Lợi ích bất ngờ từ việc viết nhật ký mỗi ngày chỉ một câu

Từ năm 1986 đến 2011, Oprah Winfrey là người dẫn chương trình The Oprah Winfrey Show. Đây là talkshow có tỷ suất người xem cao nhất mọi thời đại và là cái tên quen thuộc với hầu hết những ai từng sở hữu một chiếc tivi ở Bắc Mỹ thời điểm đó.

Suốt thập niên 1980 và 1990, “Nữ hoàng truyền thông” đã xây dựng nên một đế chế vượt xa màn ảnh nhỏ. Bà trở thành tỷ phú, là nhà từ thiện được kính trọng và được trao tặng Huân chương Tự do Tổng thống – một trong những vinh dự cao quý nhất tại Mỹ. Trong hành trình phi thường đó, Oprah lại nương tựa vào một thói quen hết sức giản dị: viết nhật ký.

Viết nhật ký đơn giản là nghĩ về cuộc sống của mình và ghi lại những suy nghĩ đó. Chỉ vậy thôi. Không cần gì thêm. Nhưng dù đơn sơ là thế, nhật ký hằng ngày lại đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời của rất nhiều con người kiệt xuất.

Không có gì ngạc nhiên khi viết nhật ký là thói quen yêu thích của nhiều nhà văn. Từ Mark Twain đến Virginia Woolf, Francis Bacon đến Joan Didion, John Cheever đến Vladimir Nabokov – cuốn sổ tay chưa bao giờ rời xa họ. Susan Sontag từng thổ lộ rằng nhật ký chính là nơi bà “tự tạo ra con người mình”.

Không chỉ nhà văn, rất nhiều nhà tư tưởng và nhà phát minh lỗi lạc cũng viết nhật ký: Charles Darwin, Marie Curie, Leonardo da Vinci, Thomas Edison, Albert Einstein… Các nhà lãnh đạo, chính khách trong suốt chiều dài lịch sử cũng không thiếu người giữ thói quen viết lại suy nghĩ của mình. Từ George Washington, Winston Churchill cho đến Marcus Aurelius. Trong thể thao, những vận động viên như Katie Ledecky – người giành nhiều huy chương vàng – hay Eliud Kipchoge – kỷ lục gia marathon thế giới – cũng dùng nhật ký để phản tư về mỗi buổi tập và cải thiện hiệu suất của mình.

Vậy điều gì khiến những bộ óc vĩ đại nhất lịch sử đều dành thời gian cho việc viết nhật ký? Những lợi ích của nó là gì?

Viết nhật ký sẽ mang lại điều gì cho bạn?

Gần như bất kỳ ai cũng sẽ được lợi khi đưa suy nghĩ ra khỏi đầu và đặt chúng lên trang giấy. Có nhiều lợi ích từ việc viết nhật ký hơn những gì tôi có thể kể hết ở đây, nhưng dưới đây là một vài điều tôi tâm đắc nhất.

Viết nhật ký giúp ta rút ra những bài học mới từ những trải nghiệm cũ.
Khi đọc lại những dòng ghi chép của mình, Virginia Woolf từng nhận ra rằng: “Tôi thường tìm thấy ý nghĩa ở những nơi mà trước kia chưa từng nhận ra.”

Đọc lại những trang nhật ký cũ giống như đọc lại một cuốn sách hay lần thứ hai. Bạn sẽ bắt gặp những câu chữ từng bị lướt qua, nhìn lại quá khứ dưới một ánh sáng mới. Chỉ khác là lần này, bạn đang đọc lại câu chuyện của chính đời mình.

Viết nhật ký giúp trí nhớ của bạn thêm sắc bén.

Khi Cheryl Strayed viết cuốn sách nổi tiếng Wild, cô đã dựa rất nhiều vào những gì từng ghi lại. Cô chia sẻ: “Nhật ký đã cung cấp cho tôi ai, cái gì, như thế nào, khi nào và vì sao – một cách chi tiết mà trí nhớ có thể đã làm lu mờ. Nhưng quan trọng hơn, nó còn trao cho tôi một bức chân dung thẳng thắn và không chút màu mè về chính mình ở tuổi 26 – điều mà tôi chẳng thể tìm thấy ở đâu khác.”

