Một chìa khóa quan trọng của hạnh phúc thường bị lãng quên

Hạnh phúc, điều mà hầu hết chúng ta đều khao khát, và nhiều người xem là mục tiêu tối hậu của cuộc đời. Ta có thể mải miết đi tìm nó trong thành tựu, trong các mối quan hệ, hay trong những niềm vui nhỏ nhoi của đời sống hằng ngày. Suốt bao năm qua, vô số nghiên cứu đã cố gắng lý giải điều gì thật sự nuôi dưỡng hạnh phúc.

Dù ở thời đại hay nền văn hóa nào, con người vẫn không ngừng kiếm tìm và mong giữ được cảm giác hạnh phúc. Thế nhưng, điều tưởng chừng phổ quát ấy lại luôn như chiếc bóng, càng đuổi theo, càng xa tầm tay.

Một phần nguyên nhân nằm ngay trong cách ta đi tìm nó. Cuộc truy đuổi quá mãnh liệt đôi khi chính là thứ khiến ta hao mòn và cảm thấy trống rỗng.

Như nhà nghiên cứu Kuan-Ju Huang (Đại học Kyoto) từng chia sẻ: “Nghịch lý của việc đặt quá nhiều giá trị vào hạnh phúc là càng thường xuyên tự hỏi ‘Mình có đủ hạnh phúc chưa?’ thì càng dễ sinh ra những cảm xúc phá vỡ chính mục tiêu đó.”

Nói cách khác, càng cố đo đếm hạnh phúc, ta lại càng cảm thấy mình thiếu nó.

Image Source: Frank Flores / Unsplash

Từ “tôi” sang “chúng ta”

Một lối thoát khỏi chiếc bẫy này là thay đổi hướng nhìn. Thay vì mãi soi chiếu vào bản thân, hãy hướng ra ngoài, về phía con người và sự kết nối. Khi ta kết nối, ta bớt bị mắc kẹt trong những vòng lặp suy nghĩ của riêng mình. Ta được nhắc nhớ rằng mình không đơn độc, rằng có những sợi dây nâng đỡ ta, những vòng tay cho ta cảm giác thuộc về.

Nhưng để mở lòng như vậy, ta cần một thứ: niềm tin vào người khác, vào chính mình, và cả vào dòng chảy tự nhiên của cuộc sống.

Khi ta biết tin tưởng, áp lực phải kiểm soát hay đo lường từng phút giây hạnh phúc cũng nhẹ đi. Niềm tin giúp hạnh phúc không còn mong manh, mà trở thành một mạch sống bền bỉ, bắt rễ trong các mối liên kết giữa người với người.

Khi ấy, thay vì mãi tự hỏi “mình có đủ hạnh phúc chưa?”, ta có thể buông lỏng, tận hưởng những khoảnh khắc chung, để niềm vui tự nhiên nảy nở từ sự gắn kết. Niềm tin tạo ra cảm giác an toàn, và chính sự an toàn ấy cho phép cảm xúc tích cực chảy tràn, sâu và thật.

Niềm tin: chiếc cầu nối hạnh phúc

Một nghiên cứu năm 2025 đăng trên Psychological Bulletin đã đào sâu mối liên hệ giữa niềm tin và hạnh phúc. Các nhà khoa học thực hiện phân tích tổng hợp trên quy mô lớn, với dữ liệu từ hơn 2,5 triệu người tham gia.

Thay vì chỉ khảo sát một nhóm hay một thời điểm, họ quan sát niềm tin ở nhiều độ tuổi, nền văn hóa và dạng thức khác nhau: niềm tin vào con người, vào các mối quan hệ, hay vào các thiết chế xã hội. Đồng thời, họ cũng theo dõi nhiều khía cạnh của hạnh phúc, từ sự hài lòng với cuộc sống đến sức khỏe cảm xúc, trong suốt thời gian dài.

Kết quả cho thấy, giữa niềm tin và hạnh phúc không tồn tại mối quan hệ một chiều, mà là một vòng tròn nuôi dưỡng lẫn nhau. Hai yếu tố này song hành và củng cố qua lại theo hai hướng chính.

