5 điểm mạnh của những người suy nghĩ quá nhiều

Suy nghĩ có ích và suy nghĩ vô ích giống như anh em ruột – chúng gần nhau đến mức khó phân biệt, nhưng trải nghiệm và kết quả mà chúng mang lại lại hoàn toàn khác nhau.

Chẳng hạn, nghiên cứu cho thấy cả những người hay trăn trở và những nhà sáng tạo đều thường xuyên nghĩ về công việc ngay cả khi đã rời khỏi bàn làm việc. Đối với những nhà sáng tạo, việc suy nghĩ này dẫn đến những giải pháp đột phá và thành công rực rỡ. Nhưng với những người hay ruminating (tức là cứ lặp đi lặp lại một trải nghiệm tiêu cực, chẳng hạn như mãi nghĩ về một cuộc tranh cãi nhỏ ở nơi làm việc), họ chỉ cảm thấy kiệt quệ và bế tắc.

Những điều bạn có thể chưa từng nghĩ tới

Những người suy nghĩ quá nhiều thực ra sở hữu nhiều thế mạnh giống với những người đổi mới. Nếu bạn thường xuyên lo lắng hay suy nghĩ mãi không dứt về một vấn đề nào đó, có thể bạn đang đứng rất gần ranh giới giữa hỗn loạn và trật tự, giữa đau khổ và vĩ đại hơn bạn nghĩ. Chỉ cần một vài điều chỉnh trong cách tiếp cận, bạn có thể biến những vòng luẩn quẩn trong suy nghĩ thành động lực thúc đẩy mình.

Ở cuối bài, tôi sẽ chia sẻ một số cách để những ai đang mắc kẹt trong suy nghĩ vô ích có thể tận dụng thế mạnh sẵn có của mình theo hướng hiệu quả hơn, để thực sự gặt hái được thành quả từ khả năng tư duy sâu sắc. Nhưng trước tiên, hãy cùng xem những điểm chung giữa những người suy nghĩ quá nhiều và những nhà đổi mới là gì. Hiểu rõ những nguyên tắc này chính là chìa khóa giúp bạn khai thác tối đa bản chất của mình.

Source: K. Mitch Hodge / Unsplash

Những thế mạnh của người suy nghĩ quá nhiều

1. Sẵn sàng dành công sức để tư duy

Nhiều người suy nghĩ quá nhiều không nhận ra rằng, so với họ, phần lớn mọi người không mấy khi chịu bỏ công sức để động não. Nhưng chính sự nỗ lực này lại là một điểm mạnh. Không ai có thể tạo ra những ý tưởng đột phá mà không chịu bỏ thời gian và công sức suy nghĩ. Chẳng hạn, những người sáng tạo nhất thường dành nhiều thời gian để chủ động tìm kiếm sự sáng tạo.

Điều thú vị là nghiên cứu gần đây cho thấy có mối liên hệ giữa sự sẵn sàng suy nghĩ nhiều và mức độ lo âu cao. Những người hay lo lắng thực ra đang tiêu tốn rất nhiều năng lượng tinh thần.

2. Kiên trì suy nghĩ về một vấn đề trong thời gian dài

Những người suy nghĩ tiêu cực thường nhớ đi nhớ lại những trải nghiệm tồi tệ, tự dằn vặt và khổ sở. Nhưng những nhà sáng tạo cũng có thói quen quay đi quay lại với những ý tưởng của họ – chỉ khác ở chỗ, họ làm điều đó một cách có chủ đích.

Những ý tưởng xuất sắc hiếm khi xuất hiện trong một khoảnh khắc bừng sáng. Thay vào đó, chúng thường được định hình dần theo thời gian, giống như khi ghép một bức tranh xếp hình. Lúc đầu, chỉ có một vài mảnh ghép ở đúng chỗ, nhưng theo thời gian, bức tranh sẽ dần lộ ra rõ ràng hơn.

Đôi khi, một nhà sáng tạo có thể nảy ra ý tưởng nhưng lại chưa có công cụ hay công nghệ phù hợp để thực hiện nó. Tim Berners-Lee, người phát minh ra mạng lưới toàn cầu (World Wide Web), là một ví dụ điển hình. Trước khi internet ra đời, ông đã tạo ra một hệ thống liên kết thông tin. Mãi sau này, khi công nghệ phát triển, ông mới có thể mở rộng và hiện thực hóa ý tưởng ấy.

Bản chất của việc kiên trì suy nghĩ về một vấn đề là một thế mạnh. Nếu bạn hay lo lắng hoặc suy nghĩ quá nhiều, những gợi ý ở cuối bài sẽ giúp bạn tận dụng thói quen này theo hướng hiệu quả hơn, dựa trên những mô hình tư duy của các nhà sáng tạo.

3. Suy ngẫm về trải nghiệm trong nhiều bối cảnh khác nhau

Học tập hiệu quả đòi hỏi khả năng vận dụng kiến thức vào những bối cảnh khác nhau. Nếu chúng ta chỉ giữ những gì mình học được trong một phạm vi hẹp, hiểu biết của chúng ta sẽ không thể mở rộng.

Ví dụ, nếu bạn xem một bài giảng trực tuyến, những khái niệm từ đó cần phải xuất hiện trong tâm trí bạn vào những thời điểm khác – có thể là vào hôm sau, tuần sau, thậm chí cả năm sau.

Những người hay trăn trở thường có xu hướng suy ngẫm về một trải nghiệm ngoài bối cảnh mà nó xảy ra. Chẳng hạn, nếu bạn vẫn nghĩ mãi về lý do tại sao một đồng nghiệp cư xử lạnh nhạt với mình dù sự việc đã qua từ lâu, bạn đang làm điều này. Phiên bản tích cực và tiêu cực của kiểu suy nghĩ này thực ra chỉ cách nhau một lằn ranh rất mỏng manh.

