Nhìn trước khi nhảy: Những câu hỏi giúp bạn tránh lỡ lầm khi yêu

Bạn bè của bạn đã nhận ra những dấu hiệu cảnh báo. Gia đình bạn cũng đã bày tỏ lo lắng. Nhưng bạn lại quá đắm chìm trong cảm giác ngọt ngào của tình yêu mới, nên bỏ qua hết những dấu hiệu ấy. Và giờ đây, bạn đang mắc kẹt trong một mối quan hệ khiến bạn cảm thấy vô cùng khổ sở.

Vì sao lại như vậy? Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học London, “cảm giác yêu đương có thể làm giảm hoạt động của các vùng não kiểm soát suy nghĩ lý trí.” Nói cách khác, tình yêu không chỉ khiến bạn mù quáng mà còn có thể khiến bạn hành động thiếu sáng suốt.

Vậy làm thế nào để bạn có thể giữ cho đầu óc tỉnh táo khi hẹn hò, tránh được những mối nguy tiềm ẩn trong thế giới tình cảm? Theo chuyên gia về quan hệ, Tiến sĩ John Van Epp, tác giả cuốn Cách Tránh Yêu Phải Kẻ Tồi, chìa khóa là biết cách sử dụng cả lý trí và trái tim, dành thời gian để hiểu rõ người bạn đang yêu qua mô hình F.A.C.E.S.

F.A.C.E.S. — 5 Lĩnh Vực Quan Trọng Bạn Cần Biết Trước Khi Quyết Định Gắn Bó Tình Cảm

Với hàng chục năm kinh nghiệm lâm sàng trong việc tư vấn cho các cặp đôi và nghiên cứu suốt nhiều thập kỷ, Van Epp nhận thấy có năm lĩnh vực — được biểu thị qua từ viết tắt F.A.C.E.S. — mà mỗi cặp đôi cần hiểu rõ về nhau trước khi quyết định bước vào một mối quan hệ tình cảm sâu sắc: 1) mối quan hệ gia đình và nền tảng xuất thân, 2) thái độ và hành động của một lương tâm trưởng thành, 3) khả năng tương thích, 4) các mẫu hình trong những mối quan hệ hay tình bạn trước đây, và 5) kỹ năng trong các mối quan hệ. Năm lĩnh vực này có thể giúp bạn hình dung được tính cách cá nhân và mối quan hệ của người yêu, từ đó giúp bạn quyết định liệu có nên đi xa hơn với họ hay không.

Dưới đây là một số câu hỏi, bao gồm cả những câu hỏi do Van Epp gợi ý, có thể giúp bạn nhìn nhận rõ hơn về người bạn yêu qua những lĩnh vực này, nhận diện các dấu hiệu cảnh báo tiềm ẩn, và đánh giá mức độ tương thích giữa hai người.

(F) Mối Quan Hệ Gia Đình và Nền Tảng Xuất Thân

Những trải nghiệm gia đình có ảnh hưởng sâu sắc đến thái độ và hành vi của chúng ta trong các mối quan hệ tình cảm. Những kỳ vọng về vai trò giới tính, cách giao tiếp và cách đối mặt với xung đột hay căng thẳng đều được hình thành từ những trải nghiệm trong gia đình mà chúng ta lớn lên. Vì vậy, khi mới bắt đầu một mối quan hệ, hãy hỏi người ấy về gia đình của cô ấy. Khi mối quan hệ trở nên nghiêm túc hơn, hãy gặp gỡ cha mẹ và các thành viên trong gia đình cô ấy, quan sát những mối quan hệ, những tương tác giữa họ.

Chỉ vì một mô hình nào đó tồn tại trong gia đình cô ấy không có nghĩa là cô ấy sẽ lặp lại nó; mặc dù các mẫu hình này có xu hướng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng đôi khi quả táo thật sự rơi rất xa khỏi cây. Tuy nhiên, việc chứng kiến một mô hình trong gia đình cô ấy có thể giúp bạn nhận ra nó trong hành vi của cô ấy, và có thể dẫn đến những cuộc trò chuyện cởi mở về những gì cô ấy mong muốn trong cuộc sống cũng như cách cô ấy hình dung về gia đình tương lai.

