Tình yêu có thể dạy ta hiểu mình là ai

Một lý do khiến tình yêu trở nên quý giá là vì nó giúp ta hiểu rõ bản thân hơn; khi sống cùng người thương, ta có thể nhìn nhận chính mình một cách chân thực hơn.

Có một người kề bên, ta mới có thể được thấy một cách trọn vẹn. Một người cùng ta trải qua đêm muộn, sáng sớm; nghe những nỗi sợ thầm kín và những niềm vui không cần che giấu. Họ chứng kiến ta trong mọi sắc thái, từ phút đùa nghịch đến những lúc u sầu, khi ta nói những điều mà thường ngày chẳng dám thổ lộ; khi ta buông bỏ mọi vai diễn.

Vậy nên, những điều mà ta bỏ lỡ về chính mình có thể dần hiện ra. Người thương có thể nhìn thấy cả nét đáng yêu lẫn những góc khuất khó hiểu của ta mà ta đã quen đến mức không nhận ra. Có khi, họ sẽ nhắc ta rằng ta đã kể câu chuyện này ba lần rồi, hay rằng màu tím chẳng hợp với ta. Họ có thể nói rằng ta đã phản ứng hơi thái quá với chuyện ở chỗ làm, hay rằng ta đã đặt lòng tin vào một người bạn đầy ghen tị. Họ sẽ chỉ ra đâu là chỗ ta không cần quá lo lắng, và đâu là nơi ta nên quan tâm nhiều hơn. Phản hồi từ người thương cho ta cơ hội để bớt cố chấp, kiêu căng, và kỳ quặc.

Félix Vallotton, Waltz, 1893

 Dù tình yêu có tiềm năng giúp ta hiểu thêm về chính mình, nhưng thực tế thì phần lớn ảo tưởng của ta vẫn còn nguyên vẹn khi bước ra khỏi một mối quan hệ. Một phần vấn đề nằm ở lòng kiêu hãnh. Ta khó có thể rộng lượng tha thứ cho người mình thương vì họ nhìn thấy những điều ta không muốn thừa nhận về bản thân. Ta bước vào tình yêu với hy vọng được ngưỡng mộ; nhưng rồi họ nhận ra ta không hẳn lúc nào cũng hài hước, rằng cuốn tiểu thuyết của ta còn nhiều lỗ hổng, rằng ta hay than thân trách phận, dễ nổi nóng, hay có những thói quen trong nhà thật đáng thất vọng, và đôi khi chẳng biết cách bày tỏ cảm xúc.

Thay vì coi những lời góp ý đó là động lực để hoàn thiện, ta lại thấy bị xúc phạm, bực bội, và cho rằng người thương thật “khắt khe” hay “không hiểu ta.” Ta còn bám vào một quan niệm độc hại nhưng rất phổ biến về tình yêu: rằng trong một mối quan hệ tốt, không ai nên cố gắng “thay đổi” người kia – bởi vì, dĩ nhiên, ta đã hoàn hảo rồi. Hoặc vì ta muốn mọi lỗi lầm của mình được bỏ qua, giống như khi còn nhỏ. Tình yêu đích thực, ta nghe đồn, nghĩa là không muốn chỉnh sửa bất cứ điều gì ở đối phương. Nếu ta nói với bạn bè rằng ta vừa chấm dứt một mối quan hệ vì đối phương muốn thay đổi mình, chắc chắn ta sẽ nhận được lời tán thưởng vì đã “dũng cảm.”

Nhưng bởi vì tất cả chúng ta đều không hoàn hảo, sự tử tế thực sự không phải là để mặc ai đó với những thói quen kỳ quặc, những lần mất kiểm soát, cơn giận vô lý, tổn thương chưa được chữa lành, hay gu thời trang đáng ngờ. Tử tế nghĩa là giúp họ – một cách nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn – hiểu thêm về bản thân, để rồi một ngày nào đó, họ có thể trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình.

Lỗi không chỉ nằm ở phía ta với vai trò người tiếp nhận góp ý; đôi khi ta lại đẩy người thương của mình vào góc nhìn tự nhận thức bằng cách vụng về và nóng nảy. Cái tôi mong manh của con người cần lắm một giọng điệu an ủi và kiên nhẫn, nhưng ta lại để sự khó chịu và lo sợ làm vẩn đục những chân lý quan trọng mà mình muốn truyền tải. Ta thường “dạy đời” đối phương về những điều cốt lõi khi đêm khuya hoặc đúng lúc họ vừa về nhà dưới cơn mưa rả rích. Vì lo sợ những điều mà họ không nhận ra về bản thân, ta vô tình phá tan cơ hội để họ từ tốn nhận thức được nó. Ta tức giận đến mức quên mất rằng mình đang giúp họ trưởng thành, chứ không phải trừng phạt vì họ không đáp ứng được kỳ vọng của mình. Tệ hơn nữa, dù có ý tốt, ta lại bỏ cuộc chỉ sau vài phút trò chuyện, gọi họ bằng những lời thô tục, đóng sầm cửa và thét lên rằng họ “chẳng khác gì cha hay mẹ họ.” Trớ trêu thay, rất nhiều điều ta nói trong cơn giận dữ có thể hoàn toàn đúng. Chỉ là, chẳng ai học được điều gì về bản thân trong hoàn cảnh bị hạ thấp và sỉ nhục.

Để phát huy tiềm năng của một mối quan hệ, ta cần đặt ra một vài nguyên tắc cơ bản:

Nguồn: