Câu chuyện tình yêu của bạn là gì?

cau-chuyen-tinh-yeu-cua-ban-la-gi

Trong mối quan hệ, bạn là người bảo vệ, kẻ hài hước, chàng hoàng tử hay người hy sinh? Tiến sĩ Robert J. Sternberg tiết lộ cách bạn có thể sử dụng “câu chuyện tình yêu” của mình để tìm thấy người bạn đời lý tưởng.

Trong mối quan hệ, bạn là người bảo vệ, kẻ hài hước, chàng hoàng tử hay người hy sinh? Tiến sĩ Robert J. Sternberg tiết lộ cách bạn có thể sử dụng “câu chuyện tình yêu” của mình để tìm thấy người bạn đời lý tưởng.

Tình yêu trong mối quan hệ đôi lứa thường khó đoán như một cuốn tiểu thuyết trinh thám đầy hồi hộp. Tại sao có những cặp đôi sống hạnh phúc mãi mãi, trong khi những người khác lại gặp cảnh bi thương như Romeo và Juliet? Vì sao ta thường mắc lại những sai lầm tình cảm quen thuộc, cứ như thể số phận các mối quan hệ, từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc, đã được định đoạt từ khi ta sinh ra?

Có lẽ là bởi, ở một góc độ nào đó, điều này đúng. Dù các nhà tâm lý học đã cố gắng lý giải bí ẩn của tình yêu qua các quy luật và lý thuyết khoa học, hóa ra những tác phẩm như Đồi Gió Hú, Casablanca, hay Tổng Đài Tình Yêu lại là những tấm gương phản chiếu rõ nét nhất trải nghiệm lãng mạn. Ở một mức độ nào đó, người thường nhận ra điều mà nhiều nhà tâm lý chưa thấu hiểu: tình yêu giữa hai người là một câu chuyện. Nếu muốn hiểu tình yêu, ta phải hiểu những câu chuyện đã hình thành nên niềm tin và kỳ vọng về tình yêu trong ta. Những câu chuyện này, được viết từ thuở ấu thơ, sẽ lặp đi lặp lại trong các trải nghiệm lãng mạn của chúng ta. May mắn thay, ta có thể học cách viết lại chúng.

Tôi đã phát triển lý thuyết về tình yêu như một câu chuyện vì không hài lòng với cả nghiên cứu của người khác lẫn chính tôi. Trước đó, tôi đề xuất lý thuyết tam giác về tình yêu, cho rằng tình yêu bao gồm ba yếu tố: sự thân mật, đam mê và cam kết. Các mối quan hệ khác nhau sẽ có sự kết hợp khác nhau giữa các yếu tố này. Tình yêu hoàn chỉnh đòi hỏi cả ba. Nhưng lý thuyết này bỏ ngỏ một câu hỏi quan trọng: Điều gì làm nên kiểu người yêu mà ta trở thành? Điều gì thu hút ta đến với người yêu khác? Tôi buộc phải đào sâu hơn để hiểu nguồn gốc của tình yêu và tìm thấy câu trả lời trong những câu chuyện.

Nghiên cứu của tôi, bao gồm các khảo sát thực hiện trong một thập kỷ qua với hàng trăm cặp đôi ở Connecticut cùng những nghiên cứu đang tiếp tục, cho thấy rằng mọi người mô tả tình yêu theo nhiều cách khác nhau. Những mô tả này chính là câu chuyện tình yêu của họ. Ví dụ, ai đó tin rằng “mối quan hệ gần gũi giống như một sự hợp tác tốt đẹp” sẽ kể một câu chuyện kinh doanh. Trong khi đó, người luôn chọn bạn đời khiến họ sợ hãi—hoặc thích làm đối phương sợ—lại sống trong một câu chuyện kinh dị.

Thông thường, các cặp đôi ban đầu bị thu hút bởi ngoại hình hoặc sự tương đồng về sở thích, giá trị. Nhưng rồi họ nhận ra một điều còn thiếu trong mối quan hệ: sự tương thích về câu chuyện. Một cặp đôi không có cùng câu chuyện giống như hai diễn viên trên cùng một sân khấu nhưng lại diễn hai vở kịch khác nhau—thoạt nhìn có vẻ ổn, nhưng bên dưới là sự lệch pha trong tương tác.