Khi bạn khám phá những mối quan hệ gia đình trong cuộc sống của người ấy, hãy thử đặt ra những câu hỏi như:

• Hôn nhân của cha mẹ cô ấy như thế nào? Dù họ vẫn còn chung sống, liệu họ có hạnh phúc không?
• Cả hai cha mẹ cô ấy đều đi làm hay một người ở nhà chăm sóc các con?
• Phong cách nuôi dạy con của cha mẹ cô ấy là gì?
• Cha mẹ cô ấy phân chia công việc trong nhà và trách nhiệm chăm sóc con cái như thế nào?
• Tài chính trong gia đình cô ấy được quản lý ra sao?
• Mối quan hệ của cô ấy với cha mẹ như thế nào? Với cha? Với mẹ?
• Gia đình cô ấy có ấm áp, thân mật hay có vẻ xa cách hơn?
• Nếu cô ấy có anh chị em, họ có hòa thuận với nhau không? Cô ấy còn liên lạc với họ không? Tại sao hoặc tại sao không?
• Gia đình mở rộng có tham gia nhiều vào cuộc sống của cô ấy không?
• Những truyền thống gia đình nào quan trọng trong gia đình cô ấy khi còn nhỏ? Cô ấy có muốn tiếp tục những truyền thống ấy không?
• Có bất kỳ sự cắt đứt hay xa cách nào trong gia đình cô ấy không?
• Không khí, tâm trạng trong gia đình cô ấy khi còn nhỏ ra sao?
• Gia đình cô ấy có gặp phải vấn đề nghiện ngập nào không?
• Gia đình cô ấy có sự tương đồng hay khác biệt gì so với gia đình của bạn?
• Cô ấy có thích dành thời gian bên gia đình không? Gia đình cô ấy có thích dành thời gian bên cô ấy không?

(A) Thái Độ và Hành Động của Một Lương Tâm Trưởng Thành

Tất cả đều là để tìm hiểu xem người bạn đang hẹn hò có phải là một người trưởng thành, lành mạnh hay không. Khác với những câu hỏi về gia đình ở trên, vốn mang tính khám phá một cách trung lập, đây là những câu hỏi mà bạn đang tìm kiếm một câu trả lời cụ thể: một câu trả lời cho thấy người ấy trưởng thành hơn là thiếu chín chắn.

• Cô ấy có một bộ nguyên tắc hay mã đạo đức riêng không? Cô ấy cảm nhận thế nào về đúng và sai, và những quan điểm ấy đến từ đâu?
• Cô ấy có đưa ra những quyết định sáng suốt và nhân ái, hay chỉ đơn thuần cân nhắc đến nhu cầu và mong muốn của bản thân?
• Cô ấy có nhận thức được cách lời nói và hành động của mình ảnh hưởng đến người khác không?
• Cô ấy có cố gắng hiểu được quan điểm của người khác không?
• Cô ấy đối mặt với căng thẳng và thất bại như thế nào? Cô ấy có khả năng phục hồi tốt không?
• Cô ấy xử lý tình huống khi mình sai như thế nào? Cô ấy có phòng thủ, hay cởi mở tiếp nhận ý kiến phản hồi?
• Cô ấy có sự ổn định trong cảm xúc hay dễ thay đổi, thất thường?
• Cô ấy có bốc đồng không?
• Cô ấy có dễ bị lo âu hay rối loạn cảm xúc không? (Lo âu là đặc điểm tính cách có liên quan chặt chẽ đến sự không hạnh phúc trong các mối quan hệ.)
• Cô ấy có tôn trọng ranh giới của người khác không?
• Cô ấy có chủ động hay chỉ hành động khi ai đó bảo cô ấy làm?
• Cô ấy có đặt ra mục tiêu cho bản thân và nỗ lực để đạt được chúng không?

