Bàn về công việc khó nhất trên đời

Dưới một tiêu đề như thế này, người ta thường mong đợi một điều gì đó thật vĩ đại: những chuyến du hành xuyên hành tinh, việc đưa một công ty lên sàn chứng khoán, hay một đột phá trong nghiên cứu về ung thư thận.

Nhưng không, công việc khó khăn nhất mà bạn có thể đối mặt – và cũng là công việc quyết định phần lớn hạnh phúc của bạn mỗi ngày – chính là việc cùng vận hành và chia sẻ một mái nhà với người mà bạn tin rằng mình yêu thương. Nếu hiểu đúng, cuộc sống gia đình là nơi chứa đựng những thử thách sâu sắc và cao quý bậc nhất mà con người có thể trải nghiệm, nhưng tiếc thay, nó lại thường bị xem nhẹ.

Quan niệm Lãng mạn về tình yêu không đồng tình với điều này. Theo lối nghĩ ấy, trở ngại lớn nhất trong một mối quan hệ chính là tìm được đúng người. Xã hội đầy ắp những câu chuyện cảm động về hành trình kiếm tìm tri kỷ, những rào cản và hiểu lầm cần vượt qua để chạm đến tình yêu đích thực. Việc tìm được đúng người được coi là chiếc chìa khóa vạn năng mở ra một cuộc sống hạnh phúc, một mục tiêu đáng để hy sinh mọi thứ.

Chính vì vậy, theo quan điểm Lãng mạn, thật đau lòng khi chứng kiến một cặp đôi yêu nhau – những người tưởng như sinh ra để dành cho nhau, đã chiến đấu với mọi định kiến để được bên nhau – lại dành phần lớn cuộc đời sau đó để tranh cãi vặt vãnh: về cái điều khiển TV, về bề mặt bếp đầy vụn bánh mì, về cách đỗ xe, về việc ai sẽ quét nhà và khi nào. Những câu chuyện tình yêu điển hình hiếm khi đề cập đến những điều này.

Những phong trào lớn của thời đại – Chủ nghĩa tư bản và Chủ nghĩa nữ quyền – cũng xem nhẹ đời sống gia đình. Cả hai đều cho rằng những cỗ máy hiện đại đã giải quyết xong các vấn đề trong nhà: máy rửa bát, máy giặt, máy hút bụi – tất cả dường như đã giúp con người vượt qua những căng thẳng trong đời sống nội trợ, để họ có thể tập trung vào những điều quan trọng hơn: công việc được trả lương. Công việc trong nhà, theo họ, không thể nào có giá trị hoặc mang tính nghiêm túc. Chính vì vậy, nó không được trả công, và đàn ông lẫn phụ nữ đều không nên để bản thân bị ràng buộc quá mức với nó.

Hệ quả là chúng ta chưa bao giờ thực sự chấp nhận rằng việc tổ chức và phân chia công việc nhà là một nhiệm vụ khó khăn và quan trọng. Không ai ngạc nhiên khi biết rằng việc tìm ra các ngoại hành tinh, lái xe đua F1, phẫu thuật não hay tăng lợi nhuận của một công ty niêm yết là những điều phức tạp. Đó là lý do tại sao những cuộc tranh luận xung quanh những vấn đề này lại được coi là hoàn toàn hợp lý. Người ta viết báo cáo, tổ chức hội nghị, trình bày nghiên cứu học thuật và dành nhiều năm để trau dồi kỹ năng nhằm có thể đảm nhận những công việc đầy thách thức ấy.

Nhưng khi nói đến những việc như giặt quần áo, dự trữ thức ăn trong tủ lạnh, dọn dẹp sau bữa ăn, dọn giường, lau kệ sách, sắp xếp lịch sinh hoạt cho con cái, quyết định gặp gỡ bạn bè vào thời điểm nào – chúng ta lại nghĩ rằng những điều này nên tự nhiên diễn ra trong nền của cuộc sống. Chúng không đáng để bận tâm. Chúng không có gì cao quý. Chúng chỉ là những việc vặt vãnh, nhàm chán, chẳng ai thực sự muốn làm. Chỉ đơn giản là mọi người phải thay phiên nhau gánh vác thứ công việc khô khan, tẻ nhạt nhưng không thể tránh khỏi ấy.

