3 nghi thức giúp bạn tìm lại động lực

Bạn biết mình cần làm gì… nhưng lại mắc phải hội chứng “Tôi-không-muốn-làm-gì-cả” một cách trầm trọng. Bạn chẳng có chút động lực nào. Đã bao giờ bạn cảm thấy như vậy chưa? Nếu có, bạn không hề đơn độc…

Nghiên cứu cho thấy động lực đang ở mức thấp kỷ lục. Hiện nay, hơn 50% người lao động Mỹ cảm thấy mất kết nối với công việc của họ.

Trong cuốn Payoff: The Hidden Logic That Shapes Our Motivations, có một thống kê đáng chú ý:

Theo Gallup – tổ chức đã thu thập dữ liệu về mức độ gắn kết của nhân viên trong nhiều năm – thì phần lớn người lao động Mỹ không có động lực với công việc của mình. Và vấn đề này ngày càng tệ hơn, với mức giảm khoảng 2% mỗi năm kể từ năm 2000. Hiện tại, hơn 50% nhân viên cảm thấy không còn hứng thú…

Nhưng động lực có thực sự quan trọng đến thế không? Có phải chúng ta đang quá đề cao nó?

Câu trả lời là có. Rất quan trọng. Nghiên cứu chỉ ra rằng động lực dự đoán thành công trong sự nghiệp tốt hơn cả trí thông minh, năng lực hay mức lương.

Trong cuốn The 100 Simple Secrets of Successful People, có một kết luận đáng suy ngẫm:

Khi so sánh với các yếu tố tưởng chừng quan trọng như trí tuệ, năng lực và mức lương, thì động lực mới là yếu tố có tác động mạnh mẽ nhất đến thành công trong sự nghiệp. Tuy nhiên, điều thú vị là nguồn gốc của động lực lại rất khác nhau ở mỗi người và không liên quan đến thành công.

Vậy là cả bạn và tôi đều rất cần động lực. Nhưng câu hỏi là: động lực đến từ đâu? Và làm sao để có nhiều hơn? Tôi đã tìm đến một người có thể giúp giải đáp…

Dan Ariely là giáo sư kinh tế học hành vi tại Đại học Duke và là tác giả bán chạy của Predictably Irrational. Cuốn sách mới nhất của ông, Payoff: The Hidden Logic That Shapes Our Motivations, đi sâu vào những bí ẩn của động lực.

Hãy cùng khám phá nhé…

1) Tìm Ý Nghĩa Trong Những Việc Bạn Làm

Bạn sẽ cần bao nhiêu tiền để sẵn sàng cầm phân hàng ngày trong suốt vài năm? Có lẽ một con số rất lớn, đúng không?

Thế còn nếu tôi đề nghị bạn đặt tính mạng mình vào nguy hiểm, đối mặt với những viên đạn bay vèo vèo quanh người? Chắc hẳn bạn sẽ nói chẳng có số tiền nào có thể khiến bạn làm điều đó.

Vậy mà các bậc cha mẹ vẫn thay tã miễn phí mỗi ngày. (Thậm chí họ còn bỏ rất nhiều tiền để nuôi nấng "chủ nhân" của những chiếc tã đó.) Và những người lính sẵn sàng đánh đổi mạng sống để bảo vệ tổ quốc, dù họ chẳng hề nhận được hàng triệu đô la cho điều đó.

Cả hai công việc này đều không hề dễ chịu, nhưng chúng đều mang ý nghĩa to lớn. Và vì vậy, mọi người có động lực để làm chúng. Dan Ariely giải thích:

Những điều mang lại hạnh phúc thực sự cho chúng ta thường là những điều mất nhiều thời gian và chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Chạy marathon, viết một cuốn sách, khởi nghiệp, leo núi, đạt được thành tựu trong một dự án… tất cả những điều mà mọi người coi là quan trọng trong cuộc sống đều không gắn liền với niềm vui tức thời. Nếu bạn để ý, điểm chung của chúng chính là ý nghĩa. Chúng vượt lên khoảnh khắc hiện tại, hướng đến điều gì đó lớn lao hơn. Nhưng thường thì khi theo đuổi hạnh phúc, chúng ta lại chỉ nghĩ đến niềm vui nhất thời, mà quên mất rằng hạnh phúc thật sự gắn liền với ý nghĩa.

Một nhà nghiên cứu khác cũng tên Dan – Dan Pink, tác giả cuốn Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us– nói rằng những điều có ý nghĩa mang lại cho chúng ta mục đích sống. Và theo nghiên cứu, đây là một trong những động lực mạnh mẽ nhất. Dan Pink giải thích:

Mục đích sống là khi bạn tự hỏi: “Tôi có đang làm điều gì đó để phục vụ một mục tiêu lớn hơn bản thân mình không? Hoặc ít nhất, tôi có đang đóng góp gì đó cho thế giới xung quanh mình không?”

