Điều chỉnh lại giác quan bị bỏ qua nhiều nhất của bạn có thể khiến bạn hạnh phúc hơn

- Cù Tuấn dịch từ tạp chí Time.

Ở một nơi nào đó trên con đường tiến hóa dài ngoằn ngoèo, một nhóm gen đã tập hợp lại và quyết định rằng để tối ưu nhất cho sự tồn tại của loài người, chúng ta buộc phải luôn luôn tiếp nhận mọi âm thanh xung quanh mình. Do đó, đôi tai được sinh ra. Không giống như người hàng xóm của tai là cặp mắt, tai không có tùy chọn bật/tắt nào. Đây là một tính năng an toàn tuyệt vời nếu bạn đang sống trong một hang động bị những con vật săn mồi vây quanh, nhưng bây giờ bạn đã bị cả thế giới tấn công, trong đó mà bạn có nhiều khả năng thấy mình đang phải cố dỗ giấc ngủ với tiếng chuông báo động ô tô của hàng xóm lúc 1 giờ sáng.

Sự liên tục mà chúng ta phải nghe các âm thanh ngay cả khi chúng ta không định nghe chúng, đã mang lại cho nó một vị trí vượt trội trong luồng thông tin mà chúng ta đang tiếp thu để hiểu thế giới xung quanh. Việc này cũng tác động đến thế giới bên trong chúng ta, sức khỏe tinh thần và thể chất của chúng ta. Ví dụ, nhiều người trong chúng ta ngày nay đang sống ở các khu vực thành thị, nơi âm thanh của giao thông, máy bay, vỉa hè đông đúc, máy móc công nghiệp, v.v... được trộn lẫn thành một món lẩu âm thanh đã gây ra tiêu cực không chỉ đến các cách thức đo lường sức khỏe tinh thần, mà còn gây ra nhiều hậu quả về sức khỏe thể chất. Các nghiên cứu quy mô nhỏ đã chỉ ra tiếng ồn giao thông là nguyên nhân dẫn đến hậu quả ung thư tồi tệ hơn và cân nặng trẻ sơ sinh thấp hơn, đồng thời việc tiếp xúc với tiếng ồn trong thời gian dài sẽ dẫn đến vô sinh ở nam giới. Mặc dù nhiều nghiên cứu về cảnh quan âm thanh đô thị đông đúc này bao gồm tác động của ô nhiễm không khí thường liên quan và các yếu tố khác, nhưng bằng chứng chung cho thấy: những gì chúng ta nghe thấy đang làm tổn thương chúng ta nhiều đến nỗi mà một báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2022 đã liệt kê ô nhiễm tiếng ồn là mối đe dọa hàng đầu đối với môi trường và sức khỏe.

Một số ý tưởng về việc ẩn náu tránh khỏi các tạp âm liên tục này đã trở nên phổ biến trên mạng và trong giới nghiên cứu. Một là thực hành tắm trong rừng, hoặc dành thời gian sống tỉnh thức và tập trung vào các giác quan trong tự nhiên. Tắm trong rừng kích hoạt tất cả các giác quan và các yếu tố thính giác của thực hành này là chìa khóa cho khả năng chữa bệnh của nó — cũng như sự vắng mặt của những tiếng ồn hiện đại phổ biến hơn mà bản thân chúng không phải là trung tính.

Chorong Song, trợ lý giáo sư tại Đại học Quốc gia Kongju của Hàn Quốc, coi việc tích hợp lâm sàng của việc tắm rừng và liệu pháp tự nhiên là một phản ứng đối với sự tự tách biệt của con người ra khỏi thế giới tự nhiên. Cô giải thích: “Dưới 0,01% lịch sử của chúng ta thì chúng ta sống trong môi trường hiện đại. Khoảng cách giữa môi trường tự nhiên và môi trường đô thị hóa cao và nhân tạo có thể là nguyên nhân gốc rễ của 'trạng thái căng thẳng' ở người hiện đại." Hầu hết các nghiên cứu về liệu pháp tự nhiên đều cho thấy những lý do tiến hóa tương tự đối với khả năng thư giãn dường như bẩm sinh của chúng ta khi được ở ngoài trời.

Vào năm 2019, Song đã thực hiện một nghiên cứu liên quan đến việc phát âm thanh chất lượng cao của rừng và âm thanh đô thị cho những người tham gia nghiên cứu, ghép âm thanh một lòng sông Nhật Bản và một giao lộ ở Tokyo thành đầu vào cho một cảm giác duy nhất. Nhóm của cô phát hiện ra rằng âm thanh trong rừng không chỉ dẫn đến cảm giác thoải mái mà còn làm giảm nhịp tim và các chỉ số thư giãn sinh lý khác. Nghiên cứu về các âm thanh tự nhiên cụ thể, chẳng hạn như tiếng chim hót hoặc tiếng nước, gần như không có, khiến khó có thể xác nhận chúng có giá trị độc lập như thế nào. Một nghiên cứu riêng biệt từ tháng 10 cho thấy việc nhìn và nghe thấy tiếng chim đã dẫn đến sự gia tăng kéo dài cả ngày về các báo cáo sức khỏe và tâm trạng tích cực, áp dụng cho cả những người tham gia khỏe mạnh và bị trầm cảm. Trong khi đó, âm thanh của nước dường như là rất hứa hẹn cho các nhà quy hoạch và phát triển đô thị, vốn đang tìm cách giảm thiểu tác động của các thành phố ồn ào.

