Hãy cẩn thận với hiệu ứng “thôi kệ đi” nếu không muốn ý chí của bạn bị suy giảm

Hãy tưởng tượng bạn làm bánh chocolate bơ đậu phộng. Sau đó, bạn bẻ một góc ăn thử. Dù sao thì là người làm mẻ chocolate này, bạn không thể cho mọi người ăn mà không ăn thử trước để đảm bảo nó ngon. Lớp bơ đậu phộng mềm, ấm tan trong miệng cùng với phần chocolate bơ đậu phộng phủ trên bề mặt. Khi đã chén sạch, cắt cắt thêm một ít nữa, rồi lại thêm ít nữa. Cuối cùng thì bạn ăn hết tất cả bánh.

Chào mừng bạn đến với một trong những mối đe dọa lớn tới ý chí - “hiệu ứng thôi kệ đi”.

Hiệu ứng này miêu tả vòng luẩn quẩn về cảm giác của bạn khi nuông chiều bản thân, hối hận vì những việc mình đã làm, rồi lại tiếp tục làm việc đó. Bộ não giải thích hành vi này bằng cách cho rằng, “Dù gì bạn cũng không hoàn thành mục tiêu vì đã lỡ ăn mấy cái, thì… còn sợ gì mà không ăn cả mẻ bánh.” Thuật ngữ này được các nhà nghiên cứu chế độ ăn kiêng đặt ra, nhưng vẫn có thể được áp dụng cho bất cứ trở ngại hay thách thức nào đối với ý chí.

Theo lời nhà tâm lý học Kelly McGonigal, người đã viết về hiệu ứng này trong quyển The Willpower Instinct, thì “Việc bỏ cuộc khiến bạn cảm thấy bản thân thật tệ hại, từ đó thôi thúc bạn làm điều gì đó để thấy tốt hơn. Và cách ít tốn kém nhất, nhanh nhất để thấy tốt hơn là gì? Thường thì nó chính là thứ đã khiến bạn cảm thấy mình tệ hại… Lần bỏ cuộc đầu tiên không hẳn sẽ khiến bạn tái phạm, mà chính cảm giác xấu hổ, tội lỗi, mất kiểm soát và mất hy vọng mới khiến bạn tái phạm không chỉ một lần.”

Vậy làm thế nào bạn có thể phá vỡ vòng luẩn quẩn “thôi kệ đi” này và lấy lại quyết tâm đạt đến mục tiêu của mình? Quan trọng nhất là bạn phải ý thức được mình phản ứng như thế nào khi tự làm bản thân thất vọng. Bạn có tự chỉ trích và trách móc mình vì đã mất kiểm soát? Hầu hết mọi người đều như thế, và làm vậy chỉ khiến trong bạn tràn ngập cảm giác tội lỗi và xấu hổ. Bí quyết ở đây là thay vì thấy tội lỗi, bạn hãy cảm thông với bản thân.

Trong một thí nghiệm, các nhà nghiên cứu yêu cầu một nhóm phụ nữ ăn một chiếc bánh donut trong vòng 4 phút, sau đó uống một cốc nước để thấy no. Sau khi ăn bánh, vài người trong số họ nhận được lời nhắn đầy cảm thông và khích lệ họ đừng trách cứ bản thân vì đã tự nuông chiều mình. Nhóm còn lại không nhận được lời nhắn này. Trong phần thứ hai của thí nghiệm, những tô kẹo được đặt trước mặt họ và họ được mời ăn bao nhiêu kẹo tùy ý. Những người phụ nữ nhận được thông điệp tự tha thứ cho bản thân chỉ ăn 28g kẹo, nhóm còn lại thì ăn đến 70g. Đó là một sự chênh lệch lớn.

Hóa ra, tự tha thứ cho bản thân không làm những người phụ nữ này cho phép mình ăn nhiều hơn; mà trái lại, nó xóa đi cảm giác tội lỗi và giúp họ không ăn quá nhiều trong thử thách thứ 2.

Hiệu ứng “thôi kệ đi” có thể khiến bạn dễ dàng mất kiểm soát bản thân.

Theo nhà tâm lý học McGonigal, khi gặp trở ngại, bạn có thể dùng những cách sau để tránh bị tuột dốc bởi những cảm giác xấu hổ, hối hận và rồi mất hết ý chí:

1. Khi thất bại, hãy bỏ ra ít thời gian mô tả cảm xúc mà bạn đang cảm thấy. Bạn có thấy mình đang tự trách bản thân không? Nếu có, bạn nói gì với bản thân lúc đó? Chậm rãi suy xét lại trường hợp này sẽ giúp bạn hiểu mình đang cảm thấy gì trước khi vội vã trốn chạy.
2. Bình thường hóa trở ngại. “Mình không phải người duy nhất vét sạch món tráng miệng, và mình có thể sẽ còn làm vậy lần nữa.”
3. Bạn sẽ nói gì nếu bạn mình gặp phải khó khăn tương tự? Ta tự trách mình thậm tệ khi thất bại, nhưng liệu ta có thể khắc khe như vậy nếu có một người bạn gặp chuyện tương tự và đến gặp ta không?

Một cách khác để giúp bạn vượt qua căng thẳng một cách nhanh chóng là câu hỏi quyền năng này: “Trong tình huống này thì mình có thể lấy lại kiểm soát, sức ảnh hưởng hay khả năng quyết định như thế nào?”

Câu hỏi này làm giảm cảm giác vô vọng khi bạn làm những điều trái với mục tiêu của mình, bởi nó kích hoạt tư duy “có thể kiểm soát” của bạn. Cách tư duy này có thể cải thiện cuộc sống cũng như sức khỏe thể chất và hiệu quả làm việc của bạn. Trở ngại là một phần của cuộc sống - đặc biệt là khi nhiều người trong chúng ta đã bỏ quên mục tiêu mà ta đặt ra. Cho dù mục tiêu của bạn liên quan đến việc ăn uống hợp lý hơn, bỏ thuốc lá, bớt uống rượu mỗi đêm hay viết cuốn tiểu thuyết đầu tiên, thì việc giảm thiểu hiệu ứng “thôi kệ đi” sẽ giúp bạn giảm thiểu cảm giác xấu hổ và tội lỗi, đồng thời kích thích sự tự cảm thông cũng như tư duy “có thể kiểm soát”.

Tác giả: Paula Davis-Laack

Nguồn: tamly.blog

Tìm đọc sách NGHỆ THUẬT TƯ DUY RÀNH MẠCH – 99 LỖI TƯ DUY CẦN TRÁNH

https://s.shopee.vn/3q27UAD3a4

Những sai lầm trong việc ra quyết định đều bắt nguồn từ các lỗi tư duy tưởng như đơn giản, nhưng dần dà chúng tích tụ thành những thành kiến khó bỏ. Vậy mà hiếm khi chúng ta nhận ra điều đó, nên sai lầm cứ nối tiếp sai lầm, dẫn đến bao hối tiếc vì những quyết định không đúng cho cuộc đời mình: Cứ mãi đeo bám một công việc dù biết trước chẳng thu được lợi lộc gì; cho rằng một dự án thành công suôn sẻ là do tài năng và trí lực, còn thất bại do ngoại cảnh khách quan; bán cổ phiếu lúc đã quá trễ, hoặc bán quá sớm… Và đó chỉ là một vài trong số hàng loạt các sai lầm “cơ bản” được Dobelli mổ xẻ phân tích qua 99 chương sách ngắn gọn, súc tích với những ví dụ minh họa thiết thực giúp ta có thể nhận diện và né tránh chúng.