Liệu người bạn đời của chúng ta có thể thay đổi?

Trong nhiều mối quan hệ, ta thường không ngừng tự hỏi trong nỗi bối rối, thất vọng và đau lòng: "Sao họ không thể thay đổi?" Câu hỏi ấy nảy sinh bởi biết bao điều quý giá đang bị đe dọa. Ta đã dành cho nhau quá nhiều, vun đắp biết bao hy vọng. Ta hỏi vì ta biết họ không phải người kém cỏi. Họ thông minh, hiểu biết nhiều điều, biết tranh luận sắc sảo, giao tiếp khéo léo. Có người còn từng học ở những ngôi trường danh giá. Chẳng lẽ họ lại không thể lắng nghe ta, không thể hiểu ra điều cần làm sao?

Bởi thực ra, những điều ta mong mỏi không hề phức tạp. Ta cần họ đáng tin cậy hơn. Gọi cho ta đúng lúc như đã hứa. Dành cho ta những cái hôn nhiều hơn. Hỏi thăm ta về ngày trôi qua thế nào. Đôi khi là chủ động gần gũi. Dịu dàng hơn, tập trung hơn. Những điều nhỏ nhặt nhưng lại là nền tảng quyết định tất cả: sự tồn tại của mối quan hệ, nơi con cái được học hành, ai giữ ngôi nhà, hay những gì sẽ được viết trong di chúc.

Paul Kotlarevsky, Man Reading, 1916

Điều khiến ta đau lòng hơn là họ không hề nói thẳng rằng "không." Ngược lại, họ khẳng định nhiều lần rằng họ yêu ta. Có lúc họ như đang chăm chú lắng nghe. Họ cũng không muốn để mối quan hệ này tan vỡ.

Những điều ta mong họ làm chẳng phải quá lớn lao: chỉ là vài lời nói thêm, từ bỏ vài thói quen khó chịu, một chút cử chỉ đúng lúc. Những việc ấy đối với ta dễ dàng như ai đó có năng khiếu toán học hay thành thạo ngoại ngữ.

Ta khổ sở vì không thể nhìn thấy hay cảm nhận được nỗ lực cần thiết để thay đổi tâm lý. Ta hiểu rõ sự vất vả khi leo lên một ngọn núi cao, biết sức giới hạn của bản thân khi đối diện với vách đá sừng sững – nên chẳng ai dại dột buột miệng nói: "Cứ leo lên đỉnh K2 đi!" Nhưng trong cảm xúc, không có mốc đo lường nào hữu hình. Sao họ không thể quan tâm ta nhiều hơn, nghĩ đến ta nhiều hơn, nắm lấy tay ta nhiều hơn...? Những điều ấy tưởng chừng đơn giản. Nhưng không phải với họ. Với họ, điều đó khó chẳng khác gì việc chạy dọc vách đá dựng đứng, nâng bổng một chiếc xe, hay bay qua những tòa nhà cao tầng. Thách thức ấy vô hình, nhưng vẫn hiện hữu và không thể phủ nhận.

Ta buộc phải chấp nhận một điều vượt ra khỏi khả năng nhận thức trực quan – giống như cách ta chấp nhận một nguyên lý vật lý thách thức tầm mắt thường. Ta phải hiểu rằng, với một kiểu người nhất định, việc thốt lên câu "Anh không thể sống thiếu em; anh cần em biết bao" – dù chỉ gồm mười từ đơn giản – lại khó khăn chẳng khác gì nhấc bổng một thân cây chỉ bằng ngón tay út hay dịch trôi chảy một văn bản từ tiếng Phần Lan sang tiếng Hàn trong chớp mắt.

Khi ta thốt lên đầy bất mãn: “Sao họ không thể chỉ cần...?”, trong khoảnh khắc ấy, ta không nhìn thấy được cả một chặng đường dài đã nhào nặn nên con người họ. Những năm tháng đầu đời, đặc biệt là thập kỷ đầu tiên, với vô số biến cố nhỏ như dòng nước kiên nhẫn bào mòn đá, đã dần dần tạo hình cho họ. Ta không thấy cậu bé hay cô bé năm nào phải chật vật đối diện với người cha rời bỏ gia đình, hay người mẹ không ngừng phủ nhận giá trị của họ qua từng năm dài. Ta không hiểu hết những cách họ buộc phải thích nghi để sống sót, và vì sao những phản ứng ấy khi xưa lại hợp lý.

Ta không nhận ra rằng “tính cách” là một chất liệu cứng rắn như sợi dây đàn, khó thay đổi chẳng kém gì cơ bắp. Điều này không liên quan đến trí thông minh theo nghĩa thông thường – khả năng tiếp thu lý lẽ hay xử lý thông tin. Họ vẫn làm điều đó vô cùng xuất sắc mỗi ngày trong công việc, như ta đã biết. Nhưng đây là một phạm trù khác, chạm đến cách họ được hình thành như một thực thể cảm xúc, liên quan đến những kết nối sâu thẳm trong tâm hồn.

Ta không thể "chỉ cần" biến thành một người có nhiệt độ cảm xúc khác, cũng như không thể "chỉ cần" trở thành vận động viên Olympic hay thay đổi màu mắt của mình. Khó khăn ấy không hiển hiện, nhưng nó thực chất và vững chãi chẳng kém bất kỳ thử thách nào trong thế giới hữu hình.

Ta đừng tự chuốc thêm khổ đau khi nghĩ rằng điều ta đang đối mặt là sự bướng bỉnh hay cố tình chống đối, rằng họ làm vậy là có chủ ý, rằng ta đang phí hoài năm tháng cho thứ có thể thay đổi ngay ngày mai. Hãy xem những vấn đề của mình với sự trang trọng xứng đáng. Cuộc đời ta không rẽ nhánh chỉ vì những tính cách vụn vặt hay thói xấu nhỏ nhặt. Ta đang đối diện với một trong những ngưỡng cửa lớn của kiếp người, giống như đứng trước Kim Tự Tháp Giza hay dòng chảy bất biến của sông Rhine. Họ cảm nhận theo một cách, ta lại cảm nhận theo cách khác. Dẫu không có dấu hiệu nào dễ thấy, ta vốn dĩ là hai con người khác biệt.

Nếu ta cần rời xa họ – và có lẽ ta cần – hãy đừng để thêm đau lòng bởi những lý do tầm thường. Ta đã cố gắng tái tạo một con người, uốn nắn thời gian và không gian, thậm chí thử thay đổi cả DNA chỉ bằng đôi tay trần. Biết bao cao thượng và dũng cảm khi ta đã dám thử. Và cũng biết bao điều hiển nhiên khi ta gặp khó khăn trên hành trình đó.

Nguồn: CAN OUR PARTNERS CHANGE? The School Of Life