Vậy nếu một công việc không có vẻ gì là có ý nghĩa, làm sao để có động lực làm nó?

Dan Ariely gợi ý “thay đổi cách nhìn nhận”. Bạn có thể không thay đổi được bản thân công việc, nhưng bạn có thể thay đổi cách bạn nhìn nhận về nó. Khi bạn tìm được cách mà công việc ấy giúp ích cho người khác, động lực sẽ xuất hiện.

Trong Payoff, ông viết:

Khi cảm thấy chán nản và mất động lực, hãy tự hỏi: “Công việc này đang giúp ích gì cho ai đó trong tương lai? Mình có thể tìm thấy ý nghĩa gì ở đây?” Với cách suy nghĩ này, rất có thể bạn sẽ tìm được câu trả lời tích cực.

Bản chất công việc không đổi. Nhưng góc nhìn của bạn có thể thay đổi. Bạn không phải đang “điền những tờ giấy tẻ nhạt”, bạn đang giúp ai đó có được bảo hiểm có thể cứu mạng họ.

Khi chúng ta tái định nghĩa trải nghiệm, khi chúng ta tập trung vào ý nghĩa và cách công việc đó giúp ích cho người khác, những công việc tưởng chừng buồn tẻ có thể trở nên tràn đầy cảm hứng.

Tôi vẫn nhớ bà tôi, Rita. Bà luôn dành hàng giờ liền trong bếp để nấu những bữa tối cho cả gia đình. Nhưng nếu bạn có ý định giúp đỡ? Quên đi. Bà sẽ lắc ngón tay một cách nghiêm nghị – hoặc nếu bạn cứng đầu, có thể bạn sẽ nhận được một cú gõ nhẹ bằng thìa gỗ.

Trong mắt bà, bà không hề nghĩ rằng mình đang “vất vả trong bếp” hay “bị ép phải nấu ăn cho lũ trẻ ồn ào”. Không, bà nghĩ rằng “Mình đang thể hiện tình yêu với con cháu”. Và vì thế, bà chưa bao giờ thiếu động lực.

Vậy là chúng ta đã thấy ý nghĩa có thể trở thành nguồn động lực mạnh mẽ, và thường những điều khó khăn nhất lại mang ý nghĩa nhiều nhất. Nhưng liệu có cách nào để tìm động lực mà vẫn vui vẻ không?

Câu trả lời là: Có chứ…

2) Hãy Làm Chủ Công Việc Của Mình

Khi bột làm bánh tức thì lần đầu tiên được tung ra thị trường vào những năm 1950, nó còn dễ sử dụng hơn bây giờ rất nhiều… Nhưng chẳng ai mua cả. Dan đã giải thích như sau:

Khi bột làm bánh lần đầu xuất hiện, người ta cố gắng làm mọi thứ đơn giản nhất có thể. Chỉ cần đổ bột vào, thêm nước, cho vào khuôn nướng và voilà! Bạn có một chiếc bánh. Nhưng sản phẩm này lại thất bại thảm hại. Vấn đề không nằm ở hương vị, mà ở một điều khác…

Chuyện gì đã xảy ra? Vì quá đơn giản, những bà nội trợ không có cảm giác chiếc bánh đó là do chính tay họ làm ra. Họ không cảm thấy có sự gắn kết với thành phẩm. Và để giải quyết vấn đề này, các nhà sản xuất bột bánh đã làm một điều trớ trêu nhất có thể…

Họ phải khiến cho việc làm bánh bớt đơn giản hơn! Những bà mẹ cần cảm thấy mình thực sự đóng góp vào quá trình làm bánh, để có thể xem nó như một sản phẩm của chính họ. Khi bột bánh tức thì không còn quá "tức thì", doanh số bán hàng đã tăng vọt. Dan giải thích thêm:

Các bà nội trợ không thể nhận công lao về chiếc bánh, vì tất cả những gì họ làm chỉ là trộn bột với nước. Chẳng có gì đáng kể cả. Vì vậy, các công ty đã loại bỏ sữa bột và trứng khỏi hỗn hợp sẵn có. Giờ đây, các bà mẹ phải tự thêm trứng, tự thêm sữa. Tuy không phải là một nỗ lực quá lớn, nhưng đủ để họ cảm thấy mình thực sự làm ra chiếc bánh đó.

Điều này không chỉ đúng với việc làm bánh. Bạn không sẵn sàng trả học phí đại học cho bất kỳ đứa trẻ nào – nhưng bạn sẽ làm điều đó cho con mình.

Khi ta có sự gắn kết với một điều gì đó, khi ta coi nó là của riêng mình, ta sẽ có động lực lớn hơn để thực hiện nó. Dan Pink gọi đây là một trong những động lực mạnh mẽ nhất: sự tự chủ.

