn quan tâm. Sự quan tâm đó có thể được sử dụng tốt hơn. Nó đòi hỏi phải phát triển kỹ năng và ngôn ngữ để nhận diện những động lực tiềm ẩn đằng sau các trận cãi vã của chúng ta. Khi chúng ta cùng nhau tìm hiểu cách những mẫu hình đó hình thành, chúng ta sẽ thay đổi hướng đi của mối quan hệ, từ việc phá hủy sang xây dựng, giúp đỡ lẫn nhau.

Thoát khỏi vòng lặp là một quá trình tháo gỡ những động lực cố hữu, từng bước nhỏ một. Một bước dẫn đến bước tiếp theo. Ban đầu, có thể cảm giác như bạn đang nhảy một điệu vũ lạ lùng – nói ra cảm xúc của mình trong khi vẫn để lại không gian cho góc nhìn của người khác – nhưng tất cả các mối quan hệ đều là một điệu nhảy. Cuối cùng, nó sẽ trở nên tự nhiên hơn khi bạn nói: “Em cảm thấy một điều gì đó nhưng điều đó không có nghĩa là anh nhất thiết phải làm điều đó, nhưng em cần anh lắng nghe,” hoặc “Anh yêu à, tối nay anh sẽ đi chơi với bạn bè nhưng anh nghĩ ngày mai chúng ta có thể làm gì đó đặc biệt – em thấy sao?”

Việc tạo ra những mẫu hình mới về tự nhận thức và khẳng định lẫn nhau chính là chìa khóa để cải thiện động lực trong mối quan hệ của chúng ta. Hãy nhớ, quá trình sẽ định hình trải nghiệm. Hình thức quan trọng hơn nội dung.

Nguồn: Esther Perel's Blog - The 3 Types of Relationship Fights You Keep Having—And What To Do About Them