Ba Giai Đoạn Khi Rơi Vào Lưới Tình - Vì Lý Do Gì Mà Chúng Ta Đến Với Nhau?

Tình yêu có thể được xem là một trong những chất dinh dưỡng thiết yếu của cuộc sống, là một sự phát triển về mặt tâm lý, và đồng thời cũng là một niềm hạnh phúc.

Vậy, thế nào được gọi là tình yêu?

Chúng ta có thể sống mà không có Ngày lễ tình nhân. Nhưng chúng ta không thể tồn tại nếu không có tình yêu, bởi nó chính là thứ được ẩn giấu bên trong nhu cầu được gần gũi - một nhu cầu ở sâu bên trong linh hồn của con người. Khi nhu cầu đó bị cản trở, con người sẽ ở trong trạng thái luôn bị bủa vây bởi sự cô đơn, và việc bị từ chối, bị ngăn cản, mặc kệ mọi thứ sẽ luôn tồn đọng trong tâm trí của chúng ta. Ngược lại, khi chúng ta có tình yêu, ta sẽ sống một cuộc sống được là chính mình hơn, tràn đầy năng lượng hơn và ham muốn được ở bên nhau nhiều hơn. Tình yêu chắc chắn là một trong những chất dinh dưỡng thiết yếu của cuộc sống, giúp cho sự phát triển tâm lý, sự hoạt động tối ưu, và không kém phần quan trọng, là niềm hạnh phúc.

Không phải tình yêu nào cũng giống nhau. Chúng ta có sự phân biệt rõ ràng giữa tình yêu dành cho gia đình, bạn bè và một tình yêu lãng mạn dành cho nửa kia. Hầu hết mọi người đều có thể kể tên khoảng chín người trong danh mục đầu tiên, nhưng chỉ một người trong danh mục thứ hai mà thôi. Điều ràng buộc cả hai loại tình yêu này chính là sự gắn bó. Gắn bó là cách tình yêu bắt đầu, và đồng thời tình yêu cũng sẽ kết thúc nếu sự gắn bó biến mất.

Khi con người ta mô tả những trải nghiệm của mình về sự gắn bó sâu sắc, ta sẽ nhớ lại về một cái nhìn, một cử chỉ, hay một cái chạm. Chỉ một điểm riêng người ấy cũng có thể để lại ấn tượng sâu trong ta. Ranh giới bình thường giữa các bạn lặng lẽ biến mất, hai người dường như đã hòa làm một. Tuy nhiên, điều nghịch lý là ta luôn có được sự nhận thức rõ ràng về sự khác biệt giữa cơ thể của bản thân, và của người ấy, một cảm giác mong đợi, phấn khích liền cuốn theo sau: Ta cảm thấy một sự giải phóng về mặt thể chất, sự thư giãn của các bắp cơ, sự giải phóng tột cùng.

Không giống như sự gắn bó với cha mẹ và bạn bè, sự gắn bó trong tình yêu nam nữ mang tính định mệnh và chứa nhiều sự bất ngờ. Chúng ta trải nghiệm nó một cách hoàn toàn tự nhiên và tự phát. Các mối quan hệ với gia đình và bạn bè có thể tràn đầy những bất ngờ, nhưng hiếm khi ta có thể cảm nhận được một cảm giác "định mệnh" trong đó.

Bí ẩn lớn của tình yêu nam nữ là làm thế nào để có thể có được cảm giác "định mệnh" đó. Câu chuyện về tình yêu là một hành trình phi thường mà, từ khoảnh khắc hai người xa lạ lần đầu tiên nhìn vào mắt nhau, cho đến những khoảnh khắc gần gũi mãnh liệt nhất, được thể hiện qua ba giai đoạn.