4. Không vội vàng đưa ra kết luận

Khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng đôi khi là một lợi thế, nhưng nhiều vấn đề lại đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng hơn.

Những người suy nghĩ quá nhiều thường có xu hướng xem xét nhiều khả năng khác nhau trước khi đi đến kết luận. Đây có thể là một thế mạnh nếu họ biết cách áp dụng nó một cách hợp lý. Ví dụ, thay vì gửi ngay một email với dòng tiêu đề đầu tiên nghĩ ra, họ có thể thử nghiệm ba hoặc năm phiên bản khác nhau và chọn ra phương án tối ưu nhất.

Chìa khóa ở đây là dành thời gian suy nghĩ nhiều hơn cho những quyết định quan trọng, nhưng với những quyết định nhỏ, hãy chấp nhận một lựa chọn nhanh chóng để tiết kiệm thời gian và năng lượng.

5. Quan sát bản thân một cách sâu sắc

Những người suy nghĩ quá nhiều thường có xu hướng tự quan sát và suy ngẫm rất nhiều về bản thân. Điều này có thể trở thành một vòng luẩn quẩn tiêu cực, nhưng cũng có thể là một công cụ hữu ích nếu biết cách sử dụng.

Một cách để biến sự tự quan sát này thành lợi thế là chú ý đến những hoàn cảnh giúp bạn nảy ra ý tưởng tốt nhất. Bạn có thể đặt câu hỏi: Những suy nghĩ sáng tạo thường đến với mình vào lúc nào? Khi đang ở đâu? Khi ở bên ai? Nếu bạn có thể xác định và tái tạo những điều kiện này, bạn có thể khai thác tối đa tiềm năng sáng tạo của mình.

Suy nghĩ mà không hành động thì chỉ là lý thuyết suông. Nhưng nếu biết thử nghiệm và điều chỉnh, chúng ta có thể biến những suy nghĩ của mình thành kết quả thực tế và có giá trị.

Làm thế nào để biến suy nghĩ vô ích thành suy nghĩ hiệu quả

Tôi muốn kết thúc bằng hai gợi ý thực tế và sâu sắc để giúp bạn chuyển từ một người hay trăn trở thành một người giải quyết vấn đề sáng tạo và hiệu quả hơn.

Trước hết, bạn cần mở rộng và làm phong phú hơn những nguồn ý tưởng của mình. Hãy tưởng tượng một chủ nhà hàng chỉ lấy cảm hứng cho thực đơn từ một kênh YouTube duy nhất. Nếu anh ta tham khảo từ 100 kênh khác nhau thay vì chỉ một, số lượng ý tưởng anh ta có sẽ tăng lên đáng kể, và chất lượng của chúng cũng sẽ cao hơn nhiều. Nghiên cứu đã liên tục chỉ ra rằng chất lượng ý tưởng tỉ lệ thuận với số lượng ý tưởng. Tôi cũng đã bàn về điều này trong cuốn Stress-Free Productivity. Có ba cách chính để bạn có thể tăng số lượng ý tưởng của mình: (1) chủ động rèn luyện thói quen sáng tạo, (2) tiếp nhận nhiều nguồn thông tin đa dạng hơn (chẳng hạn, tham khảo từ 100 kênh YouTube thay vì chỉ một), và (3) tìm ra mối liên kết giữa các ý tưởng khác nhau.

Một trong những đặc điểm chính của suy nghĩ luẩn quẩn là nó xuất phát từ quá ít dữ liệu đầu vào. Người ta cứ mãi nghiền ngẫm cùng một vấn đề, lặp đi lặp lại những suy nghĩ cũ mà không có thêm bất kỳ góc nhìn mới nào.

Thứ hai, bạn cần kết hợp sự nỗ lực trong tư duy với hành động thực nghiệm – thử nghiệm những cách tiếp cận khác nhau và học hỏi từ kết quả đạt được. Những người suy nghĩ quá nhiều nên đặt mục tiêu rút ngắn thời gian thử nghiệm. Nếu hiện tại, bạn chỉ dám thử một phương pháp mới mỗi hai tuần, hãy dần thu hẹp khoảng cách đó lại. Netflix, trong những ngày đầu phát triển, đã áp dụng chiến lược này để liên tục cải tiến.

Điều này giúp ngăn chặn cái bẫy mà nhiều người suy nghĩ quá mức thường mắc phải – "nghịch lý của những kẻ nghĩ nhiều". Khi đó, bạn đang tìm cách giải quyết vấn đề trong thế giới của trí óc mình, chứ không phải trong thế giới thực. Tôi đã từng viết một bản hướng dẫn cụ thể về cách thoát khỏi nghịch lý này. Trong bài viết đó, tôi lập luận rằng những người hay suy nghĩ quá nhiều cần học hỏi thông qua hành động, thay vì chỉ qua suy nghĩ.

Không phải vì suy nghĩ không quan trọng – thực tế, đó chính là điểm mạnh và là nguồn sức mạnh tinh thần của bạn. Nhưng những người suy nghĩ quá nhiều hiếm khi cần được nhắc nhở về điều đó. Điều họ thực sự cần là nâng cấp cách suy nghĩ của mình và kết hợp nó với những thử nghiệm nhanh chóng hơn. Khi đó, tư duy của bạn sẽ không chỉ sâu sắc, mà còn có giá trị thực tiễn.

Nguồn: 5 Strengths of Overthinkers | psychology Today