Cái giá âm thầm của một thế giới xấu xí

Đôi khi, phải đợi đến lúc lòng chùng xuống, hoặc khi phải lên đường đi đâu đó, ta mới chợt nhận ra một sự thật mà ta thường cố quên đi để giữ chút yên bình và tỉnh táo cho bản thân: thế giới hiện đại thực sự rất, rất xấu xí.

Dĩ nhiên, không phải chỗ nào cũng vậy. Vẫn còn vài góc phố đẹp – chủ yếu là di tích lịch sử – để ta lang thang dạo bước: khu phố cổ của Brussels và Paris, trung tâm Madrid, Manhattan, hay một vài quận ở San Francisco và Tokyo. Đừng quên rằng thế giới ngày nay cũng an toàn hơn, sạch sẽ hơn, kết nối tốt hơn bao giờ hết, chưa kể còn giàu có vô cùng (gấp khoảng 15 lần so với đầu thế kỷ 20, và gấp 177 lần so với đầu thế kỷ 19).

Nhưng chẳng điều nào trong số đó có thể phủ nhận sự thật này. Chúng ta đã tạo nên một mớ bòng bong không thể gọi là đẹp. Những vùng ngoại ô của hầu hết các thành phố lớn đều là cảnh tượng rối bời, dựng lên mà chẳng chút đoái hoài đến sự hài hòa hay quy mô dành cho con người: những cầu vượt ngổn ngang, những chiếc cầu chằng chịt loang lổ, những tòa tháp to đùng ngã ngửa, lác đác như vừa được rơi ra từ túi khổng lồ của gã khổng lồ nào đó, hình hài vừa lòe loẹt vừa chói mắt, vừa đáng sợ vừa đầy hiểm họa. Đây là một thế giới được dựng lên mà chẳng có chút tình thương nào, một thế giới mà ta phải xin lỗi mãi nếu để trẻ em sinh ra vào đây.

Photo by Rostyslav Savchyn on Unsplash

Nhưng rồi ta vẫn xoay sở đi lại được. Ta vẫn nhìn quanh mà cố không thấy gì. Là người hiện đại nghĩa là phải rèn luyện một kiểu mù đặc biệt để giữ lấy chút hy vọng và sức sống.

Ta dán mắt vào vài milimet ánh sáng trên màn hình điện thoại và chẳng mở mắt thật to cho đến khi về nhà. Đến lúc đó, ta lại ám ảnh với một cái ghế, một ngọn đèn hay một tấm thảm, như một sự bù đắp cho hàng dặm bụi bặm, lộn xộn và hoang mạc thẩm mỹ ngoài kia. Có chút mỉa mai khi nhìn thấy du khách xếp hàng dài hàng giờ để chiêm ngưỡng vài bức tranh trong bảo tàng, trong khi thế giới quanh họ lại thiếu vắng bất kỳ giá trị nào mà nhân loại luôn ca tụng trong nghệ thuật.

Chẳng nhiều ý nghĩa nếu đổ lỗi cho ai. Những câu trả lời cho chuyện vì sao ta đến đây vừa rõ ràng vừa bế tắc: vì chúng ta là những con người mang trong mình bao tổn thương, vì quy hoạch đô thị nằm trong tay hoặc chẳng ai hoặc những kẻ vô lương tâm, vì vật chất phát triển quá nhanh so với đạo đức. Chẳng có gì đơn giản để làm.

Nhưng vẫn có chút an ủi le lói. Một phần nỗi đau của ta đến từ cảm giác sợ rằng không ai khác nhận ra, rằng không ai quan tâm. Tin mừng là có – một cách âm thầm và cam chịu. Đó có thể là nỗi đau riêng, nhưng thật ra không hề. Đó là nỗi đau chung, mà chúng ta vẫn còn chật vật tìm từ ngữ để diễn tả. Tình yêu cái đẹp nằm sâu trong tim mỗi người; sự thiếu vắng của nó âm thầm làm tan nát trái tim ta.

Nguồn: THE SECRET TOLL OF OUR UGLY WORLD