Giai đoạn đầu tiên: Sự hấp dẫn

Động thái đầu tiên trong bất kỳ mối quan hệ nào chỉ đơn giản là tiến lại gần nhau hơn. Tuy nhiên, trong tình yêu nam nữ, bạn muốn tìm cho mình một đối tượng duy nhất mà thôi. Nhưng rất lâu trước khi bạn làm vậy, bạn đã bị cuốn vào một từ trường. Các lực lượng tiến hóa đã hướng bạn đến một người bạn đời tiềm năng với các dấu hiệu sinh học của các gen tốt, người sẽ giúp bạn sinh ra những đứa con khỏe mạnh, xinh xắn. Da sáng, mắt trong, tóc bóng mượt, răng trắng, dáng đi hoạt bát và một mùi hoặc pheromone - "mùi hương hấp dẫn bạn tình" nhất định có thể báo hiệu một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh.

Vì vậy, đàn ông coi trọng bất cứ điều gì về hình dạng cơ thể người phụ nữ mà có thể dự báo hiệu khả năng sinh sản, đặc biệt là tỷ lệ chất béo giữa hông, eo và mông, một tỷ lệ, không phân biệt cân nặng, dường như có liên quan về mặt sinh học với cấu hình hormone sinh dục, khả năng sinh sản và sức khỏe của người phụ nữ. Về phần mình, phụ nữ thường thể hiện sự yêu thích mạnh mẽ đối với thân hình chữ V - thân hình được xem là chuẩn mực của nam giới với phần vai rộng, thon dần về phía eo và hông. Họ còn nhạy cảm với mùi hương cơ thể của nam giới và bị kích thích bởi chúng, đồng thời phản ứng với những thay đổi tinh tế trên khuôn mặt cho thấy mức độ testosterone lưu thông cao. Sự thể hiện những ưu thế của nam giới, khả năng điều khiển sự chú ý và ảnh hưởng của anh ta với những người đàn ông khác, cũng được ghi nhận là những dấu hiệu anh ta có thể cạnh tranh với những người đàn ông này. Nhưng phụ nữ thậm chí còn chú ý nhiều hơn đến những dấu hiệu khác như trình độ học vấn, nguyện vọng nghề nghiệp, tài năng và tình hình tài chính của anh ta. Đây được coi là những dấu hiệu về tình trạng hoặc tình trạng có thể có trong tương lai và khả năng hỗ trợ gia đình của anh ấy. Sau lần gặp gỡ đầu tiên, đây lại là những chi tiết mà một người phụ nữ nhớ rõ hơn so với những chi tiết về đặc điểm ngoại hình của anh ta.

Nhưng đây đã là thế kỷ 21, bạn khẳng định như vậy. Chắc chắn, chúng ta đã vượt qua được "dấu hiệu liên quan đến khả năng sinh sản và địa vị" trong việc hẹn hò? Không. Đây vẫn là những phát hiện, bao gồm cả các nghiên cứu về internet và "hẹn hò nhanh". Cho dù mọi người đang mô tả những gì họ muốn ở một người bạn đời tiềm năng, thì khi nhìn vào các bức ảnh, hồ sơ trực tuyến hoặc viễn cảnh về việc "hẹn hò nhanh" của họ, ta có thể thấy đó dường như đều là những khuôn mẫu có sẵn. Khi phụ nữ thúc đẩy sự nghiệp và triển vọng của chính họ, có một số bằng chứng cho thấy tình trạng tài chính của đàn ông có thể đang đi xuống, thứ bậc của những người thu hút - nhưng không quá xa, sẽ làm bạn chú ý hơn.

Vậy còn những người đồng tính nam và đồng tính nữ thì sao?

Khi đề cập đến sự hấp dẫn về thể chất và ham muốn tình dục, những người đồng tính nam cũng bị thu hút bởi những điều tương tự ở một người đàn ông như phụ nữ, dù họ có xu hướng đặt ra những giá trị về sức mạnh thể chất và sự vạm vỡ, về cách “xây dựng” người bạn đời tiềm năng cao hơn so với phụ nữ. Đối với đồng tính nữ, những phát hiện về những gì họ cảm thấy hấp dẫn về mặt thể chất ở một người bạn đời là không giống nhau. Một số nghiên cứu cho thấy rằng họ tương đối ít quan tâm đến việc tìm kiếm một nửa kia phù hợp với lý tưởng văn hóa về sự hấp dẫn của người phụ nữ, đặc biệt là “độ gầy”. Ngược lại, họ sẽ bị thu hút nhiều hơn bởi một người phụ nữ có vẻ ngoài mạnh mẽ, cân đối và thể trạng tốt, một cơ thể khỏe mạnh và làm việc hiệu quả.

