Vì sao căng thẳng chi phối cuộc sống của chúng ta?

Khách quan mà nói, cuộc sống của người lớn thời nay thoải mái hơn, nhẹ nhàng hơn và dễ thở hơn nhiều so với quá khứ. Sức khỏe chúng ta tốt hơn, tuổi thọ dài hơn, mức sống cao hơn thấy rõ. Công việc không còn nặng nhọc như xưa. Chúng ta còn có mạng lưới an sinh xã hội, dù chưa hoàn hảo, nhưng vẫn rộng và vững hơn bất cứ thứ gì từng tồn tại trước đây.

Vậy mà, theo hầu hết các chỉ số, người lớn ngày nay lại cảm thấy căng thẳng nhiều hơn cha ông mình. Thật ra, khái niệm “căng thẳng” cũng chỉ mới xuất hiện từ khoảng thập niên 1920–1930. Phải đến những năm 1950, mô hình hiện đại về stress – nơi những hormone nhất định được cơ thể giải phóng để phản ứng với áp lực, dẫn đến những thay đổi tâm – sinh lý mới bắt đầu đi vào nhận thức đại chúng. Những năm sau đó, giới khoa học đã có những tiến bộ lớn trong việc hiểu rõ cơ chế sinh học và tâm lý của căng thẳng, phân loại các rối loạn liên quan (bao gồm cả Hội chứng Rối loạn căng thẳng sau sang chấn PTSD được nhận diện vào giữa thập niên 1970), cũng như phát triển các phương pháp đối phó với stress.

Source: In pensive thought by E. Percy Moran, 1891, LC-USZ62-71604, brary of Congress Prints and Photographs Division Washington, D.C.

Từ “stress” ban đầu xuất phát từ lĩnh vực vật lý và luyện kim. Người, cũng như thép, có thể giòn hoặc dẻo, dễ gãy hoặc kiên cường, mỏng manh hoặc linh hoạt. Những khái niệm như “áp lực” hay “sức ép” đều xuất phát từ phép ẩn dụ này, như sức ép trong kim loại hay khí nén.

Để chống chọi với lo âu và những áp lực thường trực trong đời sống, một tỉ lệ rất cao người dân hiện nay tìm đến thuốc lá, rượu, thuốc an thần, thuốc ngủ và các loại dược phẩm giúp dịu tâm trí.

Vì sao quá nhiều người trưởng thành ngày nay cảm thấy kiệt sức vì căng thẳng, và khó lòng tìm ra cách vượt qua? Áp lực về thời gian chắc chắn đã tăng lên, đặc biệt với phụ nữ, những người thường phải gồng gánh “hai ca làm việc”: một ở công sở, một ở mái nhà. Cảm giác bất an cũng len lỏi khắp nơi. Công việc và hôn nhân dường như ít vững vàng hơn xưa, còn tương lai của con cái thì ngày càng trở nên mờ mịt. Những kỳ vọng về mức sống hợp lý, về hôn nhân viên mãn hay đời sống tình dục lý tưởng trong những năm gần đây đã tăng vọt, đôi khi đến mức không tưởng. Lựa chọn thì ngày càng nhiều. Chúng ta có quyền tự do hơn bao giờ hết để quyết định có nên kết hôn hay không, có nên sinh con hay không. Nhưng đó cũng là nghịch lý của tự do lựa chọn: càng nhiều lựa chọn, càng dễ sinh lo lắng, tiếc nuối và hoang mang. Quá nhiều ngả rẽ khiến ta tê liệt, bối rối, và không ngừng kiếm tìm điều hoàn hảo, dù nó có thể không tồn tại.

Trong bối cảnh kinh tế và xã hội hiện nay, stress là một vấn đề thường trực, ta có thể học cách kiểm soát, nhưng không thể xóa bỏ hoàn toàn. Tập thể dục, trị liệu tâm lý, suy nghĩ tích cực, thư giãn, hay sống theo nhịp sinh hoạt đều đặn, tất cả đều được xem là những liệu pháp giảm stress hiệu quả.

Thế nhưng, những cách hiệu quả nhất để xoa dịu căng thẳng lại thường bị một nền văn hóa quá đề cao tính cá nhân và chủ nghĩa “tự lực cánh sinh” bỏ qua. Những phương thức này nằm ở sự kết nối, trong các nghi lễ cộng đồng, các tương tác chan hòa và cảm giác thuộc về. Những cuộc trò chuyện, những buổi gặp gỡ bạn bè, những hoạt động chung, không chỉ đơn thuần là cách giết thời gian. Đó là những nguồn ý nghĩa, giúp ta nhìn lại nỗi lo âu của mình với một góc nhìn nhẹ nhàng hơn.

Các thế hệ trước đã đối diện với stress bằng những hoạt động ngày càng trở nên hiếm hoi trong xã hội bận rộn hôm nay. Họ là những người thích tham gia, hội nhóm tôn giáo, tổ chức công dân, đoàn thể chính trị, các câu lạc bộ xã hội, hoặc nhóm bạn bè lâu năm. Họ sống trong những mối quan hệ chằng chịt với gia đình mở rộng và các vòng tròn bạn bè gắn bó theo năm tháng.

Chúng ta có thể không thể đưa lối sống xưa ấy trở lại, nhưng điều quan trọng là phải nhận ra: sức khỏe tinh thần của con người phụ thuộc sâu sắc vào sự kết nối, nhiều hơn rất nhiều so với những gì người lớn ngày nay đang trải qua.

Nguồn: Why Stress Rules Our Lives | Psychology Today