Đây là lý do tại sao những cặp đôi tưởng chừng hoàn hảo lại tan vỡ, và những cặp đôi trông có vẻ không hợp nhau lại có thể gắn bó bền lâu. Hai người có thể có chung quan điểm sống, nhưng nếu một người mơ được giải cứu như Julia Roberts trong Người Đàn Bà Đẹp, còn người kia muốn một mối quan hệ hợp tác kiểu các luật sư trong The Practice, thì tình yêu khó mà tiến xa. Ngược lại, hai người với câu chuyện “chiến tranh” như cặp đôi hay cãi vã trong Ai Sợ Virginia Woolf? có thể bị bạn bè cho là bất hòa, nhưng chính nhu cầu tranh luận lại là chất keo gắn kết họ.

Điều quan trọng nhất để hòa hợp trong tình yêu chính là sự tương thích giữa các câu chuyện. Để thay đổi mô thức mối quan hệ, ta cần nhận thức rõ câu chuyện tình yêu của mình, tìm người có câu chuyện tương đồng, và viết lại những cái kết không còn phù hợp.

Khởi Đầu Câu Chuyện

Chúng ta bắt đầu hình thành những quan niệm về tình yêu từ rất sớm, ngay khi vừa chào đời. Những quan niệm ấy chịu ảnh hưởng từ tính cách bẩm sinh, trải nghiệm thuở nhỏ, những quan sát về mối quan hệ của cha mẹ, cũng như hình ảnh tình yêu được khắc họa trong phim ảnh, truyền hình và sách vở. Rồi chúng ta tìm cách sống theo những hình dung ấy trong chính câu chuyện tình yêu của mình.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn tôi thực hiện vào những năm 1990, khi yêu cầu các sinh viên đại học viết về lý tưởng và kỳ vọng tình yêu của họ, tôi đã xác định được ít nhất 25 câu chuyện phổ biến mà mọi người dùng để mô tả tình yêu (có lẽ thực tế còn nhiều hơn thế).

Một số câu chuyện phổ biến hơn hẳn những câu chuyện khác. Năm 1995, một sinh viên của tôi, Laurie Lynch, và tôi đã xác định các câu chuyện thường gặp nhất bằng cách yêu cầu mọi người đánh giá, trên thang điểm từ 1 đến 7, mức độ mà một loạt tuyên bố phản ánh mối quan hệ của họ. Những câu trả lời cao nhất tiết lộ câu chuyện tình yêu cá nhân của mỗi người.

Trong số những câu chuyện phổ biến nhất là câu chuyện hành trình (“Tôi tin rằng bắt đầu một mối quan hệ giống như khởi hành một chuyến đi mới, đầy hứa hẹn về cả sự hứng khởi lẫn thử thách”), câu chuyện làm vườn (“Tôi tin rằng bất kỳ mối quan hệ nào không được chăm sóc cũng khó mà tồn tại”), và câu chuyện hài hước (“Tôi nghĩ rằng nếu quá nghiêm túc trong một mối quan hệ, điều đó có thể làm hỏng nó”).

Những câu chuyện ít được yêu thích nhất bao gồm câu chuyện kinh dị (“Tôi thấy hứng thú khi cảm giác đối phương có chút sợ hãi tôi,” hoặc “Tôi thường kết thúc với những người khiến tôi sợ hãi”), câu chuyện bộ sưu tập (“Tôi thích hẹn hò với nhiều người cùng lúc; mỗi người phải đáp ứng một nhu cầu cụ thể”), và câu chuyện chính phủ độc tài (“Tôi nghĩ rằng mọi việc sẽ hiệu quả hơn nếu một người kiểm soát toàn bộ các quyết định quan trọng trong mối quan hệ”).

Một nghiên cứu khác năm 1996, thực hiện với 43 cặp đôi cùng Mahzad Hojji, Tiến sĩ, cho thấy phụ nữ thích câu chuyện hành trình hơn nam giới, trong khi đàn ông lại nghiêng về các câu chuyện như nghệ thuật (“Ngoại hình là đặc điểm quan trọng nhất mà tôi tìm kiếm ở bạn đời”), bộ sưu tập, và khiêu dâm (“Việc thỏa mãn mọi mong muốn và ham muốn tình dục của đối phương là rất quan trọng” hoặc “Tôi không thể hạnh phúc với một người không mạo hiểm trong đời sống tình dục của mình”). Đàn ông cũng ưa thích câu chuyện hy sinh (“Tôi tin rằng hy sinh là phần quan trọng của tình yêu đích thực”). Ban đầu, chúng tôi kỳ vọng điều ngược lại, nhưng sau đó nhận ra đàn ông thường hy sinh những thứ mà phụ nữ đánh giá là đáng kể.

