Giáo sư Stanford đến Bhutan để tìm kiếm "chìa khóa của hạnh phúc con người": Điều ngộ ra lớn nhất từ khoảnh khắc bừng tỉnh

Hạnh phúc là gì? Đâu là chìa khóa giúp con người cảm nhận trọn vẹn hạnh phúc? Đây là một trong những câu hỏi lớn nhất của cuộc đời, và Ron Gutman đã dành phần lớn sự nghiệp của mình để tìm hiểu về điều đó.

Gutman là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Stanford, một doanh nhân nhiều lần khởi nghiệp, tác giả, diễn giả và nhà phát minh từng đạt nhiều giải thưởng. Ông nổi tiếng với bài TED Talk năm 2011, "Sức mạnh tiềm ẩn của nụ cười", thu hút hơn 6,5 triệu lượt xem.

Với khao khát hiểu sâu hơn về hạnh phúc, Gutman quyết định không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà tự mình trải nghiệm, bước vào một cuộc nghiên cứu thực tế.

Hành trình đến Bhutan – vương quốc của hạnh phúc

Tháng 10 năm 2024, Gutman bắt đầu chuyến đi kéo dài ba tuần đến Bhutan, một quốc gia nhỏ nằm trên dãy Himalaya, kẹp giữa hai cường quốc đông dân nhất thế giới là Ấn Độ và Trung Quốc. Bhutan nổi tiếng với triết lý coi trọng hạnh phúc con người hơn cả tăng trưởng kinh tế – điều mà họ gọi là Tổng Hạnh phúc Quốc gia (Gross National Happiness).

Triết lý này bắt nguồn từ những năm 1970, khi quốc vương thứ tư của Bhutan, Jigme Singye Wangchuck, tuyên bố rằng: "Tổng Hạnh phúc Quốc gia quan trọng hơn Tổng Sản phẩm Quốc nội."

Trên hành trình của mình, Gutman đã đi bộ xuyên rừng, vượt qua những dãy núi cao cùng các học giả, tu sĩ và người dân địa phương. Ông leo từ độ cao 300 mét lên gần 4.300 mét so với mực nước biển, chủ yếu di chuyển bằng đường bộ hoặc phương tiện giao thông bản địa. Càng tiến sâu vào Bhutan, ông càng cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp kỳ vĩ của thiên nhiên và tinh thần bình yên của người dân nơi đây.

Bhutan cũng là quốc gia đầu tiên trên thế giới đạt trạng thái carbon âm – nghĩa là họ hấp thụ nhiều CO₂ hơn mức thải ra, nhờ vào chính sách bảo vệ môi trường nghiêm ngặt và những cánh rừng chiếm hơn 70% diện tích đất nước.

"Bhutan giống như một thế giới riêng biệt, nơi truyền thống được bảo tồn nguyên vẹn. Họ sống hòa mình với thiên nhiên, xem thiên nhiên là điều thiêng liêng. Muốn chặt một cái cây, bạn phải xin phép đặc biệt," Gutman chia sẻ.

Đối với người Bhutan, thiên nhiên không chỉ là môi trường sống mà còn là một phần trong chính bản thể của họ.

Chìa khóa của hạnh phúc: Sự giản đơn

Vậy điều cốt lõi của hạnh phúc con người là gì? Sau tất cả, Gutman nhận ra rằng câu trả lời thật ra rất đơn giản: Hạnh phúc nằm ở sự giản đơn.

"Càng nghiên cứu về hạnh phúc, tôi càng nhận ra rằng điều quan trọng nhất chính là sự tĩnh tại trong tâm trí. Và sự tĩnh tại ấy có thể tìm thấy qua việc sống chậm lại, gần gũi với thiên nhiên hơn," ông nói.

