Khi Internet vừa là liều thuốc chữa lành, vừa là mũi dao sắc lẻm đối với những người có nguy cơ tự tử

Cuộc sống trên mạng chứa đựng vô vàn cạm bẫy, từ việc khơi dậy những xúc cảm tiêu cực cho đến cổ vũ những hành vi nguy hiểm. Nhưng nếu biết sử dụng đúng cách, nó cũng có thể mang lại sự chữa lành. Vậy những người dễ bị tổn thương làm thế nào để bước qua ranh giới mỏng manh này?

Đã bao giờ bạn làm một điều gì đó mà ngay lập tức hối hận chưa? Kiểu như, ví dụ thôi, gửi một bức thư tình đầy xúc cảm mãnh liệt đến người bạn thầm yêu, trong đó bạn thổ lộ niềm khát khao và tình cảm cháy bỏng dành cho cậu ấy, mà chẳng có lý do hay bằng chứng nào khiến bạn nghĩ, hoặc thậm chí nghi ngờ, rằng chàng trai ấy—chàng Adonis hoàn hảo mà bạn đã lén viết tắt tên vào sổ tay suốt hai năm qua—không phải là người hoàn toàn "thẳng"?

Được rồi, có lẽ chỉ mình tôi thôi.

Dù vậy, đó chính xác là hoàn cảnh tôi đã gặp phải khi còn là một cậu học sinh lớp 11 ở thị trấn nhỏ Ohio, một cậu bé đầy mặc cảm, đang sống trong tủ kính của sự bí mật, và dấn thân vào một bước đi táo bạo trong cơn "tỉnh táo ngu ngốc". Điều tưởng chừng chỉ có thể là một chi tiết phụ nhạt nhẽo trong một bộ phim tình cảm tuổi teen tầm thường lại trở thành cơn ác mộng đối với tôi vào năm 1992.

Bốn ngày dài đằng đẵng, tôi bị giam cầm trong nỗi lo âu, tuyệt vọng và xấu hổ chưa từng có. Tôi thuyết phục bản thân rằng cậu ấy chắc chắn là người dị tính, và sau khi đã ngốc nghếch đặt niềm tin vào khả năng giữ bí mật của cậu ấy—một điều bất khả thi ở tuổi chúng tôi—tôi chuẩn bị tinh thần cho việc bị bóc trần. Những hình ảnh không ngừng xuất hiện trong đầu tôi: những lời lăng mạ đồng tính ở hành lang trường học, tôi trở thành một kẻ bị xa lánh chỉ sau một đêm, và những cuộc trò chuyện cực kỳ khó xử với gia đình.

Đỉnh điểm của cơn khủng hoảng, tôi đứng trên đỉnh một con đập cao hàng trăm mét gần nhà, nhìn xuống thung lũng và tưởng tượng, hết lần này đến lần khác, cảnh cơ thể mình rơi nhanh trong gió, va vào bê tông lạnh lẽo. Những suy nghĩ về việc kết liễu không đến từ mong muốn tự hủy hoại, mà từ khao khát sự yên lặng, một cách tuyệt vọng để chặn lại những ý nghĩ quay cuồng trong đầu. Tôi chỉ muốn thoát khỏi chính mình. Đó là trạng thái ý thức bị bóp méo, một trạng thái mà giờ đây tôi biết là điển hình của tâm trí tự sát.

Hãy tưởng tượng sự nhẹ nhõm của tôi khi đến thứ Hai, tôi phát hiện ra bức thư của mình vẫn còn nguyên trong hòm thư, được đóng dấu đỏ nhạt “Trả lại người gửi/Sai địa chỉ”.