Khi bạn nghĩ rằng một việc sẽ dễ dàng, nhưng rồi nhận ra nó không hề như vậy, một dạng mệt mỏi và khó chịu đặc biệt sẽ nảy sinh. Tranh cãi về việc ai phải đổ rác hay có nên mở cửa sổ phòng ngủ vào ban đêm hay không bỗng trở thành những cuộc chiến vừa căng thẳng vừa nực cười. Chúng ta không chỉ tức giận – mà còn cảm thấy cơn giận ấy thật vô lý. Ta rơi vào kiểu hành xử đặc trưng của những vấn đề chưa được nhìn nhận một cách thấu đáo. Một người bắt đầu cằn nhằn – mà cằn nhằn chính là cách thúc ép một ai đó làm điều họ không muốn, bằng sự thiếu kiên nhẫn và thiếu thấu hiểu. Cằn nhằn không cố gắng lắng nghe hay thuyết phục một cách tinh tế (như ta vẫn làm với những điều mà ta biết là khó khăn). Nó không xuất phát từ giả định rằng đây là một bất đồng thực sự cần được bàn luận thẳng thắn – mà chỉ đơn giản cho rằng đối phương đang lười biếng, vô trách nhiệm, và chỉ cần bị nhắc nhở liên tục là sẽ làm.

Cằn nhằn thường kéo theo một phản ứng đối lập: né tránh thụ động. Người bị cằn nhằn không phản bác, không giải thích quan điểm của mình, cũng không suy nghĩ xem vấn đề thực sự nằm ở đâu. Họ chỉ cố lẩn tránh, giả vờ như không nghe thấy, hy vọng rằng nếu họ phớt lờ đủ lâu, thì vấn đề – vốn đã quá nhàm chán với cả hai – sẽ tự biến mất.

Sau quá nhiều lần cằn nhằn và trốn tránh, một trong hai người thường sẽ quyết định hành động đơn phương. Chúng ta bỏ cuộc trong việc đối thoại, chẳng buồn cảm thông với góc nhìn của người kia, mà chỉ hậm hực giật lấy điều khiển TV, vùng vằng đứng dậy đóng sầm cửa sổ, hay lẳng lặng đi ra ngoài khởi động xe. Những hành động ấy – tưởng chừng nhỏ nhặt – thực chất là biểu hiện của những vấn đề nghiêm trọng, nhưng lại bị đối xử như thể chúng thật đơn giản.

Quan niệm Lãng mạn về tình yêu khiến chúng ta hoảng hốt khi nhận ra cuộc sống gia đình hóa ra lại phức tạp đến vậy. Nó nuôi dưỡng xu hướng coi những xung đột thực tế là dấu hiệu cho thấy ta đã chọn nhầm người. Nếu thật sự sinh ra để dành cho nhau, lẽ nào ta lại có thể cãi vã gay gắt chỉ vì chuyện khi nào thì cần dùng thớt hay có nên để đèn sáng ngoài hành lang vào ban đêm?

Ngược lại, quan niệm Cổ điển – với cách nhìn thực tế hơn – lại mang đến hy vọng. Nó không xem những thử thách trong việc chia sẻ không gian sống (với tất cả những trách nhiệm tài chính và sinh hoạt đi kèm) là điều đáng lo ngại, mà ngược lại, coi đó quan trọng không kém gì việc tìm đúng người ngay từ đầu. Nó giúp ta hiểu rằng, bực bội vì những vệt kem đánh răng trên gương hay mất cả buổi tối vì một cuộc tranh luận dai dẳng về chuyện đổ rác không có nghĩa là ta đang bên cạnh nhầm người. Những xung đột ấy là hệ quả tất yếu của một nhiệm vụ đầy thách thức mà ta phải gánh vác cùng nhau.