Không một câu chuyện nào đảm bảo thành công, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy điều đó. Nhưng một số câu chuyện dường như báo trước sự đổ vỡ nhiều hơn: câu chuyện kinh doanh, bộ sưu tập, chính phủ, kinh dị, bí ẩn, cảnh sát (“Tôi nghĩ cần thiết phải theo dõi mọi hành động của đối phương” hoặc “Đối phương thường xuyên gọi cho tôi nhiều lần trong ngày để hỏi tôi đang làm gì”), phục hồi (“Tôi thường tìm thấy mình giúp người khác sắp xếp lại cuộc đời” hoặc “Tôi cần một người giúp tôi vượt qua quá khứ đau buồn”), khoa học viễn tưởng (“Tôi thường bị hấp dẫn bởi những người có tính cách kỳ lạ, khác thường”), và sân khấu (“Tôi nghĩ mối quan hệ của mình giống như một vở kịch” hoặc “Tôi thường bị thu hút bởi những người đóng nhiều vai trò khác nhau”).

Illustration by Peter Arkle

Khi Câu Chuyện Quyết Định Mối Quan Hệ

Khi lắng nghe hai người vừa chia tay kể lại câu chuyện của họ, bạn thường nhận thấy những câu chuyện này giống như đang miêu tả hai mối quan hệ hoàn toàn khác nhau. Thực ra, điều đó cũng đúng theo một nghĩa nào đó. Mỗi người đều có câu chuyện riêng của mình.

Điều quan trọng nhất để duy trì một mối quan hệ hạnh phúc và bền vững chính là cả hai người phải có những câu chuyện tương hợp – nghĩa là những kỳ vọng tương đồng. Một nghiên cứu vào năm 1998 do tôi cùng Mahzad Hojjat, Tiến sĩ, và Michael Barnes, Tiến sĩ, thực hiện đã chỉ ra rằng, những cặp đôi có câu chuyện giống nhau thường cảm thấy hạnh phúc hơn khi ở bên nhau.

Những câu chuyện thường tương hợp khi chúng đóng vai trò bổ trợ cho nhau trong cùng một kịch bản, chẳng hạn như hoàng tử và công chúa, hoặc khi chúng đủ giống nhau để hòa quyện thành một câu chuyện mới, thống nhất. Ví dụ, một câu chuyện kỳ ảo có thể hòa quyện với câu chuyện làm vườn, bởi một người có thể chăm bón cho mối quan hệ trong khi mơ mộng được cứu bởi một hiệp sĩ cưỡi bạch mã. Tuy nhiên, câu chuyện kỳ ảo và câu chuyện kinh doanh khó mà dung hòa, bởi chúng đại diện cho những lý tưởng hoàn toàn khác biệt – những hoàng tử và công chúa định mệnh hiển nhiên không phải là những người điều hành "cuộc tình" như một dự án kinh doanh!

Dĩ nhiên, sự tương hợp về câu chuyện không phải là yếu tố duy nhất tạo nên một mối quan hệ thành công. Đôi khi, câu chuyện yêu thích của chúng ta có thể gây hại cho hạnh phúc của chính mình. Nhiều người thường cố gắng biến những câu chuyện nguy hiểm hoặc không thỏa mãn trở thành hiện thực. Ví dụ, ai đó mang trong mình câu chuyện kinh dị hoặc hồi phục có thể biến một mối quan hệ lành mạnh thành một "cơn ác mộng trên phố Elm". Nhiều người than phiền rằng họ luôn kết thúc với những người bạn đời tồi tệ hoặc cho rằng mình không may mắn trong tình yêu. Thực ra, điều này không liên quan gì đến vận may. Họ vô thức tìm kiếm những người đóng vai phù hợp với câu chuyện của mình, hoặc áp đặt câu chuyện của mình lên những người họ gặp gỡ.

Tạo Nên Kết Thúc Có Hậu

Việc giải quyết các vấn đề trong mối quan hệ bằng cách thay đổi hành vi hoặc thói quen rốt cuộc sẽ không hiệu quả, bởi khủng hoảng xuất phát từ chính câu chuyện mà chúng ta đang sống. Nếu không thay đổi câu chuyện, chúng ta chỉ đang điều trị triệu chứng, chứ không phải nguyên nhân. Nếu chúng ta cảm thấy không hài lòng với đối phương, thay vì chỉ trích lỗi lầm của họ, hãy tự hỏi liệu họ có thật sự phù hợp với kỳ vọng của chúng ta không.