Tôi không biết mình có sống sót qua được chuyện bức thư tình ấy nếu vào thời đó đã có tin nhắn hoặc email. Tôi cũng nhớ một lần khác, khi còn là học sinh lớp 9, tôi viết một lá thư nồng nhiệt (có thấy được xu hướng rắc rối của tôi chưa?) cho “người che giấu” sự thật về tôi. Lá thư ấy bị truyền tay nhau, sao chép, và đến cuối tiết học thứ hai, nó đã bị ghim đầy trên bảng thông báo trong căng-tin và hành lang. Nhưng điều may mắn là, những chiêu trò làm nhục khi ấy không kéo dài như trong thế giới mạng ngày nay.

Cả một thế hệ những kẻ bị coi là lạc lõng thời thanh xuân, giống như tôi, hẳn đã thở phào nhẹ nhõm khi bước qua những năm tháng tuổi teen nổi mụn trước khi mạng xã hội xuất hiện và đảo lộn tất cả.

Trên mạng xã hội, Ysabel chia sẻ: “Tôi nhìn thấy người ta tốt nghiệp, kết hôn, đi du lịch vòng quanh thế giới. Tôi không có bất kỳ điều nào trong đó.” Khi những ý nghĩ tiêu cực trỗi dậy, cô tạm khóa tài khoản—dù điều đó khiến cô xa cách gia đình ở Cộng hòa Dominica. Hiện là một nghiên cứu sinh, Ysabel đã quay lại Facebook. “Tôi nhận ra rằng đó chỉ là những khoảnh khắc nhất thời. Chúng không có nghĩa là cuộc sống của một người hoàn hảo.” (Portrait by Mike McGregor)

Bắt nạt trực tuyến, được định nghĩa là “việc sử dụng email, điện thoại, tin nhắn hoặc các trang web để đe dọa, quấy rối, làm xấu hổ, hoặc cô lập xã hội,” ảnh hưởng đến khoảng 20% học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông. Từ góc độ sức khỏe tinh thần, các chuyên gia tin rằng hình thức bắt nạt này còn tồi tệ hơn so với các hình thức ngoài đời thực. Bắt nạt trực tuyến có thể diễn ra bất kể ngày hay đêm, xâm nhập vào nơi vốn là chốn an toàn như ngôi nhà, hay bất kỳ nơi nào có kết nối Internet. Những tin nhắn ác ý, bức ảnh đáng xấu hổ, hay lời bêu xấu công khai nhanh chóng được lan truyền đến bạn bè và cả những người xa lạ.

Một phân tích gần đây, dựa trên gần 285.000 người tham gia từ 9 đến 21 tuổi, cho thấy rằng việc trở thành nạn nhân của bắt nạt trực tuyến có nguy cơ dẫn đến suy nghĩ tự sát cao hơn so với bắt nạt truyền thống. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) thậm chí đã coi đây là “mối đe dọa sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng.”

Thế giới trực tuyến khai thác tâm lý xã hội của chúng ta theo những cách dễ đoán. Nhà tâm lý học Philippe Rochat tại Đại học Emory gọi sự từ chối là “nỗi sợ lớn nhất của mọi nỗi sợ.” Với một loài động vật mà cảm xúc gắn liền chặt chẽ với cách người khác nghĩ về mình, Internet chẳng khác gì một quả bom dễ dàng kích hoạt những lo âu sâu kín nhất của chúng ta.

Một trong những ví dụ minh họa rõ ràng nhất cho sự nhạy cảm tột độ của con người khi bị “loại trừ trên mạng” đến từ các thí nghiệm Cyberball của nhà tâm lý học xã hội Kip Williams thuộc Đại học Purdue. Trong những nghiên cứu này, bạn sẽ tham gia vào một trò chơi tưởng chừng rất đơn giản: ba người chơi chuyền bóng qua lại trên máy tính. Ban đầu, mọi thứ diễn ra suôn sẻ; phép lịch sự xã hội ngầm định rằng ai nấy đều chuyền bóng lần lượt cho nhau. Nhưng rồi, bất thình lình, hai người chơi còn lại, vốn được lập trình sẵn, bắt đầu phớt lờ bạn. Giờ đây, họ chỉ chuyền bóng qua lại cho nhau, như thể bạn chưa từng tồn tại. Chỉ vài lần bị phớt lờ như vậy cũng đủ để khiến người tham gia cảm thấy buồn bã và giận dữ.

