Điều gì xảy ra sau một nỗ lực “cướp người yêu”?

NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

• Nghiên cứu mới đây khám phá khả năng thành công của những nỗ lực “cướp người yêu”, khi ai đó cố tình lôi kéo một người đang trong mối quan hệ.
• Việc bị một người hấp dẫn để mắt tới có thể khiến ta ít khao khát bạn đời hiện tại hơn.
• Những kẻ “cướp người” có thể đe dọa đến sự bền vững của mối quan hệ, nhưng họ cần kiên trì mới có thể “chiến thắng”.

Thông thường, những người bước vào mối quan hệ một vợ một chồng đều mong muốn giữ sự gắn kết và chung thủy trong tình dục lẫn tình cảm. Vì thế, khi phải đối diện với những người khác, những “phương án thay thế”, họ có xu hướng vận dụng những chiến lược giúp bản thân vượt qua cám dỗ. Chẳng hạn, so với người độc thân, người đã có đôi có cặp thường ít chú ý đến người khác giới hấp dẫn hơn, hoặc cố gắng kìm nén suy nghĩ về họ. Khi đối mặt với “người thứ ba” tiềm năng, họ cũng thường thấy người đó kém hấp dẫn hơn, chủ động tiết lộ tình trạng mối quan hệ hiện tại của mình và thể hiện sự thiếu hứng thú trong việc tiếp tục tương tác.¹

Thế nhưng, trong thời đại mà những lựa chọn thay thế có thể dễ dàng tìm thấy ở bất kỳ đâu trên mạng, những chiến lược tự bảo vệ mối quan hệ này có lẽ đang dần mất tác dụng. Trong một nghiên cứu gần đây của tôi², tôi đã khảo sát hiện tượng này thông qua hiện tượng “cướp người yêu”, khi ai đó chủ động tìm cách xây dựng mối quan hệ tình cảm hoặc tình dục với một người đang yêu người khác.³

Trong hai nghiên cứu, tôi đã xem xét xem liệu những người trở thành mục tiêu của một cuộc tán tỉnh chủ động – nhằm lôi kéo họ rời khỏi mối quan hệ hiện tại – có đánh giá bạn đời của mình kém hấp dẫn hơn và đồng thời thấy người khác hấp dẫn hơn hay không, so với những người ở nhóm đối chứng. Trong cả hai nghiên cứu, những người đang yêu được mời trò chuyện trực tuyến với một thành viên hấp dẫn trong nhóm nghiên cứu (một người cộng tác được cài vào), người này sẽ thể hiện sự tán tỉnh hoặc giữ thái độ trung lập.

Source: Gurit Birnbaum's album

Ở nhóm “bị cướp người yêu”, người cộng tác sử dụng kịch bản sau:

“Chào, tớ là Guy. Cậu khỏe không? Tớ ổn, cảm ơn nhé. Cậu tên gì? Cậu sống ở đâu vậy? Tớ ở Tel Aviv. Tớ học ngành khoa học máy tính. Cậu học gì? Tớ nghe nói sinh viên ngành tâm lý [hoặc bất kỳ ngành nào người tham gia khai báo] là chất nhất luôn. Giờ thì tớ thấy đúng thật. Thế cậu thường làm gì khi rảnh? Hay ghê! Tớ chơi guitar. Tớ cũng cố dành thời gian chơi thể thao ít nhất hai lần mỗi tuần, chủ yếu là bơi lội và chạy bộ. Cuối tuần thì tớ thường tụ tập với bạn bè. Cậu thích đi du lịch ở đâu? Ồ, lựa chọn tuyệt vời đấy! Tớ cũng muốn đến đó! Mình nên đi cùng nhau nhỉ! Cậu có điểm mạnh gì? Cậu đẹp cả trong lẫn ngoài luôn đó! Còn tớ thì sáng tạo và hướng ngoại. Kế hoạch tương lai của cậu là gì? Nghe hấp dẫn quá! Tớ thì vẫn chưa rõ lắm, chắc sẽ học lên cao hơn.”

Ở nhóm đối chứng, người cộng tác vẫn sử dụng kịch bản này, chỉ bỏ đi những lời tán tỉnh ngọt ngào.

Trong nghiên cứu đầu tiên, sau khi trải qua tình huống “bị cướp người yêu”, người tham gia thực hiện một bài kiểm tra tiềm ẩn nhằm đánh giá thái độ tự động của họ với người yêu hiện tại. Những thái độ tự động này có thể phản ánh sự không hài lòng ngấm ngầm mà họ chưa từng (hoặc không thể) thừa nhận. Tuy vậy, chính những cảm xúc ẩn này lại có khả năng dự đoán sự rạn nứt trong mối quan hệ tốt hơn cả những gì mà người ta sẵn lòng chia sẻ.⁴

Bài kiểm tra yêu cầu người tham gia phân loại các tính từ tích cực (ví dụ: quyến rũ, tuyệt vời) và tiêu cực (ví dụ: ghê tởm, kinh khủng) thành hai nhóm “tích cực” và “tiêu cực” một cách nhanh nhất có thể. Trước khi mỗi tính từ xuất hiện, họ được xem ảnh của người yêu mình. Thời gian họ mất để phân loại từ ngữ được ghi lại. Những người có cảm xúc tích cực tự phát đối với bạn đời thường phản ứng nhanh với các từ tích cực và chậm hơn với từ tiêu cực trong bài kiểm tra này.⁴

Sau bài kiểm tra, người tham gia được yêu cầu đánh giá mức độ hấp dẫn của người yêu hiện tại.

