Khi Chọn Một Người Bạn Đời Lãng Mạn, Bạn Nên Kén Chọn Ở Mức Độ Nào?

Sự kén chọn là lý do chính dẫn đến tình trạng độc thân muộn ở phụ nữ. Nhiều người coi "linh cảm" là lý do để từ chối người bạn đời tiềm năng, mặc dù sự kén chọn cực đoan chỉ dựa vào vào những đặc điểm tiêu cực và do đó, gây tổn hại đến chính họ. Ở đây, tôi sẽ gợi ý bốn cách để phát triển sự kén chọn một cách lành mạnh, giúp tăng cơ hội tìm được bạn đời phù hợp.

Bạn không thể yêu tất cả mọi người - việc tạo ra một tình yêu lãng mạn lâu dài đòi hỏi sự tập trung tìm kiếm. Tuy nhiên, nhiều người độc thân bị chỉ trích là quá kén chọn, nghĩa là nếu họ cư xử khác đi, họ sẽ gặp được người bạn đời phù hợp. Nhưng sự kén chọn cũng không thể bị coi là tiêu cực - trái lại, nó thể hiện mong muốn đạt được những tiêu chuẩn cao. Vậy thì đặc điểm nào sau đây vượt quá giới hạn lãng mạn và sẽ giúp chúng ta có nhiều khả năng thỏa hiệp hơn?

Bản chất của sự kén chọn lãng mạn

"Bạn có thể thấy tôi cầu kỳ như thế nào đối với đôi giày của mình mặc dù chúng chỉ đi trên đôi chân của tôi." 

— Alicia Silverstone

Kén chọn là một chiến lược cần thiết trong tình yêu lãng mạn (ít hơn trong các cuộc gặp gỡ vì ham muốn tình dục), nhưng do sự phức tạp của việc chọn bạn đời, bản chất của nó cũng phức tạp tương tự. Nếu bạn cực kỳ kén chọn, bạn có thể thấy mình đơn độc; tuy nhiên, nếu bạn không đặt nặng việc đó lắm, bạn có thể sẽ ly hôn, hoặc tệ hơn nữa là khổ sở trong hôn nhân. Chúng ta cầu kỳ về xe hơi, quần áo và đồ ăn của chúng ta. Vậy thì có lí do gì chúng ta lại không kén chọn đối người sẽ chung chăn gối với mình?

Những người cực kỳ kén chọn thiên về nhiều phẩm chất cụ thể và không hài lòng trừ khi ai đó đáp ứng (gần như) tất cả danh sách dài những đặc điểm mong muốn của họ. Thái độ cứng nhắc của họ, như là “được ăn cả ngã về không”, thiếu thứ tự ưu tiên và gây tổn hại vì nó không phân biệt được đâu là qua loa và đâu là sâu sắc. Một người nào đó cực kỳ kén chọn có thể loại một ứng cử viên tiềm năng vì màu tóc, chiều cao hoặc nơi họ sống, mặc dù rõ ràng rằng những đặc điểm này ít quan trọng hơn sự tử tế.

Chúng ta nên phân biệt giữa sự kén chọn quá mức, có hại và cân bằng, lành mạnh. Một người cực kỳ kén chọn có thái độ cứng nhắc, ích kỷ - họ tập trung vào việc xác định những đặc điểm tiêu cực và cảm thấy sợ hãi nếu không làm được như vậy. Họ có xu hướng nhanh chóng loại ra những người không thích và có khả năng bỏ sót những ứng viên phù hợp vì những thiếu sót bề ngoài.

Ngược lại, những người linh hoạt hơn lại kén chọn về mặt sức khỏe, nghĩa là sự kén chọn của họ dựa trên độ chính xác về thực tế. Điều quan trọng là phải sáng suốt trong môi trường hẹn hò hiện nay, vì có quá nhiều thông tin. Mặc dù sự kén chọn phụ thuộc vào nhu cầu lãng mạn của mỗi người, nhưng một số thước đo của sự kén chọn luôn tồn tại ở tất cả mọi người.

Sự kén chọn lành mạnh trông như thế nào?