Những người giống như chúng ta…

Bộ não của bạn luôn "bận rộn" hướng bạn đến những người rất giống với bạn, nhằm giảm thiểu rủi ro bằng cách tăng khả năng tìm được một người bạn đời tiềm năng "an toàn" và "có thể đoán trước được", chứ không phải là một "người bí ẩn". Đó là lý do tại sao chúng ta bị thu hút bởi những người giống với mình về xuất thân, giá trị, học vấn và sở thích. Các hội nhóm, tổ chức trong xã hội và trong công việc của chúng ta chính là khu vực giao phối tự nhiên của chúng ta. Chúng ta bị thu hút bởi những người có những điểm tương đồng về thể chất tuy không đáng kể nhưng rất quan trọng: màu da, màu mắt, độ dày của môi, chiều rộng của mũi, khoảng cách giữa hai mắt, chiều dài của dái tai và ngón tay giữa, thậm chí là cả thể tích, dung tích phổi. Ai có thể nghĩ đến chứ?

Mặc dù vậy, bộ não của bạn cũng quan tâm đến việc mở rộng vốn gen của các bạn tình tiềm năng và đảm bảo được sự đa dạng di truyền. Đó là lý do tại sao chúng ta cũng bị thu hút mạnh mẽ bởi sự mới lạ, sự mạo hiểm, thậm chí là nguy hiểm. Sự khác biệt đã kích thích chúng ta. Chúng ta bị thu hút bởi một người có những phẩm chất mà chúng ta không có hoặc muốn có. Vì vậy, chúng ta đã đi đến thực hiện chiến lược Goldilocks. Chúng ta tìm kiếm một người giống nhưng không quá giống, khác nhưng cũng không quá khác. Vượt qua các bài kiểm tra thể chất và Goldilocks chỉ giúp bạn vượt qua vòng đầu tiên của việc tìm kiếm bạn đời. Nhưng một khi bạn đã vượt qua các "bộ lọc" này, thì bạn đã gần như có quyền được lựa chọn phẩm chất của họ.

Những gì bạn nói bạn muốn có được... và những gì còn sót lại sau cuộc gặp gỡ đầu tiên

Những gì chúng ta muốn ở một người bạn đời là khá nhất quán. Một người quan tâm, tốt bụng, chân thành, đáng tin cậy, một người thích và coi trọng tôi, đáp ứng nhu cầu của tôi và có khiếu hài hước. Thế nhưng, tất cả những "cá cược" này dường như đều sẽ không còn giá trị gì nữa sau buổi hẹn hò đầu tiên.

Tất nhiên, chúng ta vẫn luôn ghi nhớ các tiêu chuẩn mà mình đã đặt ra, nhưng giờ đây, chúng ta đã chuyển sang chú ý hơn đến ngữ cảnh, diễn giải lại những gì chúng ta muốn trong bối cảnh của một con người đang ở trước mắt chúng ta. Chúng ta muốn sự chân thành, nhưng không phải là phiên bản quá nghiêm túc này. Chúng ta muốn một người có học thức và biết quan tâm. Nhưng bây giờ, chúng ta phải quyết định xem chúng ta đánh giá bao nhiêu cho mỗi đức tính này. Chúng ta có sẵn sàng đánh đổi ít cái này để lấy nhiều cái kia không?