(C) Khả Năng Tương Thích

Theo Van Epp, những mối quan hệ vững mạnh thường có cả sự tương đồng và sự khác biệt. Điều quan trọng nhất là sự đồng điệu về những giá trị lớn — mục tiêu cuộc sống, sở thích về lối sống, đặc biệt là những vấn đề xoay quanh gia đình, tôn giáo và tiền bạc. Dù bạn không cần phải có những sở thích giống hệt nhau, nhưng chia sẻ một số hoạt động giải trí chung cũng là cách để gắn kết mối quan hệ. Và khi có sự khác biệt (như một người trong cặp đôi có tính cách tự phát, còn người kia thì tổ chức hơn), chúng nên bổ sung cho nhau chứ không phải xung đột. Chìa khóa là tìm được một người đủ khác biệt để giúp bạn phát triển, nhưng cũng đủ tương đồng để xây dựng một cuộc sống ổn định và hài hòa bên nhau.

Dưới đây là một số câu hỏi để bạn khám phá khả năng tương thích của mình với người ấy; càng nhiều câu trả lời “có”, bạn càng có khả năng là một cặp đôi lý tưởng:

• Bạn có chung những giá trị sống tương đồng không?
• Bạn có cùng niềm tin tôn giáo không?
• Bạn có quan điểm chính trị tương tự không?
• Những mục tiêu dài hạn của bạn có hòa hợp với nhau không?
• Bạn có chung quan điểm về số lượng con cái mình muốn có không?
• Bạn có suy nghĩ tương đồng về vai trò trong gia đình không?
• Bạn có chung một cảm nhận hài hước không?
• Bạn có những quan điểm giống nhau về cách chi tiêu và tiết kiệm tiền không?
• Bạn có những sở thích hay hoạt động chung không?
• Bạn có đam mê du lịch giống nhau không?
• Bạn có cùng sự quan tâm đến sức khỏe và thể dục không?
• Bạn có mức độ năng lượng tương đồng không?
• Bạn có xu hướng hòa đồng xã hội như nhau không?
• Bạn mong muốn sự âu yếm về thể xác ở mức độ tương đương không?

(E) Mẫu Hình Quan Hệ Trong Quá Khứ

Cách chúng ta cư xử trong một mối quan hệ thường phản ánh cách chúng ta sẽ ứng xử trong những mối quan hệ khác. Những mối quan hệ lành mạnh với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, thậm chí cả những người xa lạ, cho thấy một người đã phát triển được kỹ năng duy trì một mối liên kết mạnh mẽ, tôn trọng và viên mãn với người bạn đời.

Dưới đây là một số câu hỏi giúp bạn nhận diện liệu người bạn đang hẹn hò có những mẫu hình quan hệ lành mạnh không:

• Cô ấy đối xử với những người phục vụ như thế nào — nhân viên nhà hàng, thu ngân, người phục vụ,…?
• Cô ấy có dễ nổi nóng khi lái xe không?
• Cô ấy hòa đồng với đồng nghiệp như thế nào? Cô ấy đối xử với cấp dưới ra sao? Còn với sếp thì sao?
• Cô ấy đã từng bị sa thải chưa?
• Cô ấy có những người bạn thân không? Cô ấy đối xử với họ thế nào? Bạn có thích những người bạn của cô ấy không?
• Cô ấy có hay tám chuyện về người khác và chỉ trích họ sau lưng không?
• Cô ấy có từng yêu ai đó nghiêm túc trước bạn không? Những mối quan hệ đó kết thúc như thế nào? Liệu có kết thúc trong sự căng thẳng, mâu thuẫn không?

(S) Kỹ Năng Trong Quan Hệ

Kỹ năng trong quan hệ liên quan chặt chẽ đến thái độ của một lương tâm trưởng thành. Bạn đang tìm kiếm khả năng của người bạn đời trong việc đối diện và xử lý những thăng trầm của mối quan hệ một cách chín chắn. Những kỹ năng này bao gồm giao tiếp, giải quyết xung đột, sự thấu cảm và điều chỉnh cảm xúc.