Thời gian sẽ lặng lẽ thay đổi gương mặt ta, và nó cũng âm thầm thay đổi cả suy nghĩ mà ta chẳng hề hay biết. Niềm tin của ta sẽ dịch chuyển dần theo tháng năm, và nhật ký có khả năng đóng băng dòng suy tưởng ấy lại. Nhìn một bức ảnh cũ có thể khiến bạn ngạc nhiên vì thấy lại gương mặt mình thuở nào. Nhưng đọc một đoạn nhật ký cũ còn đặc biệt hơn – vì nó cho bạn thấy bạn từng nghĩ gì.

Viết nhật ký thôi thúc bạn sống trọn vẹn mỗi ngày.

Có điều gì đó rất đặc biệt xảy ra khi bạn biết rằng ngày hôm nay sẽ được mình ghi lại. Bạn sẽ muốn làm ít nhất một điều đáng nhớ trước khi trời tối. Đôi khi, tôi tự nhủ: “Mình muốn có gì đó đẹp đẽ để viết vào tối nay.”

Viết nhật ký là bằng chứng cho thấy bạn đang tiến bộ.

Chỉ một câu đơn giản về điều tốt đẹp hôm nay cũng đủ để bạn soi chiếu vào khi lòng mình chùng xuống. Trong những ngày buồn bã, người ta dễ quên mất bản thân đã tiến xa đến đâu. Nhưng nếu có nhật ký, bạn sẽ dễ dàng giữ được sự tỉnh táo. Chỉ cần nhìn lại vài trang trước đó, bạn sẽ thấy rõ mình đã trưởng thành và thay đổi nhiều như thế nào qua từng tháng năm.

Tất nhiên, dù viết nhật ký có vô vàn lợi ích, vẫn có một vấn đề lớn.

Nhiều người thích ý tưởng viết nhật ký, nhưng rất ít người thật sự duy trì được thói quen này. Nó nghe thì hay, nhưng để biến thành một phần trong đời sống lại là chuyện khác.

Và đó cũng là lúc ta quay trở lại với câu chuyện của Oprah.

Image: Grace Cary / Verywell Health

Thử thách của việc biến viết nhật ký thành thói quen

Vào tháng 11 năm 2012, sau khi khép lại sự nghiệp truyền hình kéo dài 25 năm, Oprah đã viết:
“Suốt nhiều năm, tôi luôn đề cao sức mạnh và niềm vui của lòng biết ơn. Tôi đã giữ thói quen viết nhật ký biết ơn suốt mười năm liền — không bỏ sót ngày nào — và luôn khuyến khích mọi người làm điều tương tự. Rồi cuộc sống bỗng trở nên quá bận rộn. Lịch trình cuốn tôi đi. Thỉnh thoảng, tôi vẫn mở cuốn sổ của mình ra vào ban đêm, nhưng nghi thức viết xuống năm điều tôi biết ơn mỗi ngày bắt đầu mai một dần.”

Cô lật lại một trong những cuốn sổ cũ.

“Tôi tự hỏi vì sao mình không còn cảm thấy niềm vui trong những khoảnh khắc giản dị,” Oprah nói. “Từ năm 1996, tôi có nhiều của cải hơn, nhiều trách nhiệm hơn, nhiều vật chất hơn; dường như mọi thứ đều tăng theo cấp số nhân — trừ hạnh phúc. Làm sao mà tôi — với bao nhiêu cơ hội và lựa chọn trong tay — lại trở thành một người chẳng bao giờ có thời gian để tận hưởng niềm vui nhỏ bé? Tôi bị kéo giãn theo quá nhiều hướng đến mức không còn cảm thấy được gì nữa. Quá bận để sống.”

Cô thừa nhận: “Nhưng sự thật là, năm 1996 tôi cũng bận rộn. Tôi chỉ đơn giản là dành sự ưu tiên mỗi ngày cho lòng biết ơn. Tôi đi qua một ngày với đôi mắt tìm kiếm điều để cảm ơn, và lúc nào cũng tìm ra được.”

Hầu hết mọi người đều biết viết nhật ký là việc có ích, nhưng lại hiếm khi coi đó là ưu tiên. Vậy làm sao để viết nhật ký trở nên nhẹ nhàng, không gò bó? Làm thế nào để ta nhận được những lợi ích của việc viết mà không biến nó thành một gánh nặng?