Bị lờ đi trên mạng vốn dĩ đã là một trải nghiệm khó chịu. Nhưng đối với nhiều nạn nhân của bắt nạt trực tuyến, cảm giác này chẳng khác nào quả bóng kia bị ném thẳng vào mặt bạn, làm gãy chiếc “mũi ảo” đáng thương của bạn, hết lần này đến lần khác. “Mạng xã hội không phải là nền tảng, mà chính là cộng đồng những con người tương tác với nhau thông qua nền tảng đó,” Matthieu Guitton, tổng biên tập tạp chí Computers in Human Behavior, viết. “Có những người sử dụng nền tảng này mà quên mất—hoặc đáng buồn hơn, không nhận ra—rằng đằng sau mỗi tài khoản là một con người như chúng ta, với những điểm mạnh và yếu đuối riêng.”

Những Sự Hỗ Trợ Sai Cách

Internet đã mang lại cho tất cả mọi người, kể cả những người đang có ý định tự sát, quyền truy cập chưa từng có vào những tài liệu mà trước đây chỉ bác sĩ tâm thần, cảnh sát, hoặc nhân viên pháp y mới được tiếp cận. Dù phần lớn nội dung trực tuyến về tự sát tập trung vào phòng ngừa, không khó để tìm—hoặc vô tình bắt gặp—những tài liệu kém nhân văn hơn. Một phân tích nội dung 373 trang web được tìm thấy qua các từ khóa liên quan đến tự sát cho thấy: 29% trang web chống tự sát (cung cấp liên kết đến các nguồn tài nguyên sức khỏe tâm thần và khuyến khích tìm kiếm sự giúp đỡ), 11% lại cổ xúy cho tự sát (đưa ra các giải pháp tự sát và chi tiết về cách thực hiện). Các trang web còn lại không tập trung vào chủ đề tự sát hoặc trung lập.

Đôi khi, sự tò mò đơn thuần là lý do khiến một số người tìm đến những trang web chứa hình ảnh đáng sợ hoặc những cuộc thảo luận bán triết lý về chủ đề này. Một nghiên cứu năm 2013 đăng trên Journal of Medical Internet Researchcho biết những từ khóa dẫn người dùng đến các trang web ủng hộ tự sát bao gồm “tự sát bằng lò ga,” “hình ảnh giết người bằng cách siết cổ,” hay “ảnh bỏng nặng.” Dù vậy, dù có chấp nhận rằng một phần không nhỏ những chuyến ghé thăm này xuất phát từ mối quan tâm kỳ quặc, vẫn còn đó nỗi lo về những người thực sự đang trên bờ vực, vô tình tìm đến những nội dung đen tối ấy. Một nghiên cứu xuyên văn hóa gần đây của các nhà nghiên cứu Phần Lan cho thấy những người ghé thăm các trang web ủng hộ tự sát thường là các nạn nhân mới đây của bắt nạt trực tuyến.

Nhiều trang web tự gọi mình là "pro-choice" (ủng hộ quyền chọn lựa) thay vì "pro-suicide" (ủng hộ tự sát). Trên một trang web gây tranh cãi của Thụy Điển, tồn tại từ năm 2005, người đọc được cho biết: “Mục đích của trang này là báo cáo một cách khách quan tất cả các phương pháp tự sát tồn tại trên thế giới. Ý tưởng không phải để khuyến khích ai kết thúc cuộc đời mình, mà là cung cấp thông tin.” Dù vậy, nội dung của trang này rõ ràng không đồng tình với quan điểm nổi tiếng của Camus rằng “... cuối cùng, cần nhiều dũng khí để sống hơn là để tự sát.” Trang web này thậm chí còn dành riêng để tôn vinh “những người đã can đảm thoát khỏi địa ngục này bằng cách tự kết liễu đời mình,” kèm theo một danh sách hướng dẫn chuẩn bị tâm lý trước khi tự sát.

