“Nửa kia hoàn hảo”: khủng hoảng về sự lệ thuộc của đàn ông vào bạn đời

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• “Mankeeping” và “đào mỏ cảm xúc” là hai thuật ngữ mới dùng để chỉ những kiểu mẫu quen thuộc về sự phụ thuộc cảm xúc của đàn ông.
• Sự lệ thuộc này xuất hiện trong bối cảnh đàn ông mất dần khả năng xây dựng tình bạn thân thiết.
• Phụ nữ thường than phiền về gánh nặng cảm xúc nặng nề, nhưng đôi khi họ cũng tận hưởng quyền lực mà nó mang lại.
• Một số người có thể lợi dụng vai trò “giữ chân đàn ông” để cô lập các thành viên khác trong gia đình, chẳng hạn như ông bà nội ngoại.

Hai thuật ngữ có liên quan chặt chẽ vừa xuất hiện gần đây trong đời sống thường ngày của chúng ta. Mankeeping là cách gọi phần công việc mà nhiều phụ nữ âm thầm gánh vác để đáp ứng nhu cầu cảm xúc của bạn đời nam giới. Thuật ngữ này được tạo ra bởi một nhà nghiên cứu về tình bạn nam, người nhận thấy rằng phụ nữ thường là nguồn duy nhất mang lại sự thấu cảm, thấu hiểu và gần gũi trong đời một người đàn ông. Bởi quá nhiều phụ nữ từng kiệt sức vì gánh nặng này, họ đã đón nhận thuật ngữ như một cách để gọi tên cụm nhiệm vụ giao tiếp lặt vặt hằng ngày nhưng trước giờ vẫn bị bỏ quên.

Đào mỏ cảm xúc, một thuật ngữ ra đời vài năm trước mankeeping, mô tả hành vi của người đàn ông luôn rút cạn đời sống cảm xúc của bạn đời. Cô ấy xoa dịu nỗi lo, nâng đỡ cái tôi của anh, và đồng cảm với những biến động nơi công sở. Anh có thể biết ơn, thậm chí nói ra (“Không có em anh không biết xoay xở thế nào”, hay “Em đúng là nửa kia hoàn hảo của đời anh”), nhưng lại không đáp lại bằng những món quà cảm xúc tương xứng.

Việc “đào mỏ cảm xúc” và gánh nặng mankeeping mà phụ nữ phải chịu thường nảy nở trong bối cảnh đàn ông gần như không còn ai khác để trông cậy. Ngày này qua ngày khác, mỗi chuyện vụn vặt không đủ nghiêm trọng để đi trị liệu; chúng chỉ là phần rất thật của đời sống. Hơn nữa, trị liệu tâm lý vừa tốn kém vừa đầy rủi ro (“Liệu họ có hiểu mình không? Có đứng về phía mình không? Có khiến mọi thứ rối ren thêm?”), và một số đàn ông vẫn xem việc đi trị liệu là biểu hiện của sự yếu đuối.

image: PeopleImages/Shutterstock

Sự vắng bóng của tình bạn đổ thêm dầu vào sự lệ thuộc

Tình bạn mang lại chỗ dựa cảm xúc cho nhiều phụ nữ, nhưng chỉ khoảng 20% đàn ông nói rằng họ tìm đến bạn khi gặp chuyện riêng tư cần giãi bày. [1] Nhiều người cho rằng đàn ông chưa từng được học về vẻ đẹp của sự thân mật trong tình bạn. Nhưng nghiên cứu của nhà tâm lý học Niobe Way, người theo dõi tình bạn của các bé trai từ giữa tuổi thơ đến tuổi thiếu niên, lại vẽ nên một câu chuyện sâu sắc và chạm lòng hơn. [2]

Way nhận thấy rằng những cậu bé thời thơ ấu và đầu tuổi dậy thì có những tình bạn rất thân thiết và chân thành, nơi nhu cầu được thấu hiểu là điều tự nhiên, những vấn đề riêng tư cũng được mở lòng chia sẻ. Nhưng tất cả dần biến mất khi tuổi teen tiến đến, lúc các quy chuẩn “phải ra dáng đàn ông” được siết chặt. Việc cần người khác trở thành dấu hiệu của yếu đuối, còn sự gắn bó ấm áp với bạn nam lại dễ khiến người ta nghi ngờ nam tính của họ.

Chính áp lực xã hội buộc phải thu hẹp tình bạn đã dẫn tới điều Way gọi là “khủng hoảng niềm tin vào bản thân”. Khi vòng tròn bạn bè thu nhỏ, còn sự thân mật với bạn cũng trở thành điều đáng ngờ, kỹ năng trò chuyện sâu sắc của họ dần khô cạn.