"Hầu hết mọi người không thể tìm thấy tình yêu bởi vì họ kén chọn, họ phân tích tổng thể và tìm thấy những điều sai trái ở mọi người. Chúng tôi gọi họ là 'người dò khuyết điểm'." 

— Patti Stanger

Sự kén chọn lành mạnh được thể hiện qua bốn điều quan trọng. Khi ta tìm kiếm cho mình một đối tượng phù hợp, thay vì hoàn hảo; tập trung vào các đặc điểm của người tạo ra thỏa thuận và người phá vỡ thỏa thuận hơn là một danh sách kiểm tra hời hợt; kết hợp trực giác cảm xúc với cân nhắc lý trí; và mang lại những điều tốt nhất cho nhau.

1. Tìm kiếm người phù hợp hơn là hoàn hảo

"Nếu bạn tìm kiếm sự hoàn hảo, bạn sẽ không bao giờ bằng lòng." 

—Leo Tolstoy

Cực kỳ kén chọn liên quan đến việc tìm kiếm một người hoàn hảo, bạn sẽ chỉ tập trung vào các đặc điểm tiêu cực, và gây hủy hoại các mối quan hệ yêu đương lâu dài. Tốt hơn hết là bạn nên tìm kiếm một người không hoàn hảo (giống như tất cả chúng ta), đó sẽ là người phù hợp nhất với bạn. So sánh liên tục có thể gây nên hiệu ứng tiêu cực trong việc tạo dựng nên tình yêu sâu đậm. Những người yêu nhau không nên tính toán với nhau - họ nên tập trung vào việc nuôi dưỡng mối quan hệ duy nhất của mình. Sự kén chọn có hại tìm kiếm cho mình sự hoàn hảo trong khi sự kén chọn lành mạnh tập trung vào người phù hợp nhất với bạn (Ben-Ze'ev, 2019).

2. Tập trung vào các đặc điểm của người tạo giao dịch và người phá vỡ giao dịch

Tạo một danh sách kiểm tra tất cả các đặc điểm mong muốn ở một người bạn đời là điều phổ biến. Nhưng hành vi cực kỳ kén chọn coi danh sách kiểm tra này là cực kì quan trọng, tập trung vào những điểm tiêu cực (và chủ yếu là bề ngoài), để nhanh chóng lọc ra những "ứng viên" không phù hợp. Khi làm như vậy, những phẩm chất bên trong bị bỏ qua. Sẽ tốt hơn nếu chọn một vài đặc điểm cần thiết, có ý nghĩa đối với tình yêu bền chặt và khoảng năm đặc điểm đã phá vỡ thỏa thuận, thể hiện sự không phù hợp.

3. Trực giác kết hợp với cân nhắc hợp lý

"Một người lý trí sẽ biết rằng, trong những điều kiện nhất định, tốt hơn là theo trực giác cảm xúc hơn là các môn thể dục rèn luyện trí óc phức tạp." 

— Jon Elster

Trực giác lãng mạn, hoặc tích cực trong linh cảm, phần nào tương tự như tình yêu sét đánh - trong cả hai trường hợp này, bạn sẽ có một nhận thức tích cực ngay lập tức về đối phương. Trực giác lãng mạn không phải là một điều chi đó bí ẩn; nó dựa trên các mẫu đánh giá được tạo ra trong quá trình tiến hóa và phát triển cá nhân. Trực giác như vậy không nhất thiết đảm bảo một tình yêu lâu dài thực sự, nhưng nó là một điểm khởi đầu có giá trị. Như Steve Jobs đã nói, "Như với tất cả các vấn đề của trái tim, bạn sẽ biết câu trả lời khi bạn thực sự hiểu nó." Chúng ta nên kết hợp trực giác với các cân nhắc hợp lý để cải thiện quá trình ra quyết định của mình, trong đó các yếu tố dài hạn được xem xét

Sự kén chọn có hại dành ưu tiên tuyệt đối cho trái tim (ví dụ: hấp dẫn tình dục) hoặc trí tuệ (ví dụ, với một người rất giàu có). Sự kén chọn lành mạnh xem xét cả con tim và lí trí trong khi con tim thường ưu tiên trong việc lựa chọn hướng lãng mạn để đi theo. 