Để hiểu rõ mong muốn của mình, chúng ta cần nhìn lại tất cả những mối quan hệ trong quá khứ. Hãy tự hỏi: Điều gì ở người mà mình từng say đắm khiến mình bị thu hút nhất? Điều gì ở những người mà sau này mình mất hứng thú khiến mình xa cách? Đồng thời, hãy xác định câu chuyện tình yêu mà mình đang theo đuổi – và liệu nó có tiềm năng dẫn đến một cái kết "hạnh phúc mãi mãi về sau" hay không.

Khi đã hiểu rõ những ý tưởng và niềm tin ẩn sau câu chuyện của mình, chúng ta có thể bắt đầu chỉnh sửa nó. Hãy tự hỏi: Điều gì trong câu chuyện hiện tại mình yêu thích, và điều gì không? Điều gì chưa hiệu quả trong các mối quan hệ của mình? Và mình muốn thay đổi điều đó ra sao? Làm thế nào để viết lại kịch bản? Điều này có thể bao gồm việc thay đổi hoàn toàn câu chuyện hoặc chuyển hóa một câu chuyện hiện tại thành một phiên bản thực tế hơn. Ví dụ, những câu chuyện kinh dị có thể chỉ tồn tại trong tưởng tượng, thay vì được tái hiện một cách thực tế.

Chúng ta có thể thay đổi câu chuyện của mình bằng cách thử nghiệm những kịch bản mới mẻ và khác biệt. Đôi khi, liệu pháp tâm lý có thể giúp chuyển từ những câu chuyện nguy hiểm (như câu chuyện kinh dị) sang những câu chuyện triển vọng hơn (như câu chuyện hành trình). Khi đã nhận ra câu chuyện của mình – hoặc học cách sống một câu chuyện lành mạnh mà mình chọn – chúng ta sẽ bắt đầu nhận diện những yếu tố của câu chuyện ấy trong những người bạn đời tiềm năng.

Tình yêu phản ánh những câu chuyện, bởi tình yêu chính là một câu chuyện. Khác biệt nằm ở chỗ chúng ta là tác giả và có quyền viết nên một cái kết hạnh phúc cho chính mình.

Tìm Kiếm Câu Chuyện Tình Yêu Của Bạn

Hãy đánh giá từng câu sau trên thang điểm từ 1 đến 9, trong đó 1 có nghĩa là "không giống với mối quan hệ của bạn chút nào" và 9 có nghĩa là "hoàn toàn đúng với mối quan hệ của bạn." Sau đó, tính điểm trung bình cho từng câu chuyện. Nói chung, điểm trung bình từ 7 đến 9 được coi là cao, cho thấy bạn bị hấp dẫn mạnh mẽ bởi câu chuyện đó, còn điểm từ 1 đến 3 là thấp, nghĩa là bạn hầu như không quan tâm đến câu chuyện này. Điểm trung bình từ 4 đến 6 thể hiện sự quan tâm ở mức vừa phải, nhưng có lẽ chưa đủ để duy trì một mối quan hệ lãng mạn. Tiếp theo, hãy tự đánh giá câu chuyện tình yêu của mình. (Dưới đây là 2 trong số 12 câu chuyện; bạn có thể tìm thêm trong cuốn sách.)

Câu Chuyện #1: Sự Hy Sinh

  1. Tôi cảm thấy hạnh phúc khi làm những điều vì người mình yêu.
  2. Tôi tin rằng hy sinh là yếu tố then chốt của tình yêu đích thực.
  3. Tôi thường sẵn sàng từ bỏ sự thoải mái của bản thân để đáp ứng nhu cầu của người mình yêu.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện hy sinh có thể mang lại hạnh phúc nếu cả hai người đều cảm thấy hài lòng với vai trò của mình, đặc biệt khi cả hai cùng sẵn lòng hy sinh. Tuy nhiên, câu chuyện này có thể gây xung đột nếu một trong hai người cảm thấy bị ép buộc phải hy sinh. Nghiên cứu cho thấy rằng các mối quan hệ, dù ở bất kỳ hình thức nào, đều hạnh phúc nhất khi có sự cân bằng. Rủi ro lớn nhất trong câu chuyện hy sinh là sự mất cân đối, khi một người luôn là người cho đi hoặc nhận lại.

Câu Chuyện #2: Cảnh Sát và Nghi Phạm

Cảnh sát:

  1. Tôi tin rằng cần phải giám sát chặt chẽ đối phương.
  2. Tôi nghĩ rằng thật ngớ ngẩn nếu hoàn toàn tin tưởng người yêu.
  3. Tôi sẽ không bao giờ tin tưởng người yêu khi họ làm việc cùng một người khác giới.
    Điểm số: _____.