Trong trạng thái bị tổn thương nghiêm trọng, khả năng kiềm chế suy nghĩ của người có ý định tự sát có thể bị suy giảm; với sự tập trung mù quáng vào các chi tiết cụ thể, khả năng suy nghĩ trừu tượng—vốn có thể khơi gợi những ý niệm tích cực về tinh thần hay sự bảo vệ, chẳng hạn như tìm thấy ý nghĩa trong đau khổ—gần như biến mất. Những lời khuyên vô trách nhiệm như vậy chỉ đẩy họ nhanh hơn vào trạng thái nguy hiểm.

Khi loạt phim gây tranh cãi 13 Reasons Why phát sóng trên Netflix vào tháng 3/2017, nó đã gây chấn động mạnh mẽ trong cộng đồng phòng ngừa tự sát. Dựa trên cuốn tiểu thuyết nổi tiếng cùng tên của Jay Asher, bộ phim kể câu chuyện về Hannah Baker, một nữ sinh trung học đã tự sát vì bị những người xung quanh đối xử tệ bạc.

Tuy nhiên, việc quyết định chiếu cảnh Hannah cắt cổ tay trong bồn tắm kéo dài ba phút đã gây tranh cãi mạnh mẽ, bất chấp những cảnh báo dựa trên nghiên cứu rằng việc mô tả chi tiết phương pháp tự sát có thể tạo hiệu ứng lây lan trong nhóm khán giả trẻ tuổi.

Trong một bài viết trên Vanity Fair, Nic Sheff, một trong những nhà sản xuất của bộ phim, lại phản bác rằng: “Đối diện trực diện với những vấn đề này—nói về chúng, cởi mở về chúng—luôn là cách bảo vệ tốt nhất để không mất đi thêm một mạng sống nào nữa.”

Rõ ràng, nhiều người đã tìm thấy sự an ủi khi cởi mở nói về vấn nạn tự sát. Nhưng đây là một vấn đề phức tạp. Các dữ liệu cho thấy một bức tranh trái chiều: việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tự sát, cũng như những nỗ lực đầy thiện chí nhằm giảm kỳ thị, đôi khi lại vô tình khiến những người vốn đã có ý định tự sát càng dễ đưa ra quyết định kết thúc cuộc đời hơn. Ví dụ, mặc dù tự sát là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu ở tuổi vị thành niên, việc truyền tải thông điệp rằng tự sát tuổi teen là điều phổ biến—trong khi thực tế tỷ lệ này rất thấp—có thể khiến một số thanh thiếu niên dễ tổn thương tin rằng hành vi này ít bị xem là không thể chấp nhận.

Một nghiên cứu ngắn công bố năm 2017 dường như đã gián tiếp xác nhận nỗi lo ngại tồi tệ nhất của các nhà phê bình về bộ phim 13 Reasons Why. Nhóm nghiên cứu “dịch tễ học thông tin” do John Ayers tại Đại học California San Diego dẫn đầu phát hiện rằng các lượt tìm kiếm trên Google liên quan đến tự sát tăng mạnh sau khi bộ phim ra mắt. Dù một phần sự gia tăng này phản ánh hành vi tìm kiếm sự trợ giúp mà các nhà sản xuất mong muốn khuyến khích—các cụm từ như “đường dây nóng phòng chống tự sát” (tăng 12%) và “phòng chống tự sát” (tăng 23%)—nhưng cũng có sự gia tăng đáng lo ngại ở những cụm từ như “làm thế nào để tự sát” (tăng 26%), “tự sát” (tăng 18%), và “cách giết chính mình” (tăng 9%). Dù những số liệu này không nhất thiết phản ánh sự gia tăng thực tế trong các trường hợp tự sát, nhưng các nghiên cứu tương tự trước đây đã chỉ ra mối tương quan rõ ràng giữa tỷ lệ tự sát và các tìm kiếm trực tuyến.