Tự chủ đơn giản là sự định hướng của chính bản thân. Khi con người có quyền quyết định họ làm gì, khi nào làm, làm như thế nào, làm ở đâu và làm với ai, họ sẽ có động lực mạnh mẽ hơn.

Vậy làm sao để biến một nhiệm vụ nhàm chán ở văn phòng thành thứ mà bạn cảm thấy có quyền làm chủ? Chỉ cần một vài thay đổi nhỏ – tinh chỉnh công việc theo cách của riêng bạn – là đủ để tạo ra cảm giác tự chủ ấy.

Dan Ariely từng trò chuyện với một diễn viên Broadway. Dan thắc mắc: "Làm sao anh có thể nói đi nói lại cùng một lời thoại mỗi đêm mà không thấy chán đến chết?" Nhưng người diễn viên đã tìm ra cách làm chủ công việc của mình. Dan kể lại:

Anh ấy nói: “Tôi tạo ra những thay đổi nhỏ trong cách tôi nói. Tôi ngắt câu khác đi, tôi đứng ở những vị trí khác nhau. Nhờ vậy, tôi luôn cố gắng cải thiện màn trình diễn của mình. Tôi thử nghiệm.”

Bài học từ người diễn viên ấy chính là: Dù công việc có lặp đi lặp lại, bạn vẫn có thể biến nó thành của riêng mình bằng cách tìm cách nâng cấp và thử nghiệm.

Anh ta không thể thay đổi lời thoại, nhưng anh ta có thể biến buổi diễn thành một trải nghiệm của chính mình. Và nhờ đó, dù đêm nào cũng nói y hệt một câu, anh ta không bao giờ thấy chán.

Vậy nên, hãy tùy chỉnh công việc theo cách riêng của bạn. Khi có cảm giác làm chủ, bạn sẽ tìm thấy động lực ngay cả với những nhiệm vụ khô khan nhất. Nhưng vẫn còn một câu hỏi: Tại sao đôi khi ta vẫn cảm thấy vô cùng lười biếng ngay cả khi biết việc đó quan trọng? Làm sao để vượt qua cảm giác chán nản ban đầu ấy?

3) Đừng Quên Cảm Giác Khi Bạn Đã Ở Bên Trong

Bạn đã bao giờ cố gắng kể lại một trải nghiệm tuyệt vời của mình, nhưng nhận ra người nghe chẳng hiểu được cảm xúc bạn đang truyền tải? Bạn nói đủ mọi chi tiết, nhưng họ vẫn không cảm nhận được điều bạn muốn diễn tả. Cuối cùng, bạn chỉ có thể chốt lại bằng câu: “Nói chung là… phải ở đó mới hiểu được.”

Đây chính là sự khác biệt giữa "góc nhìn bên trong" và "góc nhìn bên ngoài". Và vấn đề là, khi nghĩ về một công việc nào đó – ngay cả những việc ta từng làm và từng thích – ta thường tiếp cận nó từ góc nhìn bên ngoài. Ta quên mất cảm xúc thực sự của mình khi ở trong đó, và vì thế, công việc ấy bỗng trở thành một gánh nặng.

Tôi thường phải đọc nhiều cuốn sách để chuẩn bị cho các cuộc phỏng vấn. Và phản ứng đầu tiên của tôi lúc nào cũng là:

“Mình phải đọc tận 450 trang trước khi phỏng vấn sao?!? Trời ơi…”

Nhưng điều buồn cười là, tôi thực sự rất thích đọc sách khi đã bắt đầu. Tôi bị cuốn vào đó, quên hết thời gian, rơi vào trạng thái "dòng chảy" – sự đắm chìm trọn vẹn.

Nếu tôi không nhắc nhở bản thân về cảm giác thích thú đó, tôi sẽ trì hoãn vì từ góc nhìn bên ngoài, việc đọc sách trông chẳng khác gì một nhiệm vụ nặng nề. Dan giải thích:

Nếu tôi bảo bạn miêu tả cảm giác nằm bên cạnh người yêu, lắng nghe hơi thở của họ, cảm nhận làn da ấm áp của họ… Bạn có thể nói về những chi tiết ấy, nhưng để thực sự cảm nhận niềm hạnh phúc đó, bạn phải ở trong khoảnh khắc ấy. Công việc cũng vậy. Khi ta nhìn từ bên ngoài, ta không thể thấy được "dòng chảy", không cảm nhận được sự kết nối và sự hòa mình vào công việc. Và vì thế, ta dễ chùn bước.

Vậy làm sao để tránh góc nhìn bên ngoài khi bắt đầu một nhiệm vụ?

Thường thì vấn đề nằm ở việc bạn tập trung vào phần nào của công việc trước khi bắt đầu. Nghiên cứu cho thấy tập thể dục là một trong những hoạt động khiến con người hạnh phúc nhất, nhưng tại sao nhiều người vẫn lười đến phòng gym?