1. Niềm tin giúp tâm trí nhẹ nhõm

Khi ta sống trong trạng thái luôn nghi ngờ, rằng người khác có thể phản bội, rằng hệ thống quanh mình có thể sụp đổ, tâm trí sẽ bị bào mòn bởi những mối lo âm thầm. Đó là gánh nặng vô hình nhưng nặng trĩu, làm tiêu hao năng lượng sống.

Niềm tin, vì vậy, có vai trò như chiếc then cửa mở ra sự bình yên. Khi ta tin, ta không cần sống trong cảnh canh chừng, đề phòng. Tâm trí được giải phóng, và niềm vui có chỗ để hé nở.

Kết quả từ phân tích năm 2025 cho thấy, ở bất kỳ nền văn hóa hay nhóm tuổi nào, những người có mức độ tin tưởng cao hơn, dù là với cá nhân, cộng đồng hay thể chế, đều báo cáo hạnh phúc và hài lòng với cuộc sống cao hơn rõ rệt.

Điều này chứng minh: niềm tin không chỉ là một “thói quen lạc quan”, mà là viên gạch nền của hạnh phúc nhân loại. Học cách tin không phải là trở nên ngây thơ, mà là thôi lãng phí năng lượng vào việc đề phòng hay lo sợ điều xấu. Khi ta buông bớt phòng bị, ta có thể thực sự sống trong hiện tại và nhận ra những điều tốt đẹp quanh mình.

Niềm tin cũng giúp ta thôi nhìn đời qua lăng kính tiêu cực. Khi không còn mặc định “chuyện xấu sẽ xảy ra”, ta bắt đầu nhận thấy những điều đang tốt đẹp, hoặc ít nhất, nhìn thấy cách mình có thể khiến chúng tốt hơn. Và chính sự chuyển hướng này mở ra không gian cho hạnh phúc len vào.

2. Hạnh phúc nuôi dưỡng thêm niềm tin

Khi ta cảm thấy hạnh phúc, thế giới quanh ta cũng đổi sắc. Cảm xúc tích cực khiến ta rộng mở hơn, dễ dàng cho người khác cơ hội, bớt phòng thủ, bớt nghi ngờ.

Nghiên cứu năm 2025 cho thấy, hạnh phúc không chỉ là kết quả của niềm tin mà còn là nguồn nuôi dưỡng niềm tin. Những người có mức độ hạnh phúc cao hơn cũng có xu hướng tin tưởng cá nhân, cộng đồng và thể chế nhiều hơn. Hai yếu tố này không hoạt động riêng rẽ, mà tạo thành một vòng tròn nuôi dưỡng song song: hạnh phúc sinh ra niềm tin, và niềm tin lại làm sâu sắc hạnh phúc.

Một nghiên cứu khác, công bố năm 2024 trên Journal of Happiness Studies, cũng củng cố kết quả này: những người tin tưởng nhiều hơn thường có chỉ số hạnh phúc cao hơn. Trong đó, “sức khỏe xã hội”, cảm giác được kết nối và thuộc về, cho thấy mối liên hệ mạnh mẽ nhất với niềm tin.

Niềm tin chỉ thật sự sống khi được thể hiện trong các mối quan hệ và cộng đồng. Vì vậy, không ngạc nhiên khi tác động mạnh nhất của nó thể hiện ở khía cạnh xã hội của hạnh phúc.

Tổng hòa lại, các nghiên cứu chỉ ra: hạnh phúc và niềm tin chính là hai nhịp đập cùng giữ cho tâm hồn khỏe mạnh. Khi ta cảm thấy tốt đẹp, ta mở lòng; khi mở lòng, ta tạo nên những mối dây gắn bó; và những mối dây ấy lại tiếp tục nuôi dưỡng cảm giác hạnh phúc, an nhiên, và tin tưởng vào cuộc đời.

Tác giả: Mark Travers Ph.D.

Nguồn: One Key to Happiness That's Often Overlooked | Psychology Today