Hiện tượng lây lan tự sát qua truyền thông không phải điều gì mới mẻ. Khi Goethe xuất bản tiểu thuyết nổi tiếng Nỗi Buồn Của Chàng Werther năm 1774, nhân vật chính đau khổ vì tình yêu—mặc áo ghi-lê vàng, áo khoác xanh và đi ủng da đen—đã tự bắn vào đầu bên bàn viết. Sau đó, nhiều chàng trai trẻ mặc trang phục tương tự, với cuốn sách của Goethe đặt trước mặt hoặc trong túi áo, đã kết liễu đời mình theo cách y hệt. Có quá nhiều trường hợp như vậy xảy ra, đến mức cuốn sách bị cấm lưu hành tại một số thành phố ở châu Âu.

Steven Stack, một nhà xã hội học tại Đại học Wayne State, người tiên phong trong việc khuyến nghị cách đưa tin về tự sát một cách có trách nhiệm, đã thực hiện một nghiên cứu tổng quan gần hai thập kỷ trước về hiện tượng lây lan tự sát qua truyền thông. Dù kết quả không phải lúc nào cũng rõ ràng—một số nghiên cứu cho thấy hiệu ứng copycat (bắt chước), trong khi số khác thì không—Stack vẫn nhận diện được vài xu hướng đáng tin cậy.

Điều nổi bật nhất là việc phát hiện hiệu ứng copycat phụ thuộc nhiều vào cách các nhà nghiên cứu định nghĩa thuật ngữ này. Nếu tính cả tỷ lệ tự sát bất thành thay vì chỉ xem xét các trường hợp đã hoàn tất, khả năng cao hơn sẽ có mối liên hệ giữa truyền thông và hành vi bắt chước. Nói cách khác, tin tức về tự sát không phải lúc nào cũng dẫn đến gia tăng số ca tử vong, nhưng gần như luôn đi kèm với sự gia tăng đáng kể các hành vi tự sát.

Stack cũng nhận thấy hiệu ứng copycat dễ xuất hiện hơn khi câu chuyện xoay quanh những vụ tự sát có thật thay vì hư cấu. Điều này không có nghĩa là tự sát hư cấu không gây ảnh hưởng, chỉ là mức độ ít hơn. Đặc biệt, khi câu chuyện được kể từ góc nhìn của người đã khuất, nhấn mạnh vào sự thương tiếc, cảm thông và tôn vinh mà họ nhận được sau cái chết—như trường hợp của Kate Spade hay Anthony Bourdain—người khác có thể ảo tưởng rằng họ cũng sẽ nhận được sự chú ý tích cực tương tự nếu kết thúc đời mình.

Một đặc trưng của thời đại số là người đã khuất thường được tưởng niệm trên mạng xã hội. Những biểu hiện thương tiếc này đôi khi trở thành cám dỗ nguy hiểm đối với những người trẻ khao khát sự công nhận trên mạng.

Trong một bài viết năm 2012 trên tạp chí Crisis, Lindsay Robertson, một nhà nghiên cứu y học xã hội và phòng ngừa tại New Zealand, đã phân tích nội dung các trang tưởng niệm trực tuyến dành cho những nạn nhân tự sát trẻ tuổi. Robertson và các đồng nghiệp viết: “Những trang này thường bao gồm hình ảnh hoặc video của người đã khuất, thơ ca, lời nhắn về cuộc sống của họ, và thông điệp từ bạn bè, gia đình.” Một trường hợp điển hình là tang lễ được tổ chức vô cùng long trọng, với lượng người tham dự đông đảo nhờ thông tin được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội của người đã mất. Robertson cho biết, có những người trẻ đã thốt lên rằng họ mong muốn tang lễ của mình cũng sẽ ấn tượng như vậy.