Gutman nhận ra rằng trong xã hội hiện đại, con người bị cuốn vào quá nhiều kích thích bên ngoài – công việc, thông báo điện thoại, những mối bận tâm không ngừng. Ta trở thành tù nhân của những điều đó mà không hề hay biết. Trong khi đó, thiên nhiên thì ngược lại – thiên nhiên chỉ đơn thuần tồn tại.

"Khi ở giữa thiên nhiên, bạn sẽ nhận ra ý thức của mình cũng chỉ đơn giản là một phần trong dòng chảy đó. Và đây chính là khoảnh khắc ‘bừng tỉnh’ lớn nhất của tôi – ý thức của con người thực chất cũng trống rỗng như thiên nhiên vậy."

Gutman gọi đó là "cái tôi rỗng." Ông nhận ra rằng con người, dù đang nằm trên thảm cỏ bên hồ nước tĩnh lặng hay tất bật chạy họp giữa thành phố ồn ào, thực chất vẫn là chính mình. Bản chất ý thức của chúng ta không thay đổi, chỉ có cách ta phản ứng với thế giới bên ngoài là khác nhau.

"Chúng ta tự khiến bản thân căng thẳng vì quá nhiều cảm xúc và kích thích xung quanh. Nhưng thực ra, sâu bên trong, tâm hồn ta vốn dĩ rất bình yên. Và chính thiên nhiên giúp ta nhìn thấy, cảm nhận và hiểu được điều đó," Gutman kết luận.

Nhưng không phải mọi thứ ở Bhutan đều đẹp như tranh vẽ. Quốc gia này cũng đối mặt với không ít khó khăn.

Chỉ mới tháng 12 năm ngoái, Bhutan chính thức rời khỏi danh sách các nước kém phát triển nhất của Liên Hợp Quốc. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, thu nhập bình quân đầu người của Bhutan vào năm 2022 chỉ khoảng 3.700 USD.

"Chúng ta có thể nhìn vào con số đó và nghĩ rằng họ nghèo, rằng GDP của họ thấp," Gutman chia sẻ. "Cuộc sống ở đây không dễ dàng, vì họ không phải là một dân tộc giàu có. Nhưng điều đặc biệt là, họ hạnh phúc."

Chính phủ Bhutan đang nỗ lực củng cố nền kinh tế mà vẫn duy trì được những giá trị cốt lõi của đất nước – từ việc bảo vệ môi trường đến thực hiện triết lý Tổng Hạnh phúc Quốc gia. Một trong những biện pháp được áp dụng là thu phí du lịch hằng ngày nhằm kiểm soát lượng khách và đảm bảo sự phát triển bền vững. Gutman coi Bhutan như một hình mẫu về cách phát triển mà không đánh mất trí tuệ cổ xưa – những giá trị đã được bồi đắp qua nhiều thế hệ.

Ở nhiều quốc gia phương Tây và các nền kinh tế phát triển, con người thường sống vội vã – không chỉ trong nhịp sống thường ngày mà cả trong cách họ đổi mới và tăng trưởng kinh tế.

"Chúng ta luôn lao về phía trước, chạy đua với những đổi mới, những công nghệ mới, tìm cách làm mọi thứ nhanh hơn, tốt hơn, dễ dàng hơn, rẻ hơn... Nhưng vấn đề là, khi quá vội vã, ta dễ quên đi nền tảng vững chắc đã giúp ta đứng vững từ ban đầu. Ta cứ thế mà xây dựng trên một mặt nước không ổn định," Gutman nhận xét.

"Còn điều Bhutan làm rất tốt, chính là giữ vững cái lõi – một nền tảng đạo đức, niềm tin, sự tỉnh thức, những giá trị bền vững – làm kim chỉ nam cho sự phát triển. Đúng là họ tiến chậm hơn, nhưng những gì họ xây dựng lại vững vàng hơn. Và tôi nghĩ, đó là một bài học đáng để chúng ta học hỏi."

Nguồn: Stanford professor who went to Bhutan to learn about ‘the key to human happiness’: My No. 1 takeaway from my big ‘aha moment’ | CNBC