Khi đánh giá kỹ năng quan hệ của người bạn đang hẹn hò, hãy chú ý đến những điều sau:

• Khi bạn nói chuyện, cô ấy có chú ý đến bạn hay đang mải mê với chiếc điện thoại?
• Cô ấy có cắt lời bạn khi bạn đang nói không?
• Khi bạn chia sẻ, cô ấy có hỏi những câu hỏi tiếp theo để chắc chắn là hiểu rõ bạn không?
• Cô ấy có thể hiện sự đồng cảm và quan tâm chân thành đến cảm xúc của người khác không?
• Cô ấy có mở lòng với bạn khi bạn cảm nhận được rằng cô ấy có điều gì đó trong lòng, hay cô ấy lại im lặng?
• Khi gặp vấn đề, cô ấy có thể trò chuyện với bạn một cách bình tĩnh, hay cô ấy sẽ tức giận, nổi nóng hoặc hành xử tiêu cực?
• Cô ấy có giữ được bình tĩnh khi hai bạn bất đồng ý kiến không?
• Cô ấy có nhận trách nhiệm về việc quản lý cảm xúc của mình, thay vì đổ lỗi cho người khác không?
• Cô ấy có biết nhượng bộ và tìm kiếm giải pháp đôi bên cùng có lợi không?
• Cô ấy có xin lỗi khi mình sai không?
• Cô ấy có tôn trọng nhu cầu, thời gian và quyền tự chủ của người khác không?
• Cô ấy có giao tiếp rõ ràng về giới hạn của mình mà không tỏ ra thô lỗ không?
• Cô ấy có bày tỏ lòng biết ơn không?
• Cô ấy có nói dối không?

Hiểu Một Người Qua Lời Nói, Thời Gian Bên Nhau và Sự Gắn Kết

Đó là rất nhiều điều cần tìm hiểu về một người mà bạn đang hẹn hò. Và chúng ta chỉ mới chạm nhẹ vào những gì Van Epp nói trong cuốn How to Avoid Falling in Love with a Jerk.

Vậy quá trình làm quen với nhau thực sự như thế nào?

Theo Van Epp, bạn sẽ hiểu một người qua ba yếu tố: lời nói, thời gian bên nhau và sự gắn kết.

Khi đang hẹn hò, hãy đặt những câu hỏi sâu sắc về cuộc sống, giá trị và tính cách của người bạn đời tiềm năng. Những cuộc trò chuyện này không nên giống như một cuộc thẩm vấn mà nên diễn ra tự nhiên khi mối quan hệ tiến triển.

Van Epp cũng khuyến khích các cặp đôi dành thời gian bên nhau ngoài những buổi hẹn hò truyền thống. Bạn muốn xem cách hai người xử lý những tình huống khác nhau, đặc biệt là khi gặp căng thẳng hoặc cảm thấy áp lực. Hãy dành thời gian cùng bạn bè và gia đình của cô ấy để quan sát các mẫu hình quan hệ hiện có trong cuộc sống của cô ấy.

Chúng ta thường không thể hiện bản thân thật sự ngay từ đầu. Mọi người thường thể hiện mình trong trạng thái tốt nhất trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ, vì vậy những thói quen và hành vi thật sự của một người có thể không bộc lộ ra cho đến ba tháng hoặc lâu hơn. Đó là lý do tại sao Van Epp khuyến khích các cặp đôi dành thời gian để tìm hiểu trước khi làm sâu sắc thêm mối quan hệ. Bạn cần thời gian để có những cuộc trò chuyện quan trọng và để quan sát cách mỗi người hành xử trong những tình huống khác nhau.

Tình yêu không nhất thiết phải mù quáng, cũng không phải là sự ngốc nghếch. Bằng cách dành thời gian để hiểu rõ F.A.C.E.S. của người ấy, bạn có thể đưa ra quyết định rõ ràng về việc liệu họ có phù hợp với bạn hay không. Điều này không có nghĩa là tìm kiếm một người hoàn hảo (chúng ta đều là những công trình dang dở) mà là tìm kiếm một người có thói quen, giá trị và tính cách phù hợp với những gì bạn cần ở một người bạn đời. Hãy nhớ rằng, tất cả đều là sự kết hợp giữa trái tim và lý trí. 

Nguồn: Look Before You Leap: Questions to Ask to Avoid Falling in Love With the Wrong Person | Art Of Manliness