Và tất nhiên, chúng ta cũng nhận thức sâu sắc được rằng chúng ta đang bước vào một thị trường hẹn hò, đòi hỏi một sự tính toán tinh vi về “giá trị” của chính mình với tư cách là một người bạn đời tiềm năng - bao gồm cả những hoàn cảnh cụ thể mà chúng ta tìm thấy chính mình. Sự cạnh tranh sẽ khốc liệt như thế nào? Những "lựa chọn sẵn có" mỏng manh đến mức nào? Chúng ta sẽ cảm thấy cô đơn và tuyệt vọng như thế nào? Một số điều chỉnh nhất định có thể được xem xét đối với những gì chúng ta đang tìm kiếm, ít nhất là tạm thời.

Nhưng ngay cả khi một ứng viên cụ thể có tất cả những phẩm chất mà chúng ta đang tìm kiếm ở một người bạn đời, thì hầu hết chúng ta đều khẳng định rằng chúng ta sẽ không kết hôn với người mà chúng ta không yêu. Chúng ta nói rằng phải có một chút ham muốn lãng mạn nào đó khuấy động, một chút "phản ứng hóa học", một chút cảm giác phấn khích. Và quá trình hình thành những cảm xúc nóng bỏng này sẽ ảnh hưởng đến những "phán đoán lạnh lùng" về sự phù hợp của chúng ta. Chúng ta thường nhầm lẫn cảm xúc của mình với những đánh giá hợp lý về phẩm chất của đối phương. Những kẻ xấu xa bị xem thường, những đức tính được phóng đại. Nhưng đã quá muộn. Chúng ta đã yêu mất rồi.

Giai đoạn thứ hai: Yêu 

Khi mọi người mô tả về tình yêu, những mô tả này rất giống nhau, ngay cả khi chúng đôi khi nghe có hơi kỳ lạ: cảm giác đam mê tột độ, ám ảnh và chiếm hữu, bị cuốn vào một thứ gì đó mà bản thân không thể kiểm soát được. Bạn cảm thấy sung sướng vì cơ thể bạn đang tiết ra các chất giống như amphetamine làm tăng hưng phấn về thể chất và cảm xúc. Có một số tác động gây ảo giác nhẹ - bạn sẽ coi người bạn yêu là độc nhất và đặc biệt. Bạn tin rằng tình yêu này sẽ “tồn tại mãi mãi”, hoặc sẽ tồn tại trong tương lai đã định. Đôi khi sự chủ động bắt đầu một mối quan hệ sẽ khá đột ngột, và thường là thiên về nam giới nhiều hơn nữ giới. Và đối với một số những người khác, quá trình này diễn ra chậm hơn, một cảm giác rằng “điều gì đó” đã xảy ra, một làn sóng cảm giác hoặc năng lượng nào đó đang truyền qua giữa hai bạn, nhưng nó vẫn chưa được bộc lộ. 

Có một cảm giác tự mở rộng, trái tim của bạn đang "bùng nổ" vì tình yêu, cơ thể của bạn luôn tràn đầy những ham muốn. Bạn lúc nào cũng thấy tự hào - về người ấy, về bản thân bạn, và về trải nghiệm này. Bạn muốn "lấp đầy" các giác quan của mình, và khi làm vậy, bạn sẽ có một cảm giác thỏa mãn và gần gũi mà hiếm có thể cảm nhận được từ thời thơ ấu. Freud mô tả nó là sự tìm lại của một tình yêu đã mất, "một nửa đã mất" của chúng ta, một sự trở lại hạnh phúc trọn vẹn và sự kết hợp của thời thơ ấu.

Tình yêu trong giai đoạn đầu không chỉ kích hoạt các trung tâm khen thưởng trong não chúng ta mà còn kích hoạt các khu vực liên quan đến chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Bạn đã có một mối quan tâm sâu sắc về tình cảm và tình dục đối với người mình yêu. Bạn đã say đắm với đường cong của đôi môi, với độ dốc của chiếc mũi anh ấy, với cách cô ấy đứng dậy, cả dáng đi đặc biệt của anh ấy, điều mà bạn cảm nhận được đó chính là “bản chất” của họ. Bạn muốn ở bên họ và biết mọi thứ về họ.