Nghi phạm:

  1. Người yêu tôi thường gọi điện nhiều lần trong ngày để hỏi tôi đang làm gì.
  2. Người yêu tôi cần biết mọi việc tôi làm.
  3. Người yêu tôi rất khó chịu nếu tôi không nói rõ mình đã ở đâu.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện cảnh sát và nghi phạm thường không có triển vọng tươi sáng bởi nó dễ tách rời khỏi thực tế. Câu chuyện này có thể mang lại cho một số người cảm giác được quan tâm. Những người thiếu tự tin có thể thấy thích thú khi nhận được sự chú ý như một "nghi phạm," điều mà họ không thể tìm thấy theo cách khác. Nhưng cái giá họ phải trả lại rất đắt. Khi câu chuyện tiến triển, "nghi phạm" có thể mất dần sự tự do, lòng tự trọng, thậm chí cả sức khỏe tinh thần và thể chất.

Câu Chuyện #3: Hành Trình

  1. Tôi tin rằng, trong một mối quan hệ tốt đẹp, cả hai sẽ cùng thay đổi và trưởng thành.
  2. Tôi tin rằng tình yêu là một quá trình khám phá và trưởng thành không ngừng.
  3. Tôi tin rằng bắt đầu một mối quan hệ giống như khởi đầu một hành trình mới đầy hứa hẹn và thử thách.
    Điểm số: _____.

Những câu chuyện hành trình thường có triển vọng tích cực, nhất là khi cả hai cùng đồng thuận về đích đến và con đường đi. Điều này đã đặt họ trên con đường thành công ngay từ đầu. Ngược lại, nếu không tìm thấy sự đồng điệu, họ thường nhanh chóng nhận ra rằng mình muốn những điều khác biệt và sẽ chia tay. Các mối quan hệ kiểu này thường năng động, tập trung vào tương lai. Rủi ro lớn nhất là theo thời gian, một hoặc cả hai sẽ thay đổi đích đến hoặc con đường mình muốn đi. Khi mọi người nói về việc "xa cách nhau," họ thường ám chỉ rằng con đường họ chọn không còn chung lối. Trong trường hợp đó, mối quan hệ sẽ dần trở nên buồn bã, thậm chí tan vỡ hoàn toàn.

Câu Chuyện #4: Đồ Vật

Đối tượng bị xem như đồ vật:

  1. Thật ra, tôi không phiền khi bị người yêu coi như một món đồ chơi tình dục.
  2. Đáp ứng mọi nhu cầu và mong muốn tình dục của người yêu là điều rất quan trọng đối với tôi, dù có thể người khác sẽ coi thường điều đó.
  3. Tôi thích khi người yêu muốn tôi thử những kỹ thuật tình dục mới lạ, thậm chí đau đớn.
    Điểm số: _____.

Người coi đối phương như đồ vật:

  1. Điều quan trọng nhất với tôi trong một mối quan hệ là người yêu phải là một "đồ chơi tình dục" tuyệt vời, làm mọi điều tôi muốn.
  2. Tôi không thể hạnh phúc với một người không mạo hiểm trong chuyện tình dục.
  3. Thú thật, tôi thích một người yêu khiến tôi cảm thấy họ như một món đồ tình dục.
    Điểm số: _____.

Không có lợi ích rõ ràng nào trong câu chuyện này, nhưng những bất lợi thì rất hiển nhiên. Thứ nhất, sự hứng thú đạt được thông qua việc hạ thấp giá trị của chính mình hoặc người khác. Thứ hai, nhu cầu bị coi thường và coi thường người khác có thể ngày càng gia tăng. Thứ ba, một khi đã chấp nhận câu chuyện này, sẽ rất khó để chuyển sang một câu chuyện khác. Thứ tư, nó có thể trở thành nguy hiểm về cả thể chất lẫn tâm lý. Và cuối cùng, rất khó để biến câu chuyện này thành một điều tốt đẹp cho sức khỏe tinh thần hoặc thể chất.

Câu Chuyện #5: Kẻ Áp Bức và Nạn Nhân

Kẻ áp bức:

  1. Tôi thường khiến người yêu biết rằng tôi là người nắm quyền, ngay cả khi điều đó làm họ sợ tôi.
  2. Tôi thực sự thấy thú vị khi người yêu hơi sợ hãi tôi.
  3. Thỉnh thoảng, tôi làm những việc khiến người yêu sợ hãi vì tôi nghĩ điều đó tốt cho mối quan hệ.
    Điểm số: _____.