Tôi đã phát hiện ra điều gì?

Khi trở thành mục tiêu của một cuộc tán tỉnh có chủ đích, người tham gia bắt đầu nhìn người bạn đời của mình dưới một ánh nhìn kém tích cực hơn, đồng thời cảm thấy ít khao khát họ hơn.

Trong nghiên cứu thứ hai, tôi thiết kế lại để kiểm nghiệm và mở rộng những phát hiện này bằng cách sử dụng một phương pháp khác nhằm đo lường phản ứng của người tham gia trước sự tán tỉnh. Cụ thể, tôi đề nghị họ kể lại hình ảnh về tưởng tượng tình dục đầu tiên xuất hiện trong đầu sau khi trò chuyện trực tuyến với người "đóng vai" kẻ đi cướp người yêu.

Hai giám định viên độc lập đã mã hóa những tưởng tượng này, dựa vào mức độ thể hiện ham muốn với người yêu hiện tại hay với người khác. Họ dựa vào các dấu hiệu như sự hứng thú trong tương tác tình dục hay những mô tả về sự gần gũi thể xác, bao gồm cả hôn hít. Kết quả cho thấy, việc trở thành mục tiêu của một cuộc tán tỉnh không chỉ khiến người tham gia cảm thấy người yêu mình kém hấp dẫn hơn, mà còn làm gia tăng sức hút của những người khác bên ngoài mối quan hệ.

Tổng thể, phát hiện của tôi làm nổi bật những hoàn cảnh dễ khiến ta lung lay trước sức hút từ người ngoài, hé lộ con đường mà những tương tác trực tuyến có thể bào mòn chất lượng mối quan hệ thực và dẫn đến những cuộc ngoại tình ngoài đời thực.

Internet mang lại vô vàn cơ hội cho sự phát triển cá nhân và kết nối giữa con người – từ việc mở rộng mạng lưới giao tiếp toàn cầu cho đến việc nâng cao khả năng tiếp cận tri thức. Thế nhưng, đi kèm với đó là những thử thách có thể làm tổn hại đến hạnh phúc cá nhân lẫn đời sống tình cảm, như sự sao nhãng hay thậm chí là nghiện tương tác trực tuyến. Nghiên cứu của tôi cho thấy mặt tối của internet đối với mối quan hệ tình cảm, làm rõ cách mà cám dỗ trong không gian ảo có thể đe dọa đến sự bền vững của tình yêu thực tế.

Những nghiên cứu trước đây từng chỉ ra rằng việc dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội có thể làm tổn hại mối quan hệ đang có, bởi nó mở ra những hành vi dễ dẫn đến ghen tuông, bất mãn, thậm chí là chia tay.⁵ Nghiên cứu của tôi góp thêm một lát cắt mới vào bức tranh đó, bằng cách tập trung vào lý do vì sao người ta khó cưỡng lại những "phương án thay thế". Chỉ ngoại hình đẹp thôi chưa đủ để làm người ta ngoại tình, mà cần có một nỗ lực tán tỉnh rõ rệt, một sự theo đuổi có chủ đích, thì mới có thể xuyên thủng những chiến lược tự bảo vệ và làm lung lay khả năng kháng cự của người đang yêu. 

Tài liệu tham khảo:

1. Lydon, J., & Karremans, J. C. (2015). Relationship regulation in the face of eye candy: A motivated cognition framework for understanding responses to attractive alternatives. Current Opinion in Psychology, 1, 76-80.
2. Birnbaum, G. E. (2022). Temptation at your door: Receiving mate poaching attempts and perceived partners’ desirability. Personal Relationships, 29(3), 566-580. ResearchGate
3. Schmitt, D. P., & Buss, D. M. (2001). Human mate poaching: Tactics and temptations for infiltrating existing mateships. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 894-917.
4. McNulty, J. K., Olson, M. A., Meltzer, A. L., & Shaffer, M. J. (2013). Though they may be unaware, newlyweds implicitly know whether their marriage will be satisfying. Science, 342, 1119-1120.
5. McDaniel, B. T., Drouin, M., & Cravens, J. D. (2017). Do you have anything to hide? Infidelity-related behaviors on social media sites and marital satisfaction. Computers in Human Behavior, 66, 88–95.

Tác giả: Gurit E. Birnbaum, Ph.D.

Nguồn:  What Happens After an Attempted Mate Poaching | Psychology Today