Quản lý rừng âm thanh của bạn

Có một số khía cạnh của không gian âm thanh cá nhân mà chúng ta có thể kiểm soát, bất kể chúng ta sống ở đâu. Ví dụ, âm nhạc đã được chứng minh là có tác động đến cảm xúc hạnh phúc. Bất kỳ ai đã từng trải qua một cuộc chia tay hoặc mất mát người thân đều biết việc nghe một danh sách nhạc buồn (chúng tôi biết bạn có một danh sách như vậy) hoặc chìm đắm trong nỗi tuyệt vọng mang tính trữ tình có thể gây ra khó khăn và mệt mỏi đến mức nào. Nhưng chính sự tinh tế của những lời bài hát thường khơi dậy nhiều cảm xúc nhất. Trong khi lời bài hát được trí nhớ của bạn giải thích một cách có ý thức hơn—cùng một khía cạnh của tâm trí mà bạn có thể sử dụng khi đọc một bài thơ—, các yếu tố âm nhạc của bài hát được não bộ tự động giải mã theo những cách bí ẩn hơn. Các chuyên gia đã đưa ra một so sánh hữu ích để giải thích những gì chúng ta biết: khả năng theo dõi một loạt ghi chú và rút ra ý nghĩa nào đó từ chúng, mà được điều khiển bởi cùng một cơ chế thần kinh đã khiến các trang của một cuốn sách lật nhanh, mà sẽ trông giống như một hình ảnh động liền mạch trong não của chúng ta.

Một sự sắp xếp âm nhạc nhất định có thể chứa vô số đặc điểm khơi gợi cảm xúc. Khóa nhạc, cao độ, nhịp điệu, giai điệu: bộ não của bạn luôn tìm kiếm các cách sắp xếp bằng cách sử dụng các yếu tố này và hơn thế nữa, đồng thời đo lường chúng dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết của mình để xác định ý nghĩa của chúng. Kết quả cảm xúc của quá trình này có thể khác nhau rất nhiều từ người này sang người khác, từ nền văn hóa này sang nền văn hóa khác, và thậm chí từ thời đại này sang thời đại khác.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu về âm nhạc và cảm xúc tiết lộ một số điểm nhất quán về mối quan hệ của chúng ta với âm thanh. Một nghiên cứu từ năm 2017 cho thấy những người cảm thấy buồn hoặc vui khi nghe một số bản nhạc sẽ cảm nhận những cảm xúc đó sâu sắc hơn khi họ nghe nhạc một mình. Các tác giả nghiên cứu đề xuất rằng sự chú ý và khả năng tiếp thu là những yếu tố trung gian chính trong phản ứng cảm xúc của chúng ta đối với âm thanh. Đó là một khái niệm sau đó đã được các nhà nghiên cứu như Tamara Goldsby mở rộng. Goldsby đã nghiên cứu các phương pháp trị liệu dựa trên âm thanh và là một chuyên gia và ủng hộ việc tắm âm thanh, thực hành sử dụng các âm thanh được chọn lọc, cộng hưởng và lặp đi lặp lại cho các mục đích trị liệu.

Phòng tắm âm thanh chủ yếu sử dụng một nhạc cụ thường được gọi là bát/chén hát Tây Tạng (theo các nhà sử học lưu ý, thiết bị này không thực sự có nguồn gốc từ Tây Tạng mà là một phát minh từ xa xưa tại Mỹ). Những chiếc bát bằng kim loại và đôi khi có nhiều màu sắc, và khi bị cọ xát vào sẽ tạo ra các âm thanh khác nhau tùy thuộc vào kích thước của chúng. Trong các buổi điều trị với bệnh nhân của mình, Goldsby sử dụng các bát này cùng với các nhạc cụ rung khác như cồng chiêng và đàn didgeridoo.

Thông qua rung động, âm thanh ở các tần số nhất định mang lại trải nghiệm âm thanh khác biệt. Đôi khi, điều đó không mấy dễ chịu, chẳng hạn như khi bạn đến quá gần bộ khuếch đại của loa bass trong một buổi hòa nhạc đông đúc và có cảm giác như xương của bạn đang sắp bật ra ngoài. Ở mức âm thanh được kiểm soát nhiều hơn, bạn có thể cảm thấy dễ chịu và thư giãn, giống như khi bạn nằm với một con mèo đang rung gừ gừ trên ngực bạn.

Các buổi thiền hoặc chánh niệm với các bát hát đã được chứng minh trong một số nghiên cứu là giúp làm chậm nhịp tim và giảm huyết áp hiệu quả hơn so với các bài tập liên quan đến im lặng. Và không giống như hầu hết các liệu pháp dựa trên âm nhạc và nhạc cụ, những người điếc cũng cảm nhận được các lợi ích của âm thanh rung.