Sự thân mật

Không một thời điểm nào khác trong cuộc đời của con người ngoài thời thơ ấu mà bạn lại có trải nghiệm sự gần gũi về thể xác đến như vậy. Và từ đó trở đi, sự gần gũi này với cha mẹ dần giảm xuống. Chúng ta học thói quen giãn cách xã hội bình thường - không nhìn vào mọi người quá lâu, hạn chế tiếp xúc cơ thể trong giới hạn văn hóa nghiêm ngặt. Quá trình này giờ đây đã bị đảo ngược khi có tình yêu - ta nhìn nhau lâu hơn, hôn, khỏa thân, có những sự đụng chạm thân mật và làm cả "chuyện ấy". Tiếp xúc bụng với bụng, toàn bộ cơ thể bạn chạm vào cơ thể của người ấy, một điều quan trọng trong mối quan hệ giữa trẻ sơ sinh và cha mẹ, giờ đây đóng một vai trò tương tự trong mối quan hệ tình cảm nam nữ này.

Những cuộc tán gẫu, chia sẻ thông tin chính thức về bản thân sẽ nhường chỗ cho những cuộc chia sẻ thân mật hơn. Giọng điệu trở nên nhẹ nhàng, dịu dàng hơn. Dần dần từ ngữ cũng trở thành một thứ không còn quá quan trọng. Chúng ta chuyển sang những cuộc trò chuyện như nói chuyện với trẻ con. Tất cả những gì ồn ào, huyên náo cũng đã tắt. Và trong những khoảnh khắc quý giá đó, như trong thời thơ ấu, tất cả những điều còn lại trên đời này, đều không quan trọng. Tất cả những điều trên được thiết kế đơn giản như một chất keo dính để giữ 2 bạn bên nhau đủ lâu để hình thành nên sự gắn bó, và sự gắn bó này cũng sẽ giúp cho mối quan hệ của 2 bạn đi xa hơn.

Giai đoạn thứ ba: Sự gắn bó mạnh mẽ

"Tương tư" cuối cùng cũng trở thành “yêu”. Bộ não của bạn quen với loại cocktail chứa các chất hóa học “tình yêu”. Oxytocin và vasopressin như chất endorphin đóng vai trò liên kết cặp đôi lại với nhau. Cảm giác chủ đạo bây giờ là an toàn và mãn nguyện, một cảm giác rằng "tất cả đều ổn". Ngày càng có nhiều cảm giác về mối quan hệ họ hàng, tình thân, sự quan tâm lẫn nhau - tưởng chừng như tương tự nhưng lại có những điểm khác không dễ nhận thấy so với những gì xảy ra trong tình bạn. Đây là sự khởi đầu thực sự của sự gắn bó, của những mối liên kết sẽ ràng buộc chúng ta trong tình yêu hoặc cũng có thể là trong đau khổ một cách lâu dài hơn.

Mối quan hệ gắn bó mới này sẽ được hình thành trên cơ sở kiểu gắn bó mà bạn đã từng có với cha mẹ của mình trong thời thơ ấu. Tình yêu của họ có phải là một nơi trú ẩn, một căn cứ an toàn, hay một "thành lũy" chống lại những căng thẳng của bạn không? Và bây giờ bạn có thể làm điều tương tự cho người ấy không? Hay tình yêu của họ đã bị tổn thương đến mức giờ đây bạn cũng đang phải thỏa hiệp, tìm kiếm một sự gần gũi không có rủi ro trong vô vọng? Hãy cố gắng kiểm soát mọi thứ thay vì gần gũi, hoặc lặp lại nỗi đau cũ, bởi vì không tình yêu nào tốt hơn tình yêu nào cả. Tất cả mọi việc đang diễn ra sẽ quyết định mạnh mẽ tới chuyện tình cảm tuyệt vời của bạn sẽ kết thúc như thế nào. Và đó là một câu chuyện hoàn toàn khác.

----------

Tác giả: Maureen Gaffney

Link bài gốc: Maureen Gaffney: Why and how do we fall in love?

Dịch giả: Nguyễn Hải My - ToMo - Learn Something New