Lúc này, người bạn đời nữ giới trở thành nơi trú ngụ dịu dàng cho mọi phiền lòng, để họ dễ dàng mở lòng với “nửa kia hoàn hảo”, người từ đó có quyền định hình tấm bản đồ cảm xúc và giao tiếp trong cuộc đời họ. Phụ nữ thường kiểm chứng cảm xúc bằng cách hỏi bạn bè (“Mình giận vậy có đúng không?”, “Mình có nên nói gì không?”, “Làm sao để mọi thứ tốt hơn?”), nhưng đàn ông thì hiếm khi làm điều đó bên ngoài cuộc trò chuyện với bạn đời.

Mặt tối của quyền lực cảm xúc

Thuật ngữ “nửa kia hoàn hảo” xuất hiện lần đầu trong thơ ca Latinh, dùng để chỉ một người bạn tâm giao, người hiểu ta nhanh chóng, tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc và giá trị của ta. Trong tiếng Anh, ban đầu nó cũng giữ nghĩa đó, nhưng qua thời gian, từ này dần gắn liền với “người phối ngẫu”, và ngày nay gần như luôn chỉ người vợ. “Nửa kia hoàn hảo” chính là điều người đàn ông “đào mỏ cảm xúc” cần ở bạn đời nữ giới; và khi anh thành công biến cô thành nửa kia ấy, anh trao vào tay cô chìa khóa dẫn vào toàn bộ thế giới giao tiếp của mình.

Phần lớn các bình luận về sự phụ thuộc cảm xúc của đàn ông tập trung vào việc nó khiến phụ nữ kiệt sức như thế nào. Nhưng quan sát gần đây về các động lực giao tiếp xuyên thế hệ lại gợi lên một vấn đề khác: một số phụ nữ, trong vai trò “giữ chân đàn ông”, có thể sử dụng quyền lực này để điều khiển cách bạn đời đánh giá những người khác, kể cả các thành viên trong gia đình.

Trong quá trình nghiên cứu cho cuốn sách mới của tôi Grandparenting [3], tôi nhận thấy một mô thức đáng lo ngại, khi một số phụ nữ dùng vị thế “nửa kia hoàn hảo” để thao túng các mối quan hệ giữa các thế hệ. Mô thức này tuy không phổ biến rộng rãi nhưng lại dễ nhận ra: đó là khi người vợ tạo khoảng cách giữa “gia đình của cô ấy” và cha mẹ chồng, khiến một phía ông bà bị tước mất cơ hội gần gũi với cháu.

Người phụ nữ trong vai trò kinkeeper (người kết nối và duy trì các mối liên hệ trong gia đình), thường được giao nhiệm vụ giữ gìn sự hòa hợp. Nhưng cùng với vai trò “nửa kia hoàn hảo” và người nắm giữ bản đồ cảm xúc nội tâm của chồng, cô cũng có thể kiểm soát cách câu chuyện được kể: ai là “người tốt”, ai được gần gũi với con cái họ, và ai bị đẩy ra ngoài rìa, trở thành người xa lạ với chính những đứa cháu ruột.

Chính quyền lực này là nguyên nhân khiến nhiều ông bà cảm thấy hoang mang và bất lực khi mối quan hệ vốn gần gũi với con mình bỗng trở nên lạnh nhạt “không hiểu vì sao” (từ góc nhìn của họ) sau khi con kết hôn. Dần dần, giọng nói của chính đứa con ruột bị thay thế bởi giọng nói lạnh lùng và chỉ trích của người con dâu hoặc con rể. Kiệt quệ vì phải làm “cây cột cảm xúc” cho chồng, người phụ nữ ấy có thể vô tình hoặc cố ý phá vỡ những mối quan hệ bền chặt mà người đàn ông từng có.  

References

1. American Perspective Survey, May 2021.
2. Way, Niobe. 2013. Deep Secrets: Boys’ Friendships and the Crisis of Confidence. Harvard University Press.
3. Apter, Terri. 2025. Grandparenting: On Love and Relationships Across Generations. September.

Tác giả: Terri Apter Ph.D.

Nguồn: "My Better Half": The Crisis of Men's Dependence on Their Partners | Psychology Today

----

CHUYÊN MỤC HỎI ĐÁP TÂM LÝ HẰNG TUẦN 

Bạn có câu hỏi, nỗi lòng hay vấn đề tâm lý cần chuyên gia giải đáp? Hãy gửi tâm sự của bạn (hoàn toàn ẩn danh, bảo mật) tại đây. Và bạn có thể nhận được 1 buổi hỗ trợ ngắn 30 phút tư vấn miễn phí, tuỳ từng nhà tham vấn): https://docs.google.com/forms/d/1Bx-c8BhwLTC_dRZ9Cfnn9bN7AXxIXmVtolzROO3jVII/preview

Mỗi tuần, Fanpage sẽ chọn một số câu để các nhà tâm lý học trả lời miễn phí. Bạn có thể yên tâm về chuyên môn, bằng cấp, vì page sẽ giới thiệu rõ profile của từng chuyên gia trong mỗi bài Q&A.