Điều này không có nghĩa là chúng ta không nên tiếc thương hay tôn vinh người đã khuất, nhưng trong thời đại mà “lượt thích,” bình luận và lượt xem trở thành thước đo giá trị, việc đồng nhất sự chú ý này với cái chết là một nguy cơ lớn.

“Ngay sau khi tốt nghiệp đại học, tôi công khai giới tính của mình,” Robyn, một người từng có ý nghĩ tự sát, chia sẻ. “Những blogger, người nổi tiếng trên mạng xã hội, YouTuber—những con người ngọt ngào, chân thành, chỉ đơn giản sống đúng với bản thân mình—đã giúp tôi hiểu rằng đây không phải một điều đáng buồn.” Ngày nay, Robyn làm việc tại tổ chức phi lợi nhuận Active Minds để góp phần chia sẻ và làm sáng tỏ những khó khăn mà người khác phải đối mặt. (Portrait by Mike McGregor)

Những Tấm Lưới An Toàn

Internet là một tấm gương phản chiếu bản chất con người, và vì khả năng kết nối vượt qua những rào cản xã hội đáng kinh ngạc, nó cũng có thể khơi dậy những điều tốt đẹp nhất trong chúng ta.

Ảnh hưởng tích cực của truyền thông đối với việc ngăn ngừa tự sát được nhà khoa học tự sát người Áo, Thomas Niederkrotenthaler, đặt tên là "Hiệu ứng Papageno" trong một bài viết năm 2010 đăng trên Tạp chí Tâm thần Anh Quốc. Hiệu ứng này, trái ngược hoàn toàn với "Hiệu ứng Werther," lấy cảm hứng từ một cảnh trong vở opera Cây Sáo Thần của Mozart. Trong đó, nhân vật Papageno đang tuyệt vọng định kết liễu đời mình, nhưng được ba linh hồn bé nhỏ thuyết phục từ bỏ ý định.

Thật khó để đo đếm chính xác có bao nhiêu mạng sống đã được cứu nhờ việc dễ dàng kết nối với những người quan tâm qua mạng, nhưng hiện nay các nền tảng truyền thông xã hội lớn đều có cơ chế đơn giản để người dùng ẩn danh báo cáo những bài viết thể hiện ý định tự làm hại hoặc tự sát. Các bài viết bị gắn cờ sẽ được đội ngũ chuyên trách đánh giá nguy cơ nhanh chóng. Khi nút báo động trực tuyến được kích hoạt, mạng lưới hỗ trợ có thể bao gồm việc liên hệ trực tiếp với người đăng bài để kết nối họ với chuyên gia tư vấn khủng hoảng hoặc tổ chức phòng chống tự sát gần nhất, hoặc trong trường hợp khẩn cấp nhất, gửi đội cứu hộ đến tận nơi. (Một số công ty, bao gồm Facebook, hiện đang thử nghiệm trí tuệ nhân tạo để tự động phát hiện người dùng có ý định tự sát, nhưng kết quả đến nay vẫn chưa ổn định.)

Can thiệp trực tuyến cũng hứa hẹn giảm bớt sự kỳ thị liên quan đến tự sát. Vì nhiều người sợ bị xa lánh nếu chia sẻ suy nghĩ về tự làm hại bản thân, kỳ thị tự sát là một rào cản lớn trong việc khuyến khích mọi người tìm kiếm sự giúp đỡ. Trong một nghiên cứu được công bố gần đây trên tạp chí Behaviour Research and Therapy, các nhà nghiên cứu từ Đại học Bang Florida đã sử dụng "Thang đo Kỳ thị Tự sát" để đánh giá mức độ đồng ý hoặc không đồng ý của người tham gia với các quan điểm như "tự sát là điều đáng xấu hổ," "ngu ngốc," "hèn nhát," "vô đạo đức,"... Sau đó, họ được phân ngẫu nhiên vào một trong ba nhóm để truy cập các trang web khác nhau trong 20 phút: một trang cung cấp thông tin, số liệu, và các nguồn hỗ trợ (suicidepreventionlifeline.org); một trang chia sẻ câu chuyện cá nhân và hình ảnh của những người sống sót sau khi cố gắng tự sát (livethroughthis.org); và một trang đối chứng về nội dung sức khỏe không liên quan đến tự sát.