Nạn nhân:

  1. Tôi cảm thấy hơi sợ người yêu lại có chút thú vị.
  2. Tôi thấy kích thích khi người yêu tạo ra cảm giác sợ hãi cho tôi.
  3. Tôi thường bị cuốn vào những mối quan hệ với người khiến tôi sợ hãi.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện kinh dị có lẽ là câu chuyện ít có lợi nhất. Với một số người, nó có thể tạo cảm giác kích thích. Nhưng những hình thức khủng bố cần để duy trì sự kích thích thường vượt khỏi tầm kiểm soát, gây rủi ro nghiêm trọng về tâm lý và thể chất cho cả những người tham gia, thậm chí cả những người xung quanh. Những ai nhận ra mình đang sống trong câu chuyện này nên tìm kiếm sự tư vấn tâm lý, thậm chí là hỗ trợ từ cơ quan chức năng.

Câu Chuyện #6: Phụ Thuộc và Phục Hồi

Người phụ thuộc:

  1. Tôi thường bị cuốn hút bởi những người đang gặp khó khăn, và tôi thấy mình giúp họ lấy lại cân bằng trong cuộc sống.
  2. Tôi thích tham gia vào các mối quan hệ mà người yêu cần tôi giúp họ vượt qua khó khăn.
  3. Tôi thường tìm thấy mình bên cạnh những người cần tôi giúp họ phục hồi từ quá khứ.
    Điểm số: _____.

Người cần phục hồi:

  1. Tôi cần một người giúp tôi vượt qua quá khứ đau buồn.
  2. Tôi tin rằng một mối quan hệ có thể cứu tôi khỏi cuộc sống đang tan vỡ.
  3. Tôi cần sự giúp đỡ để vượt qua quá khứ.
    Điểm số: _____.

Ưu điểm chính của câu chuyện phục hồi là người phụ thuộc thực sự có thể giúp người cần phục hồi lấy lại thăng bằng, miễn là người cần phục hồi thực sự quyết tâm. Nhiều người trong chúng ta từng biết đến những trường hợp cố gắng thay đổi đối phương, nhưng cuối cùng chỉ nhận lại sự thất vọng vì đối phương không nỗ lực thay đổi. Đồng thời, người phụ thuộc cũng cần cảm giác rằng mình đang giúp đỡ ai đó và tìm thấy ý nghĩa qua mối quan hệ. Vấn đề nằm ở chỗ: sự phục hồi thực sự chỉ có thể xảy ra khi chính người cần phục hồi đưa ra quyết định. Vì vậy, những câu chuyện này có thể hỗ trợ, nhưng không thể tạo ra sự thay đổi thực sự.

Câu Chuyện #7: Khu Vườn

  1. Tôi tin rằng một mối quan hệ tốt đẹp chỉ có thể đạt được nếu bạn dành thời gian và công sức chăm sóc nó, giống như cách bạn chăm sóc một khu vườn.
  2. Tôi tin rằng các mối quan hệ cần được nuôi dưỡng liên tục để vượt qua những thăng trầm của cuộc sống.
  3. Tôi tin rằng bí quyết để duy trì một mối quan hệ thành công chính là sự quan tâm mà cả hai dành cho nhau và cho tình yêu của mình.
    Điểm số: _____.

Ưu điểm lớn nhất của câu chuyện khu vườn là sự thừa nhận tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng tình yêu. Không câu chuyện nào khác đòi hỏi mức độ quan tâm và chăm sóc cao như vậy. Tuy nhiên, bất lợi tiềm tàng là sự thiếu tự nhiên hoặc cảm giác nhàm chán có thể xuất hiện. Những người trong câu chuyện khu vườn không hoàn toàn miễn nhiễm với sự cám dỗ của các mối quan hệ ngoài luồng, thường để tìm kiếm sự hứng thú mới, dù họ vẫn rất coi trọng mối quan hệ chính của mình. Khi bị cuốn vào những mối quan hệ khác, họ đang đặt tình yêu chính của mình vào rủi ro. Một bất lợi khác là sự chăm sóc thái quá có thể trở nên ngột ngạt – giống như việc tưới quá nhiều nước cho một bông hoa, tình yêu cũng cần được để tự nhiên phát triển thay vì ép buộc.