Làm sao để việc viết nhật ký trở nên dễ dàng

Tôi đã dành kha khá thời gian trong năm qua để suy nghĩ về cách khiến việc viết nhật ký trở nên đơn giản hơn. Thật sự suy nghĩ nhiều đến mức tôi đã hợp tác với hãng sổ tay cao cấp Baron Fig để tạo ra Clear Habit Journal — một cuốn sổ kết hợp giữa trang chấm (dot grid), nhật ký hằng ngày và bảng theo dõi thói quen, không chỉ giúp việc viết nhật ký dễ dàng hơn mà còn hỗ trợ xây dựng bất kỳ thói quen nào khác.

Nhưng trước khi kể thêm về sản phẩm của mình, ta cần làm rõ một điều.

Sự thật là: không có cách “đúng” duy nhất để viết nhật ký. Bạn có thể viết ở bất cứ đâu, theo bất kỳ cách nào. Tất cả những gì bạn cần chỉ là một tờ giấy hoặc một trang trắng. Tuy nhiên, dù không có cách viết nhật ký đúng tuyệt đối, vẫn có một cách đơn giản để bắt đầu…

Chỉ cần viết một câu mỗi ngày.

Ưu điểm lớn nhất của việc viết một câu mỗi ngày là: nó khiến bạn thấy việc viết nhật ký thật nhẹ nhàng, thật vui. Dễ làm. Dễ cảm thấy mình đã hoàn thành. Và nếu mỗi lần viết xong bạn đều cảm thấy dễ chịu, bạn sẽ có xu hướng quay lại với nó.

Một thói quen không cần phải hoành tráng để trở nên hữu ích.

Gợi ý để việc viết nhật ký trở nên dễ hơn

Giờ hãy cùng tôi chia sẻ quy trình đã được thiết kế để giúp bạn bắt đầu thật đơn giản.

Mỗi cuốn Habit Journal đều được tạo ra với mục tiêu giúp bạn duy trì thói quen viết nhật ký hằng ngày một cách dễ dàng nhất. Nó bắt đầu với một phần tên là One Line Per Day — một dòng mỗi ngày.

Trên đầu mỗi trang One Line Per Day là khoảng trống dành cho một câu hỏi gợi mở. Dưới đây là vài ví dụ bạn có thể dùng:

• Hôm nay đã xảy ra điều gì? (Nhật ký hằng ngày)
• Hôm nay tôi biết ơn điều gì? (Nhật ký biết ơn)
• Việc quan trọng nhất hôm nay là gì? (Nhật ký năng suất)
• Tối qua tôi ngủ thế nào? (Nhật ký giấc ngủ)
• Hôm nay tôi cảm thấy ra sao? (Nhật ký cảm xúc)

Bên dưới phần câu hỏi là 31 dòng — tương ứng với mỗi ngày trong tháng. Đây là nơi bạn sẽ viết một câu mỗi ngày.

Để bắt đầu thói quen viết nhật ký, tất cả những gì bạn cần làm là chọn một câu hỏi cho tháng đó, rồi viết vài chữ mỗi ngày. Khi tháng kết thúc, bạn có thể nhìn lại 31 dòng chữ đẹp đẽ — 31 mảnh ghép của chính mình. Toàn bộ trải nghiệm này được thiết kế để viết nhật ký trở nên quá dễ đến mức bạn không thể không làm mỗi ngày.

Vậy thôi. Bạn có thể xem hình ảnh của phần One Line Per Day trên trang này.

Điểm khởi đầu từ đây

Khi một thói quen trở thành gánh nặng, bạn sẽ khó mà duy trì nó lâu dài.

Viết nhật ký không cần phải là điều to tát. Chỉ cần viết một câu về ngày hôm nay. Dù bạn có dùng cuốn habit journalcủa tôi hay không cũng không quan trọng.

Điều quan trọng là: hãy khiến nó trở nên dễ tiếp cận. Như nhà văn Madeleine L’Engle, tác giả của A Wrinkle in Time, từng nói:
“Chỉ cần viết một chút mỗi ngày.” 

Nguồn: The Surprising Benefits of Journaling One Sentence Every Day | James Clear