Những người xem hai trang web phòng chống tự sát đã ngay lập tức giảm điểm kỳ thị tự sát. Đặc biệt, với những người chưa từng có kinh nghiệm cá nhân liên quan đến tự sát, sự thay đổi tích cực này vẫn duy trì sau một tháng.

Nhìn chung, sự ẩn danh tương đối và khả năng kết nối với những người đồng cảm mà internet mang lại đã thúc đẩy sự cởi mở hơn trong việc chia sẻ, một yếu tố cốt lõi của các sáng kiến phòng chống tự sát. Để nhận được sự giúp đỡ, người đang gặp nguy cơ phải sẵn sàng mở lòng. Điều đáng thất vọng là những người có nguy cơ tự sát cao nhất thường lại khó tiếp cận nhất, vì họ thường từ chối giúp đỡ, không giống như những người không tự sát nhưng đang gặp khủng hoảng cá nhân. Ngoài đời thực, có mối quan hệ nghịch đảo giữa mức độ nguy cơ tự sát và hành vi tìm kiếm sự giúp đỡ. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây của hai nhà tâm lý học người Úc, Amy-Lee Seward và Keith Harris, cho thấy những người trẻ có nguy cơ tự sát cao có xu hướng cởi mở hơn khi tìm kiếm sự hỗ trợ trực tuyến, đặc biệt trên mạng xã hội.

Khi được hỏi: “Nếu bạn có ý nghĩ tự sát, bạn sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ từ đâu?”, danh sách các lựa chọn bao gồm bạn đời, người thân, bạn bè, bác sĩ, chuyên gia sức khỏe tâm thần (trực tuyến hoặc trực tiếp), trang web hỗ trợ, mạng xã hội và diễn đàn ẩn danh. Kết quả cho thấy, những người trẻ có nguy cơ tự sát cao nhất ít sẵn sàng tìm kiếm hỗ trợ trực tiếp, nhưng lại tăng cường tìm đến mạng xã hội để được giúp đỡ.

Alex từng cố gắng tự sát năm 18 tuổi. Kể từ đó, mỗi khi cảm thấy lo lắng về mức độ nghiêm trọng của những suy nghĩ tiêu cực, anh luôn tìm kiếm sự hỗ trợ. Một nguồn lực không chính thức mà anh thường xuyên sử dụng là Reddit—một trang web nơi người dùng có thể ẩn danh trò chuyện về trầm cảm, lo âu, và các vấn đề khác trên các diễn đàn chuyên đề. “Khi bạn đang trải qua một thời điểm tồi tệ, thật sự rất an ủi khi biết rằng có người ngoài kia cũng đang vật lộn giống mình,” Alex chia sẻ.

Những Mối Quan Hệ Trên Internet: Sợi Dây Ý Nghĩa Trong Cuộc Sống Hiện Đại

Trên không gian mạng, các mối quan hệ đôi khi trở thành điều ý nghĩa nhất, và thậm chí là duy nhất, với một người. Đối với những người bận rộn, ít có cơ hội để chia sẻ khó khăn cùng những tâm hồn đồng điệu trong cuộc sống thường nhật, các hệ thống hỗ trợ trực tuyến có thể trở thành phao cứu sinh.