Câu Chuyện #8: Doanh Nghiệp

  1. Tôi tin rằng các mối quan hệ thân thiết là những mối quan hệ đối tác.
  2. Tôi tin rằng trong một mối quan hệ lãng mạn, giống như trong công việc, cả hai nên thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm của mình theo "bản mô tả công việc."
  3. Khi cân nhắc việc bắt đầu một mối quan hệ, tôi luôn xem xét cả những khía cạnh tài chính của mối quan hệ đó.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích tiềm tàng, trong đó không thể không kể đến việc các hóa đơn có xu hướng được thanh toán đầy đủ hơn so với các loại mối quan hệ khác – bởi vì luôn có người quản lý tốt "cửa tiệm." Một lợi ích khác là vai trò của mỗi người thường được xác định rõ ràng hơn. Cả hai cũng có khả năng "tiến xa" trong mục tiêu cá nhân hoặc chung. Tuy nhiên, bất lợi lớn sẽ xuất hiện nếu chỉ một trong hai xem mối quan hệ như một câu chuyện doanh nghiệp. Đối phương có thể nhanh chóng cảm thấy nhàm chán và tìm kiếm sự thú vị bên ngoài. Câu chuyện này cũng có thể trở nên cay đắng nếu sự phân chia quyền lực không làm hài lòng một hoặc cả hai bên. Nếu cả hai không thể thỏa thuận về vai trò phù hợp, họ có thể dành phần lớn thời gian để tranh giành vị trí. Vì vậy, sự linh hoạt luôn là yếu tố quan trọng để duy trì mối quan hệ.

Câu Chuyện #9: Cổ Tích

  1. Tôi tin rằng những câu chuyện cổ tích về tình yêu có thể trở thành hiện thực.
  2. Tôi thực sự tin rằng có ai đó ngoài kia là mảnh ghép hoàn hảo dành cho tôi.
  3. Tôi thích mối quan hệ mà trong đó tôi coi người yêu mình như một hoàng tử hoặc công chúa thời xưa.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện cổ tích có thể rất mạnh mẽ. Người ta thường bị cuốn theo cảm xúc khi tìm kiếm người bạn đời hoàn hảo hoặc khi xây dựng mối quan hệ lý tưởng với người yêu hiện tại. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà trong văn học, hầu hết các câu chuyện cổ tích diễn ra trước hôn nhân hoặc ngoài thực tế đời thường – bởi lẽ rất khó để duy trì ảo mộng khi phải thanh toán hóa đơn, đưa con đến trường và giải quyết những cuộc cãi vã vợ chồng. Để duy trì cảm giác hạnh phúc của câu chuyện cổ tích, người ta buộc phải phớt lờ, ở một mức độ nào đó, những khía cạnh tầm thường của cuộc sống. Nhược điểm lớn nhất của mối quan hệ kiểu này chính là sự vỡ mộng – khi một trong hai nhận ra rằng không ai có thể đáp ứng được những kỳ vọng hoàn hảo mà họ đã tạo ra. Điều này khiến cả hai cảm thấy bất mãn ngay cả với những mối quan hệ mà người khác cho là khá lý tưởng. Nếu cặp đôi có thể xây dựng một câu chuyện cổ tích dựa trên những kỳ vọng thực tế thay vì lý tưởng hóa, họ sẽ có cơ hội thành công. Còn nếu họ muốn trở thành nhân vật trong một huyền thoại, rất có thể họ sẽ nhận lại đúng điều đó: một huyền thoại hão huyền.

Câu Chuyện #10: Chiến Tranh

  1. Tôi nghĩ rằng tranh cãi thú vị hơn là thỏa hiệp.
  2. Tôi tin rằng những cuộc tranh cãi thường xuyên giúp đưa các vấn đề xung đột ra ánh sáng và giữ cho mối quan hệ lành mạnh.
  3. Thực tế, tôi thích cãi nhau với người yêu.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện chiến tranh chỉ có lợi khi cả hai đối tác cùng chia sẻ và mong muốn điều tương tự. Trong những trường hợp này, lời đe dọa ly hôn hoặc tệ hơn có thể trở nên phổ biến, nhưng không ai thực sự nghĩ đến việc rời bỏ – vì cả hai đều "vui" theo cách riêng. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là khi câu chuyện này không được cả hai cùng chia sẻ, dẫn đến những xung đột căng thẳng và dai dẳng, khiến người không thích chiến tranh cảm thấy kiệt quệ. Thậm chí, cả hai có thể rơi vào mối quan hệ đầy mâu thuẫn mà không ai trong số họ thực sự muốn câu chuyện chiến tranh. Trong trường hợp đó, những cuộc cãi vã liên miên sẽ khiến cả hai trở nên khốn khổ. Và nếu chiến tranh tiếp diễn trong bối cảnh này, sẽ chẳng có niềm vui nào cho bất kỳ ai.

