6 dấu hiệu cho thấy bạn đang trầm cảm, chứ không phải lười biếng

Chắc chắn rồi! Vì ai cũng có những ngày như thế. Ai cũng từng có lúc uể oải, thiếu động lực, chẳng thiết tha điều gì. Nhưng trong một xã hội đầy cạnh tranh khốc liệt, nơi con người bị ám ảnh bởi tiền bạc và thành công, chúng ta lại cảm thấy tội lỗi khi không làm ra tiền hoặc không bận rộn với một việc gì đó. Và cũng bởi vì chúng ta chỉ là con người, sống trong căng thẳng triền miên, lao đầu vào công việc không ngừng nghỉ thì sớm muộn gì cũng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và cảm xúc của chính mình.

Nhưng nếu đó không chỉ là sự mệt mỏi nhất thời thì sao? Nếu sự "lười biếng" ấy thực chất là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn thì sao? Hãy cùng điểm qua 6 dấu hiệu sau đây để biết liệu bạn có đang mắc kẹt trong vòng xoáy của trầm cảm hay không:

1. Bạn không thể tự kéo mình ra khỏi tình trạng này

Sự lười biếng thường chỉ xuất hiện khi ta có một việc quan trọng cần làm nhưng lại không muốn bắt tay vào hoặc khi cơ thể đã quá tải vì làm việc quá sức. Trong những lúc như vậy, chỉ cần một danh sách việc cần làm, một bài diễn thuyết truyền cảm hứng hay một mục tiêu nho nhỏ cũng có thể giúp ta vực dậy tinh thần.

Nhưng trầm cảm thì không. Nó không phải là thứ mà bạn có thể đơn giản “vứt bỏ” hay “vượt qua” chỉ bằng ý chí. Dù ai đó có bảo bạn "vui lên đi" hay "chỉ cần suy nghĩ tích cực hơn", điều đó cũng chẳng ích gì. Trầm cảm là một căn bệnh tâm lý nghiêm trọng, cần được điều trị bằng liệu pháp chuyên sâu, thậm chí có khi phải dùng thuốc. Và điều đáng sợ là nó thường xuyên quay lại, khiến người bệnh phải mất nhiều tháng trị liệu để có thể lấy lại cân bằng trong cuộc sống (Lépine & Briley, 2011).

2. Bạn không thể tìm lại niềm vui

Một dấu hiệu rõ ràng khác cho thấy đây không chỉ là sự lười biếng thông thường, đó là khi bạn thường xuyên cảm thấy cô đơn, buồn bã và vô vọng mà không rõ lý do. Không chỉ mệt mỏi và cạn kiệt năng lượng, bạn còn thấy lòng mình trống rỗng, chán nản mà chẳng hiểu vì sao. Điều tệ nhất là, dù có cố gắng thế nào, bạn cũng không thể tự làm mình vui lên.

Ngủ nhiều hơn cũng không giúp bạn thấy khá hơn. Món ăn yêu thích chẳng còn hấp dẫn. Những buổi gặp gỡ bạn bè cũng chẳng mang lại chút niềm vui nào. Kể cả những điều bạn từng đam mê nhất hay những người bạn yêu thương nhất cũng không thể kéo bạn ra khỏi vực thẳm ấy (Hammen, 2005).

3. Bạn mất hết hứng thú với mọi thứ

Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (2013), một trong những dấu hiệu điển hình của trầm cảm là “mất hứng thú hoặc không còn cảm giác vui vẻ với những hoạt động từng yêu thích”. Nếu bạn nhận ra mình không còn động lực hay quan tâm đến bất cứ điều gì – không chỉ công việc hay học tập mà cả những điều nhỏ bé trong cuộc sống – thì đó chính là hồi chuông cảnh báo đầu tiên.

Người trầm cảm thường thu mình lại, không còn hứng thú với sở thích cá nhân, cũng chẳng muốn giao tiếp với ai. Họ chọn cách ở lì trong phòng, nằm trên giường, để thời gian trôi qua một cách vô định… Và đó cũng chính là dấu hiệu tiếp theo mà bạn cần lưu tâm…

4. Bạn không còn có thể vận hành cuộc sống như trước nữa

Bạn có cảm thấy sự “lười biếng” của mình ngày càng mất kiểm soát? Nó đã trở thành một gánh nặng mà bạn không thể xoay xở nổi? Nó đang cản trở công việc, học tập và cả cuộc sống cá nhân của bạn? Nó đã gây ra không ít rắc rối cho bạn?