Nhưng nhiều nghiên cứu về việc tắm âm thanh phụ thuộc quá nhiều vào các biện pháp tự báo cáo từ người dùng, mà Goldsby cho là do thiếu kinh phí. Việc nghiên cứu đến cấp độ tiếp theo sẽ vẫn phải trả lời nhiều câu hỏi cơ bản về việc tắm âm thanh mà chưa được trả lời với cỡ mẫu lớn; cụ thể là, việc này thực sự có tác dụng gì? Hiện tại, một lý thuyết nổi bật là âm thanh rung có thể đưa người nghe vào trạng thái sóng não sâu hơn (giống như trạng thái xảy ra trong khi ngủ), gây ra bởi các chuyển động vật lý của sóng âm hoặc sự xen kẽ lặp đi lặp lại của âm thanh ở các tần số khác nhau, một định dạng được gọi là nhịp đập trên cả hai tai.

Nhịp đập hai tai là ảo giác thính giác—phiên bản của tai giống như khi mắt nhìn chằm chằm vào một chấm đen ở giữa màn hình và nhìn thấy một màu sắc không thực sự ở vị trí đó. Thông qua tai nghe, hai âm thanh tần số thấp khác nhau được phát đồng thời, mỗi bên một tai. Bộ não, vốn từng là một siêu máy tính nhận biết các mẫu lặp và trật tự, cố gắng dung hòa hai âm thanh, và khi làm như vậy, nó tin chắc rằng nó đang nghe thấy âm thanh thứ ba ở tần số tỷ lệ với sự khác biệt về tần số giữa hai âm thanh gốc. Có bằng chứng rõ ràng rằng việc nghe nhịp đập hai tai có thể tăng cường một số sóng não nhất định, tăng cường hoạt động điện và mang lại lợi ích cho thần kinh. Trên các tần số khác nhau được sử dụng, nhịp đập hai tai cho thấy những tác động nhỏ nhưng rõ rệt đối với trí nhớ làm việc, khả năng sáng tạo, sự chú ý, giảm căng thẳng và thậm chí cả giấc ngủ. Nếu bạn đã từng nghe các bản nhạc thiền, bạn có thể đã bắt gặp nhịp đập hai tai mà không hề hay biết.

Một trong những bản nhạc nổi tiếng nhất sử dụng nhịp hai tai là “Weightless”, “bài hát thư giãn nhất thế giới” được thiết kế một cách khoa học. Giai điệu dài 8 phút, nghe giống như nhạc thư giãn trong một spa sang trọng, đã tạo nên tiêu đề cho nhịp đập dồn dập, dồn dập được xếp lớp bên dưới những nốt trầm và dòng chảy chính của bài hát, và thực tế là bộ ba thu âm người Anh Marconi Union đã viết nó với sự trợ giúp của một nhà trị liệu âm thanh. Hơn một thập kỷ sau, vào tháng 4 năm 2022, các nghiên cứu độc lập đã xác thực tuyên bố của những người sáng tạo rằng chỉ cần nghe bài hát thôi cũng có thể làm nhịp tim của người nghe đập chậm lại.

Âm thanh luôn có giới hạn của nó, nhưng ngày càng có nhiều bằng chứng chỉ ra một tương lai trong đó âm thanh sẽ đóng vai trò trong các phương pháp điều trị chứng ù tai, chứng mất trí nhớ, cơn đau ngắn hạn,v.v.. Nhưng có nhiều lý do hơn là phòng bệnh để xem xét cách âm thanh cá nhân của bạn có thể ảnh hưởng đến bạn (và hạnh phúc của bạn) ngay bây giờ. Ô nhiễm tiếng ồn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng mà các chuyên gia đang nỗ lực giải quyết và việc đeo tai nghe chống ồn 24/7 không phải lúc nào cũng là thực tế hoặc khôn ngoan. Thay vì căng thẳng về một tuyến đường đi làm bận rộn hoặc một siêu thị ồn ào, hãy nghĩ về cách bạn có thể sử dụng âm thanh trong những không gian mà bạn có quyền kiểm soát, dù là nhỏ đến đâu. Có lẽ điều đó có nghĩa là bật nhạc yên tĩnh thay vì podcast khi bạn nấu bữa tối. Có lẽ việc này có nghĩa là một chuyến đi giữa trưa đến phòng tắm trong văn phòng, chỉ để nhắm mắt lại và nghe tiếng chim hót. Có lẽ việc này thậm chí có nghĩa là tìm kiếm niềm an ủi trong khung cảnh âm thanh xa lạ nhất: Sự Tĩnh Lặng.

Nguồn: https://time.com/collection/happiness-revival-guide/6244162/how-sound-can-improve-happiness/?fbclid=IwAR2TpHPO-zfKsYdSxPCrjukS0b8ycN8RJL076kqtwp7n5vtxNkPXF2gY44o