Câu Chuyện #11: Sự Hài Hước

Người thưởng thức:

  1. Tôi thích một người bạn đời biết nhìn nhận mặt hài hước của những xung đột trong mối quan hệ.
  2. Tôi nghĩ rằng việc quá nghiêm túc trong tình yêu có thể khiến nó mất đi sự thú vị; đó là lý do tôi yêu thích những người bạn đời có khiếu hài hước.
  3. Tôi thích một người bạn đời có thể khiến tôi bật cười ngay cả trong những tình huống căng thẳng nhất.
    Điểm số: _____.

Người hài hước:

  1. Tôi thừa nhận rằng đôi khi tôi dùng sự hài hước để tránh đối mặt với các vấn đề trong mối quan hệ.
  2. Tôi thích dùng sự hài hước khi có mâu thuẫn với bạn đời vì tôi tin rằng mọi xung đột đều có một khía cạnh thú vị.
  3. Khi tôi bất đồng ý kiến với bạn đời, tôi thường cố gắng biến nó thành một trò đùa.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện hài hước có một lợi thế lớn lao: Hầu hết mọi tình huống đều có một mặt nhẹ nhàng, và những người mang câu chuyện này thường dễ dàng nhìn ra nó. Khi mối quan hệ trở nên căng thẳng, đôi khi không gì hiệu quả hơn một chút hài hước, đặc biệt khi nó xuất phát từ chính những khoảnh khắc chung của hai người. Những câu chuyện hài hước cũng mang lại sự sáng tạo và năng động cho tình yêu.

Tuy nhiên, câu chuyện hài hước cũng tiềm ẩn một số bất lợi. Nhược điểm lớn nhất có lẽ là việc dùng sự hài hước để né tránh những vấn đề quan trọng: Những cuộc trò chuyện nghiêm túc đáng lẽ phải diễn ra lại liên tục bị trì hoãn bởi các trò đùa. Hơn nữa, hài hước đôi khi có thể trở thành vũ khí thụ động để hạ thấp đối phương. Khi ai đó dùng câu nói "Tôi chỉ đùa thôi mà" như cách để né tránh trách nhiệm, mối quan hệ sẽ sớm gặp nguy hiểm. Vì vậy, một lượng vừa phải hài hước có thể giúp tình yêu thêm màu sắc, nhưng nếu lạm dụng, nó có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Câu Chuyện #12: Bộ Sưu Tập

  1. Tôi nghĩ rằng việc có nhiều người bạn đời để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của tôi là điều hoàn toàn ổn.
  2. Đôi khi tôi thích nghĩ về việc mình có thể hẹn hò bao nhiêu người cùng lúc.
  3. Tôi có xu hướng duy trì nhiều mối quan hệ thân mật cùng lúc, mỗi mối quan hệ lại đóng vai trò khác nhau trong cuộc sống tôi.
    Điểm số: _____.

Câu chuyện bộ sưu tập mang đến một số lợi ích nhất định. Trước hết, những người sưu tầm thường quan tâm đến sức khỏe và vẻ ngoài của các "đối tượng" trong bộ sưu tập, bởi chính sự hấp dẫn ngoại hình góp phần làm sáng giá bộ sưu tập đó. Họ cũng tìm cách đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau. Những nhu cầu này thường được thỏa mãn song song – qua việc duy trì nhiều mối quan hệ thân mật cùng lúc – hoặc theo tuần tự, khi mỗi mối quan hệ đơn lẻ mang lại điều mà mối quan hệ trước đó không đáp ứng được.

Trong một xã hội đề cao sự chung thủy, câu chuyện bộ sưu tập hoạt động tốt nhất khi không trở nên quá nghiêm trọng, hoặc khi các "đối tượng" trong bộ sưu tập được nhìn nhận ở các khía cạnh khác nhau, chẳng hạn như tình bạn hoặc sự kích thích trí tuệ.

Tuy nhiên, nhược điểm của câu chuyện này trở nên rõ ràng khi người sưu tầm cố gắng hình thành một mối quan hệ nghiêm túc. Họ có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng sự thân mật hoặc bất kỳ dạng cam kết sâu sắc nào với một cá nhân duy nhất. Bộ sưu tập này cũng có thể trở nên tốn kém, mất nhiều thời gian, và trong một số trường hợp, vi phạm pháp luật (ví dụ, khi một người kết hôn với nhiều người cùng lúc).

Adapted from Love Is A Story by Robert J. Sternberg. Ph.D.

Nguồn: What's Your Love Story – Psychology Today

menu
menu