Có nên có con hay không?

Xã hội hiện đại gần như đã đồng thuận về một điều: việc có con là một trong những quyết định ý nghĩa và tuyệt vời nhất của đời người. Những cặp vợ chồng không có con — dù vì bất kỳ lý do gì — thường ngay lập tức được nhìn nhận với ánh mắt thương cảm. Mọi người mặc nhiên cho rằng họ đã bị số phận tước mất cơ hội được làm cha mẹ. Ý nghĩ rằng ai đó có thể tự nguyện chọn không sinh con và vẫn cảm thấy hài lòng với quyết định đó vẫn là một điều khó hiểu, thậm chí gây bất an trong xã hội ngày nay.

Thật ra, câu chuyện có con hay không cũng giống như bao nhiêu lựa chọn quan trọng khác trong đời sống tình cảm: có nên kết hôn không? Có nên chung thủy không? Nên đi theo lý trí hay lắng nghe con tim?... Chúng ta luôn cố gắng tìm ra một “quyết định đúng đắn” với niềm tin ngây thơ rằng, một khi đã chọn đúng, ta sẽ có một cuộc sống viên mãn và bình yên.

Nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều, đồng thời cũng thú vị hơn. Không có lựa chọn nào là hoàn toàn đúng. Bất cứ con đường nào ta đi cũng đều kéo theo mất mát và đòi hỏi hy sinh. Dù ta chọn gì, ta cũng sẽ sai theo một cách nào đó và sẽ có lúc tiếc nuối về những điều mình đã không chọn. Không có quyết định nào là miễn phí, nhưng nghịch lý thay, ta vẫn luôn ngạc nhiên khi nhận ra điều này.

Vậy thế nào là một quyết định tốt? Nó không phải là lựa chọn ít đau khổ nhất, mà là lựa chọn ta có thể chịu đựng tốt nhất. Nếu ta chấp nhận rằng mọi con đường đều có nỗi buồn riêng, ta có thể tập trung vào việc hiểu rõ bản thân: ta phù hợp với kiểu đau khổ nào hơn?

Hãy thử nhìn vào một trong những lựa chọn đầy giằng co khác: chung thủy hay không chung thủy? Mỗi con đường đều có những nỗi khổ riêng:

Chung thủy – Những nỗi khổ

• Cảm giác bị gò bó
• Nỗi trăn trở rằng “ngoài kia còn nhiều thứ khác”
• Dễ cáu gắt, mất kiên nhẫn
• Đời sống tình dục có thể trở nên đơn điệu
• Góc nhìn về thế giới bị thu hẹp

Nhiều bạn tình – Những nỗi khổ

• Hỗn loạn—những người yêu cũ giận dữ
• Nỗi cô đơn kéo dài
• Tổn thương tinh thần cho con cái
• Cảm giác tội lỗi

Tương tự, khi cân nhắc việc có con, chúng ta cũng phải đối mặt với những sự đánh đổi. Không một ai làm cha mẹ mà không có lúc cảm thấy con cái vừa là ý nghĩa của cuộc đời mình, vừa là nguyên nhân khiến cuộc đời mình tan hoang.

Có con – Những nỗi khổ

• Thất vọng về chính mình trong vai trò làm cha mẹ
• Thất vọng về con cái khi chúng lớn lên không như mong đợi
• Cảm giác tội lỗi, kiệt sức, những cơ hội đã vuột mất
• Nỗi lo rằng mình đang tiếp tục vòng lặp đau khổ của loài người
• Nhà cửa lúc nào cũng bừa bộn, dính đầy dấu tay nhỏ xíu

Không có con – Những nỗi khổ

• Cả xã hội liên tục nhắc rằng ta đã “bỏ lỡ điều quan trọng nhất”
• Nỗi cô đơn và những khoảng trống vô định
• Thiếu đi sự bận rộn và sự đòi hỏi không ngừng của con cái
• Nỗi nhớ nhung mơ hồ về viễn cảnh có con cái bên cạnh khi về già

Nhận thức rằng mọi lựa chọn đều có cái giá của nó đã được nhà triết học hiện sinh người Đan Mạch Søren Kierkegaard diễn đạt đầy cay đắng trong kiệt tác Hoặc Là/Hoặc Là:

“Cưới vợ đi, rồi anh sẽ hối hận; đừng cưới, anh cũng sẽ hối hận. Cưới hay không cưới, anh sẽ hối hận cả hai. Cười vào sự điên rồ của thế gian, anh sẽ hối hận; khóc than vì nó, anh cũng sẽ hối hận. Tin vào một người phụ nữ, anh sẽ hối hận; không tin, anh cũng sẽ hối hận. Treo cổ đi, anh sẽ hối hận; đừng treo cổ, anh cũng sẽ hối hận. Dù anh làm gì, anh cũng sẽ hối hận cả thôi. Đó, thưa các quý ông, chính là bản chất của triết học.”

Vậy nên, chúng ta xứng đáng được cảm thông—giống như mọi người khác. Chúng ta sẽ mắc những quyết định sai lầm. Chúng ta sẽ yêu nhầm người. Chúng ta sẽ chọn sai nghề nghiệp. Chúng ta sẽ đầu tư ngu ngốc. Chúng ta sẽ dành nhiều năm trời cho những tình bạn không đáng tin—và chúng ta cũng sẽ chọn sai khi nói đến chuyện có con.

Nhưng có một điều có thể an ủi chúng ta: Không có con đường nào là dễ dàng cả. Nỗi bất toàn của cuộc sống không phải là sự cố ngoài ý muốn, mà là bản chất của tồn tại. Ta không thể đi qua đường hầm của cuộc đời mà không bị xước xát.

Với những ai đang trăn trở về việc có con hay không, thông điệp tuy có phần đen tối nhưng lại mang đến một sự khuây khỏa kỳ lạ: dù chọn gì, sẽ có lúc ta cảm thấy mình đã phá hủy cuộc đời mình—và điều đó là hoàn toàn đúng. Ta không cần phải tự dằn vặt vì nghĩ rằng đáng lẽ ta có thể chọn một con đường hoàn hảo hơn.

Trớ trêu thay, đôi khi sự nhẹ nhõm lại đến từ việc hiểu rằng đau khổ là điều tất yếu. Bóng tối chưa bao giờ là thứ huỷ hoại ta—chính những hy vọng sai lầm về một lựa chọn “đúng đắn” mới là điều làm ta gục ngã.

Nguồn: WHETHER OR NOT TO HAVE CHILDREN | The School Of Life