Nếu câu trả lời là có, thì có lẽ bạn không chỉ đơn giản là lười biếng. Trong tâm lý học, để chẩn đoán trầm cảm, các chuyên gia thường dựa vào bốn tiêu chí bất thường, gọi là “4D”: Lệch chuẩn (Deviance), Khổ đau (Distress), Nguy hiểm (Danger), và Rối loạn chức năng (Dysfunction). Nếu sự “lười biếng” của bạn khiến bạn không thể vận hành cuộc sống như bình thường, không thể hoàn thành những việc thiết yếu hằng ngày, thì có lẽ đã đến lúc bạn nên tìm đến một chuyên gia sức khỏe tâm lý để được giúp đỡ.

5. Sự “lười biếng” của bạn không bắt nguồn từ điều gì cụ thể

Lười biếng thường đi kèm với trì hoãn và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Có người cho rằng đó là dấu hiệu của sự thiếu tự tin. Có người lại nghĩ nó đến từ việc không được công nhận hay động viên. Nó cũng có thể là hậu quả của kỷ luật bản thân kém, thiếu kiểm soát hoặc không có hứng thú.

Nhưng còn trầm cảm thì sao? Điều gì gây ra trầm cảm?

Sự thật là, ngay cả các nhà tâm lý học cũng chưa thể tìm ra một nguyên nhân cụ thể. Nhưng có một điều chắc chắn: trầm cảm thường không bị kích hoạt bởi một sự kiện đơn lẻ. Đôi khi, nó không có bất kỳ lý do rõ ràng nào (Carter & Garber, 2011). Nó có thể len lỏi vào bạn một cách âm thầm, khiến bạn bỗng chốc trở nên buồn bã, mất năng lượng và chán chường mà chẳng hiểu vì sao.

6. Sự “lười biếng” này không phải là lựa chọn của bạn

Cuối cùng, nhưng có lẽ cũng là điểm quan trọng nhất: lười biếng có thể thay đổi, nhưng trầm cảm thì không thể tự biến mất.

Khi bạn cảm thấy uể oải hay thiếu động lực, bạn vẫn có thể làm gì đó để thay đổi—nghỉ ngơi, tìm cảm hứng, thử những cách tăng năng suất, lên kế hoạch, đặt mục tiêu nhỏ để vực dậy tinh thần. Nhưng với trầm cảm, mọi chuyện không đơn giản như vậy.

Bất kỳ ai hiểu về trầm cảm, đặc biệt là những người từng trải qua nó, đều sẽ nói với bạn rằng không ai lại muốn mình bị trầm cảm. Nếu có thể lựa chọn, họ chắc chắn sẽ thoát ra ngay lập tức. Nhưng thực tế là, họ không thể.

Nhiều người mắc trầm cảm còn mang theo cảm giác tội lỗi, xấu hổ và bất lực (Gotlib & Hammen, 2008). Vì vậy, đừng bao giờ nói với ai đó rằng họ chỉ đang “tìm kiếm sự chú ý.” Bệnh tâm lý không phải là trò đùa, cũng không phải là thứ ai đó có thể điều khiển theo ý muốn.

Vậy, bạn có thấy mình trong những dấu hiệu trên không? Bạn có đang cảm thấy mình lười biếng trong một khoảng thời gian dài và bắt đầu tự hỏi liệu có điều gì nghiêm trọng hơn đang diễn ra?

Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn quen biết đang phải đối mặt với trầm cảm, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ. Bởi vì, trầm cảm càng được phát hiện sớm, việc điều trị sẽ càng dễ dàng hơn.

References:

• American Psychological Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – 5th Edition. APA Publishing; Washington, DC.
• Lépine, J. P., & Briley, M. (2011). The increasing burden of depression. Neuropsychiatric disease and treatment, 7(Suppl 1), 3.
• Hammen, C. (2005). Stress and depression. Annu. Rev. Clin. Psychol., 1, 293-319.
• Beck, A. T., & Alford, B. A. (2009). Depression: Causes and treatment. University of Pennsylvania Press.
• Carter, J. S., & Garber, J. (2011). Predictors of the First Onset of A Major Depressive Episode: Stress and Negative Cognitions. Journal of Abnormal Psychology, 120(4), 779-796.
• Gotlib, I. H., & Hammen, C. L. (Eds.). (2008). Handbook of depression. Guilford Press.