Kích thích từ trường não bộ – hy vọng mới cho người nghiện thuốc lá

Một nghiên cứu tại Trung Quốc trên những người mắc rối loạn sử dụng thuốc lá cho thấy: chỉ sau năm ngày điều trị bằng phương pháp kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (repetitive transcranial magnetic stimulation – rTMS), các mạch thần kinh liên quan đến chứng nghiện đã có sự tái cấu trúc rõ rệt. Không chỉ vậy, cơn thèm thuốc ở những người tham gia cũng giảm đi đáng kể. Kết quả nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Rối loạn Cảm xúc (Journal of Affective Disorders).

Rối loạn sử dụng thuốc lá là tình trạng con người trở nên lệ thuộc vào nicotine và vẫn tiếp tục hút thuốc dù nhận thức rõ về tác hại của nó. Người mắc chứng này thường xuyên thèm thuốc, khó bỏ và khi ngừng lại gặp phải các triệu chứng như cáu gắt, lo âu, thèm ăn. Việc hút thuốc lâu dài làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như ung thư, tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính. Điều khó khăn là: nicotine thay đổi cách não hoạt động, khiến người hút dù muốn cai nhưng lại không thể dứt ra. Bên cạnh đó, yếu tố xã hội và môi trường như áp lực từ bạn bè, stress cũng góp phần nuôi dưỡng cơn nghiện.

Hiện nay, các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm: liệu pháp thay thế nicotine, dùng thuốc và trị liệu tâm lý. Tuy nhiên, hiệu quả nhìn chung còn khiêm tốn. Chẳng hạn, một nghiên cứu vào năm 2013 chỉ ra rằng, ngay cả phương pháp hiệu quả nhất – dùng thuốc varenicline – cũng chỉ giúp 27% người cai thuốc thành công sau sáu tháng.

Tác giả nghiên cứu, tiến sĩ Shuang Li cùng cộng sự, muốn khám phá sự khác biệt trong mạng lưới thần kinh động giữa những người nghiện thuốc và người khỏe mạnh. Đồng thời, họ cũng muốn tìm hiểu xem liệu các đặc điểm này có thay đổi sau năm ngày kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại tại vùng vỏ não trước trán lưng bên trái (left dorsolateral prefrontal cortex – DLPFC) hay không.

Nghiên cứu được tiến hành trên 60 người nghiện thuốc và 64 người khỏe mạnh không hút thuốc. Điều kiện để tham gia là những người nghiện phải thật sự muốn cai thuốc – chỉ những ai trả lời “rất muốn” hoặc “có thể sẽ” trong bảng câu hỏi đánh giá động lực mới được chọn.

Tất cả người tham gia đều được chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để ghi lại hoạt động não bộ. Những người nghiện sau đó được chia thành hai nhóm. Một nhóm trải qua năm ngày trị liệu rTMS bằng thiết bị Magstim Super Rapid2 (của hãng Magstim, Anh Quốc). Đây là một liệu pháp không xâm lấn, sử dụng xung từ để kích thích một số vùng não nhất định.

Để xác định cường độ kích thích phù hợp, nhóm nghiên cứu đặt cuộn dây từ của thiết bị nghiêng 45 độ trên vùng sọ tương ứng với vỏ não vận động. Họ điều chỉnh xung từ cho đến khi đạt được mức thấp nhất có thể khiến ngón tay cái hoặc bàn tay cử động trong ít nhất 5 lần trên tổng 10 lần thử liên tiếp. Sau khi hiệu chỉnh, xung từ được áp dụng lên vùng vỏ não trước trán lưng bên trái – vùng chịu trách nhiệm điều hành và kiểm soát hành vi.

Nhóm còn lại là nhóm giả dược. Họ cũng được đặt thiết bị tại đúng vị trí, nhưng máy được bật theo cách không tạo ra xung từ – giúp người tham gia nghĩ rằng mình cũng đang được điều trị thực sự.

Kết quả cho thấy: so với người không hút thuốc, những người nghiện thuốc có mức độ kết nối chức năng cao hơn giữa mạng lưới trán–đỉnh (frontoparietal network) và mạng hạch nền (basal ganglia network), cũng như giữa mạng trán giữa và mạng trán–đỉnh.

Sau khi được điều trị bằng rTMS, mức độ kết nối giữa các mạng này giảm xuống, trong khi mạng trán–đỉnh hoạt động một cách độc lập và hiệu quả hơn (thể hiện qua hệ số huy động tăng). Đặc biệt, những người được trị liệu cũng cảm thấy cơn thèm thuốc giảm đi rõ rệt.

“Kết luận, kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại nhắm vào vùng vỏ não trước trán lưng bên trái có tiềm năng trở thành một công cụ hiệu quả trong việc hỗ trợ cai thuốc lá, bằng cách tái cấu trúc các mạng lưới điều hành và khen thưởng trong não bộ,” nhóm nghiên cứu nhận định.

Dù đầy hứa hẹn, nghiên cứu vẫn có giới hạn – nó chỉ được thực hiện trên một nhóm nhỏ nam giới trẻ tuổi. Các kết quả có thể sẽ khác nếu được áp dụng cho người lớn tuổi hoặc phụ nữ với tiền sử hút thuốc kéo dài hơn. Tuy vậy, tia hy vọng đã ló rạng – và có thể, trong tương lai không xa, việc cai thuốc sẽ không còn là hành trình đơn độc và gian nan như trước.

Image: [Adobe Stock]

Nguồn: Magnetic brain stimulation shows promise for tobacco addiction treatment