Bởi vì họ chỉ nghĩ đến phần khó chịu nhất – những phút đầu tiên đầy mệt mỏi.

Người ta đánh giá thấp mức độ họ sẽ tận hưởng việc tập thể dục vì họ chỉ tập trung vào sự khó khăn ban đầu, nhưng nếu biết cách chuyển hướng suy nghĩ, họ sẽ có động lực hơn.

Thay vì nghĩ đến cảnh khởi động đầy nặng nề, hãy nghĩ về cảm giác đang đổ mồ hôi hăng say giữa buổi tập, khi cơ thể tràn đầy năng lượng. Khi đó, bạn sẽ dễ dàng có động lực hơn.

Tôi biết bạn đang nghĩ gì: “Nhưng còn những công việc mà cả quá trình đều tệ hại thì sao? Những việc thực sự chẳng có gì vui?”

Chắc chắn là có những thứ như vậy. Nhưng hãy nghĩ đến cảm giác tuyệt vời sau khi hoàn thành nó.

Tôi ghét làm thuế, nhưng cảm giác xoá sổ nó khỏi danh sách việc cần làm thì thật sướng!

Chúng ta đã học được rất nhiều điều. Giờ hãy tổng kết lại và cùng nhau khám phá sự khác biệt mà động lực có thể tạo ra trong cuộc sống của bạn…

Tóm Lại

Dưới đây là những điều Dan Ariely nói về cách khơi dậy động lực trong bạn:

• Tập trung vào ý nghĩa: Thay tã cho con chắc chắn chẳng phải việc vui vẻ gì. Nhưng làm cha mẹ lại là một điều thiêng liêng và ý nghĩa. Hãy nhìn vào giá trị mà công việc của bạn mang lại, đặc biệt là khi nó giúp ích cho những người bạn yêu thương.
• Hãy làm chủ công việc của mình: Nếu tôi buộc phải viết những bài blog này theo kiểu cứng nhắc, khuôn mẫu, có lẽ tôi đã từ bỏ từ lâu. Nhưng tôi viết theo cách của riêng mình, theo cách tôi thích. Và đó là lý do tuần sau sẽ lại có một bài viết mới.
• Đừng quên "góc nhìn bên trong": Một công việc trông có vẻ đáng sợ trên danh sách những việc cần làm, nhưng khi bắt tay vào thực hiện, nó thường không tệ đến thế. Hãy tập trung vào những cảm xúc tốt đẹp mà bạn có được trong quá trình làm việc, thay vì chỉ nhìn vào sự nhàm chán hay khó khăn ban đầu.

Bạn không phải là một cỗ máy, vậy mà chúng ta thường dùng những phép ẩn dụ về máy móc khi nói về công việc. Nhưng động lực là một cảm xúc, và máy móc thì không có cảm xúc. Vì vậy, đừng bỏ qua cảm xúc của chính mình.

Trong cuốn Payoff: The Hidden Logic That Shapes Our Motivations, Dan Ariely viết:

Chúng ta được thúc đẩy không chỉ bởi những phần thưởng hữu hình, mà còn bởi những động lực vô hình và cảm xúc mạnh mẽ: nhu cầu được công nhận, mong muốn làm chủ công việc, cảm giác thành tựu, sự an tâm khi gắn bó lâu dài với một điều gì đó và cảm giác được kết nối với một mục đích chung. Ta muốn biết rằng công sức mình bỏ ra, cuộc sống mình đang sống có ý nghĩa, ngay cả khi ta không còn nữa.

Để tạo động lực cho chính mình và người khác, ta cần xây dựng sự kết nối và tìm thấy ý nghĩa trong công việc – dù đôi khi, ý nghĩa ấy không đồng nghĩa với hạnh phúc cá nhân. Có lẽ, động lực mạnh mẽ nhất trên đời này chính là sự gắn kết với người khác.

Cuối cùng, động lực là vấn đề của góc nhìn. Công việc vẫn vậy, nhưng cách bạn nhìn nhận nó có thể thay đổi tất cả.

Hãy nhìn công việc của mình qua lăng kính của ý nghĩa. Hãy xem nó là điều bạn làm chủ, chứ không phải thứ bị áp đặt lên bạn. Hãy đắm mình vào bên trong để cảm nhận niềm vui, thay vì chỉ thấy sự nặng nề.

Bà ngoại Rita của tôi – mong bà yên nghỉ – đã hiểu điều này theo cách tự nhiên nhất.

Bà không phải đang "quần quật bên bếp lửa".

Bà đang gắn kết cả gia đình lại bên nhau.

Và đó, mới là điều thực sự tạo động lực.

Nguồn: 3 Proven Rituals That Will Make You Motivated – Bakadesuyo