Khi ta chấp nhận rằng việc chung sống với ai đó thực sự rất khó khăn, cách ta đối diện với những mâu thuẫn cũng sẽ khác đi. Chúng ta vẫn sẽ tranh cãi – về ai là người mang rác ra ngoài, ai được quấn chăn nhiều hơn, hay tối nay xem gì trên TV… nhưng bản chất của những tranh chấp ấy sẽ thay đổi. Ta sẽ bớt mất kiên nhẫn, bớt cư xử cộc cằn, bớt cằn nhằn hay né tránh. Ta sẽ đủ can đảm để ngồi xuống cùng nhau, dành ra hai tiếng đồng hồ (có thể kèm theo một bài thuyết trình PowerPoint) để thảo luận nghiêm túc về chuyện bồn rửa – còn hơn là tiếp tục những trận chiến vụn vặt suốt bốn mươi năm sau đó.

Bởi vì, xét cho cùng, mỗi người trong chúng ta đều có những thói quen sinh hoạt kỳ quặc theo cách riêng, và điều quan trọng là phải học cách hiểu nhau, rồi từ đó giao tiếp một cách đúng đắn. Với một người, việc đóng cửa sổ phòng ngủ vào ban đêm có thể là một điều tồi tệ hiển nhiên. Có thể đó là dư âm từ một lời nhận xét đầy châm biếm của cha họ về những đứa em họ yếu ớt, luôn phàn nàn về gió lùa. Hoặc cũng có thể, đó là ảnh hưởng từ những cuốn truyện "Năm người bạn" mà họ đã say mê đọc thuở nhỏ. Hợp lý hay không, cửa sổ mở hay đóng bỗng trở thành một điều tối quan trọng. Và người có quan điểm ngược lại không chỉ đơn giản là sai – mà còn là "địch thủ" cần phải chống lại.

Cũng như vậy, việc nắm giữ điều khiển TV có thể không đơn thuần chỉ là chuyện chọn kênh hay chỉnh âm lượng. Với đối phương, nó có thể là một phần của cuộc đấu tranh lâu dài giành lấy quyền tự chủ. Họ sẽ không nói ra, nhưng khi bạn cố giành lại điều khiển, trong thâm tâm họ không chỉ thấy bạn muốn đổi chương trình – mà còn cảm giác như bạn đang đẩy họ trở lại trạng thái bất lực của một đứa trẻ con.

Chúng ta không nên mặc định rằng ngồi trên ghế sofa xem TV hay tìm nhiệt độ phù hợp khi ngủ là điều đơn giản. Chúng ta cũng nên dừng lại nỗi ám ảnh về những vấn đề "cảm xúc" mà chủ nghĩa Lãng mạn tô vẽ. Một mối quan hệ bền vững – trên hết – là một mối quan hệ mà cả hai người có thể hợp tác trong việc tổ chức không gian sống và phân chia trách nhiệm hàng ngày. Vì vậy, khi bắt đầu sống chung, bên cạnh những cuộc trò chuyện về cảm xúc và tuổi thơ, ta còn cần cả những buổi "hội thảo" chuyên sâu giữa hai người về chuyện dùng máy rửa bát và giỏ đựng đồ giặt, về giờ ngủ và cách thông gió trong nhà. Đã có không ít mối quan hệ đổ vỡ không phải vì những khác biệt trong tâm hồn, mà vì những tranh cãi quanh cái bồn cầu.

Nhưng tất cả những điều này không phải là dấu hiệu của thất bại. Ngược lại, nó thể hiện sự tôn trọng đối với bản chất phức tạp của một trong những công việc khó khăn nhất mà con người từng đảm nhận. Chúng ta không nên rơi vào ảo tưởng rằng nó phải dễ dàng. Chính sự lãng mạn thái quá mới là thứ đẩy ta vào vòng luẩn quẩn của những lời cằn nhằn và những bức tường im lặng. 

Nguồn: ON THE HARDEST JOB IN THE WORLD | The School Of Life