4. Phát huy những điểm tốt nhất của nhau

“Tôi yêu bạn không chỉ vì bạn là gì, mà còn vì tôi là người như thế nào khi ở bên bạn.” 

—Elizabeth Barrett Browning

Tình yêu sâu sắc mang lại những điều tốt nhất ở mỗi đối tác và khiến họ cảm thấy hài lòng về bản thân. Các cặp đôi yêu nhau thường tuyên bố rằng họ là một người tốt hơn kể từ khi gặp đối phương. Ngược lại, sự kén chọn có hại tập trung vào những đặc điểm riêng biệt không liên quan gì đến việc làm nổi bật những điều tốt nhất của nhau. Sự kén chọn lành mạnh tập trung vào mối quan hệ và đặc biệt, vào khả năng của đối phương trong việc cải thiện mối quan hệ đồng thời mang lại những điều tốt nhất cho chúng ta

Lãng mạn có đòi hỏi sự kén chọn không?

"Mẹ tôi đã rất cầu kỳ trong việc giới thiệu người vợ lý tưởng cho tôi. Bà muốn tôi lấy một bác sĩ, nhưng khi bà già đi và cần sự giúp đỡ thường xuyên, bà lại giới thiệu cho tôi một y tá." 

— Aaron

"Sự kén chọn không nên tập trung vào những đặc điểm riêng biệt mà tập trung vào mối liên kết tình cảm. Thật tiếc là tôi đã không kén chọn hơn trước khi kết hôn." 

— Audrey

Những người kén chọn dựa trên thái độ kiên quyết của họ, dựa vào mong muốn có được tình yêu mà họ thấy trong phim. Chuyện tình cảm có nhất thiết phải cần sự cầu kỳ tột độ như vậy không?

Tình yêu lãng mạn năng động và phát triển theo thời gian. Mức độ tình yêu của chúng ta không được xác định bởi việc chúng ta tìm kiếm tình yêu lý tưởng, mà bởi sự nuôi dưỡng tình yêu của chúng ta. Sự kén chọn khắt khe nhằm mục đích tìm được người yêu hoàn hảo, nhưng làm như vậy nó làm ảnh hưởng đến khả năng tìm được bạn đời phù hợp của chúng ta. Không có mối tương quan nào giữa sự lãng mạn và sự kén chọn: Đôi khi, điều ngược lại là đúng - sự kén chọn liên quan đến nỗi sợ hãi về những mối quan hệ lãng mạn bền chặt và đảm bảo. Bản chất của tình yêu không nằm ở những đặc điểm riêng biệt của một người, mà là toàn bộ con người.

Ngay cả khi ai đó khôn ngoan, xinh đẹp và giàu có, chúng ta vẫn có thể không bị họ thu hút. Các vấn đề về con tim, linh cảm sẽ dẫn đường tốt hơn. Ở một mức độ nào đó, chúng ta có thể nuôi dưỡng tình cảm của mình để thực hiện những gì chúng ta muốn.

Mặc dù kén chọn về mặt sức khỏe không cho phép chúng ta tìm được người hoàn hảo, nhưng điều đó phù hợp với mong muốn của chúng ta là tạo ra tình yêu sâu sắc, lâu bền và nó có giá trị hơn sự kén chọn ngoan cố. Sự kén chọn lành mạnh nên tập trung vào sự phát triển tích cực trong tương lai để làm sâu sắc thêm mối quan hệ. Bạn không cần phải thỏa hiệp về những gì bạn đang cảm nhận, mà là xem xét lại điều gì là quan trọng đối với bạn và hành động cho phù hợp.

Tham khảo

Ben-Ze’ev, A. (2019). The arc of love: How our romantic lives change over time. University of Chicago Press.

--------------

Ảnh: bbernard/Shutterstock

Tác giả: Aaron Ben-Zeév Ph.D

Link bài gốc: How Picky Should You Be About a Romantic Partner?

Dịch giả: Đỗ Thị Loan - ToMo - Learn Something New