Vâng, tuổi tác làm cho chúng ta trở nên hào phóng hơn

- Cù Tuấn biên dịch từ Wall Street Journal.

Tóm tắt: Nghiên cứu mới cho thấy càng lớn tuổi, chúng ta càng trở nên vị tha hơn.

Giống như nhiều người ở độ tuổi 60, tôi cảm thấy mình ít định hướng và tham vọng hơn trước đây. Tôi thấy mình nghĩ nhiều hơn đến việc giúp đỡ học sinh và con cháu của mình. Nhưng chúng ta có thực sự hào phóng và vị tha hơn khi già đi không? Hai nghiên cứu mới gợi ý rằng chúng ta có trở nên hào phóng hơn và sự thay đổi này trong động lực của chúng ta diễn ra rất sâu sắc.

Các nghiên cứu trước đây đã cung cấp một số bằng chứng cho thấy điều này có thể đúng, khi phát hiện ra rằng những người lớn tuổi quyên góp nhiều tiền hơn cho tổ chức từ thiện cả trong đời thực lẫn trong các thí nghiệm giả định và, giống như tôi, nói rằng họ quan tâm đến người khác nhiều hơn. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu những người lớn tuổi có xu hướng có nhiều tiền và tài nguyên hơn những người trẻ hơn, hoặc vì họ không coi trọng tiền bạc, nên họ thấy dễ dàng cho đi hơn? Hay họ chỉ muốn tỏ ra hào phóng hơn với các nhà nghiên cứu?

Julia Spaniol tại Đại học Ryerson của Toronto và các đồng nghiệp của bà đã cố gắng trả lời những câu hỏi này vào đầu năm nay bằng cách kết hợp 16 nghiên cứu khác nhau với hơn 1.000 người tham gia trong một “phân tích tổng hợp” trên tạp chí Tâm lý học và Lão hóa. Họ đã phân tích xem quy mô của hiệu ứng lòng vị tha có phụ thuộc vào mức độ giàu có hay học thức của bạn hay không, liệu các nhà nghiên cứu có xem xét hành vi thực tế của bạn hay những gì bạn báo cáo về bản thân hay không, và có gì khác biệt khi các nhà nghiên cứu biết bạn là ai, hoặc khi bạn trả lời các câu hỏi ẩn danh. Điều đó không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào - những người lớn tuổi cũng có lòng vị tha như nhau trong tất cả các nghiên cứu.

Patricia Lockwood tại Đại học Birmingham và các đồng nghiệp đã thiết kế một thí nghiệm mới rất thông minh, được công bố trên tạp chí Khoa học Tâm lý vào tháng 4, để đặt câu hỏi tương tự. Thay vì hỏi mọi người xem họ cảm thấy thế nào hoặc kêu gọi họ quyên góp tiền bạc, các nhà nghiên cứu đã yêu cầu họ bóp một “lực kế”, một loại máy đo độ mạnh của lực nắm của bạn. Những người tham gia có thể chọn việc có nỗ lực và cố gắng hơn nữa để có được nhiều điểm hơn hay không. Các điểm được chuyển thành một phần thưởng tiền bạc nho nhỏ. Trong một nửa số người thử nghiệm, phần thưởng sẽ thuộc về chính những người tham gia; đối với nửa số người còn lại tiền thưởng sẽ đến với người khác. Có 150 lần thử, vì vậy mọi người có rất nhiều cơ hội để quyết định chọn lựa chọn dễ hơn hay khó hơn, và họ phải đưa ra quyết định nhanh chóng và trực giác mà không cần suy nghĩ nhiều.

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm một nhóm trong độ tuổi 18-35 và một nhóm khác trong độ tuổi 55-85. Mọi người có quyền nghỉ ngơi và nỗ lực vào lúc khác. Nhưng những người trẻ tuổi đã nỗ lực nhiều hơn khi bản thân họ sẽ nhận được phần thưởng so với khi phần thưởng thuộc về người khác. Những người lớn tuổi hơn vẫn làm việc để tự mình nhận được phần thưởng, nhưng họ có nhiều khả năng nỗ lực giúp đỡ người khác hơn những người trẻ tuổi hơn.

Dường như có điều gì đó về việc già đi khiến chúng ta trở nên hào phóng hơn về bản chất. Điều này có thể phù hợp với một khám phá khá ngạc nhiên khác, đó là chúng ta dường như cũng hạnh phúc hơn khi già đi, mặc dù tâm trí và cơ thể của chúng ta ngày càng yếu dần. Nhiều nghiên cứu trên nhiều nền văn hóa và quốc gia khác nhau đã đồng ý với điều này; ví dụ, trong một số nghiên cứu, khi mọi người được “nhắn tin” ngẫu nhiên trong ngày và được yêu cầu báo cáo cảm xúc của họ, những người lớn tuổi có nhiều khả năng báo cáo cảm xúc tích cực hơn.

Có điều gì đó để nói về động lực, tham vọng và chủ nghĩa vị kỷ của tuổi trẻ; chúng ta có thể cần những động lực đó để tiến bước trong cuộc đời. Tuy nhiên, khi ai đó hỏi Sophocles rằng ông cảm thấy thế nào về việc mất ham muốn tình dục khi già đi, ông nói rằng việc đó giống như được giải thoát khỏi sự kìm kẹp của một kẻ điên cuồng. Có lẽ kẻ điên cuồng thực sự đang ngấu nghiến tuổi trẻ của chúng ta chính là cái tôi quá bận rộn và thích áp đảo đó. Tuổi tác sẽ giải phóng chúng ta khỏi sự kìm kẹp của cái tôi và cho phép chúng ta đánh giá đúng giá trị của những người khác. 

ILLUSTRATION: TOMASZ WALENTA