Hãy nhìn vào nghề thú y—một trong những ngành có tỷ lệ tự sát cao nhất trong mọi lĩnh vực. Gần đây, tôi có cơ hội trò chuyện với Carrie Jurney, một bác sĩ thú y chuyên ngành thần kinh tại San Francisco và cũng là một trong những người quản trị nhóm Facebook riêng tư NOMV (Not One More Vet). Nhóm này hiện thu hút khoảng 10% bác sĩ thú y ở Mỹ tham gia. NOMV được thành lập sau vụ tự sát của Sophia Yin vào năm 2014, một bác sĩ thú y nổi tiếng và chuyên gia về hành vi động vật. Sophia là một gương mặt quen thuộc với công chúng qua vai trò người dẫn chương trình trên Animal Planet, đồng thời là nhà văn, diễn giả, cố vấn và người đào tạo đồng nghiệp.

"Chị ấy là một nguồn năng lượng tích cực vô cùng lớn," Carrie kể lại. "Cái chết của Sophia giống như một cú đánh vào tâm hồn. Kiểu như, nếu chuyện đó có thể xảy ra với chị ấy, thì nó cũng có thể xảy ra với bất kỳ ai trong chúng ta."

Sau đó, cộng đồng nhỏ này phát triển nhanh chóng nhờ truyền miệng, đáp ứng một nhu cầu thầm lặng nhưng khổng lồ trong lĩnh vực này. Như hầu hết các ngành y tế khác, căng thẳng là điều không thể tránh khỏi trong nghề thú y, nhưng cũng có những áp lực riêng. "Một thành viên trong nhóm đã diễn tả rất đúng," Carrie chia sẻ. "Mỗi ngày đi làm, cô ấy như ngồi trên tàu lượn cảm xúc: năm phút đầu phấn khởi khi gặp một chú cún con đáng yêu và hướng dẫn chủ nuôi cách chăm sóc, năm phút sau phải thông báo tin xấu về bệnh tình, rồi lại phải tư vấn cho một người đang đưa ra quyết định không tốt về điều trị, và tiếp đó bị khách hàng quát tháo vì hóa đơn. Mà đó là khi tuần làm việc 'dễ chịu' chỉ 50 giờ; tuần căng thẳng có thể lên đến 90 giờ. Cảm xúc bị kéo căng đến giới hạn."

Tôi hỏi Carrie về những cuộc trò chuyện thường diễn ra trên trang NOMV. "Phần lớn là mọi người nói chuyện với nhau để tìm sự đồng cảm," cô nói. "Giống như đi nhậu cùng đồng nghiệp sau giờ làm để xả stress. Chỉ có điều giờ giấc của chúng tôi rất khác nhau, và thực tế thì chẳng ai có thời gian làm vậy ngoài đời. Trên đó, có rất nhiều chia sẻ về cách chăm sóc bản thân và kiểm tra tâm trạng lẫn nhau, nhất là với những người đang trải qua một ngày tồi tệ. Chúng tôi tạo vòng tay bao bọc, để mọi người cảm thấy được quan tâm. Với những bác sĩ thú y cần sự giúp đỡ nhưng không thể rời phòng khám, cộng đồng của chúng tôi đã cùng nhau sắp xếp để hỗ trợ, thậm chí thay họ đảm nhiệm công việc trong thời gian họ đi điều trị nội trú."

Điều khiến NOMV—và các nhóm tương tự—trở nên hiệu quả là sự nhấn mạnh vào danh tính thật của các thành viên. Tên và khuôn mặt được hiển thị rõ ràng trong mạng lưới riêng tư, giúp mọi người hiểu nhau sâu sắc hơn như những cá nhân thực sự, chứ không chỉ qua vài dòng bình luận hời hợt. Cấu trúc này nuôi dưỡng các mối quan hệ thực chất, đôi khi còn kéo dài ra ngoài thế giới trực tuyến, mang lại lợi ích cho sự nghiệp, gia đình và cả sức khỏe tinh thần.

Khi mọi người biết rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân cho lời nói và hành động của mình, lòng vị tha tự nhiên nở rộ. Thật kỳ diệu phải không?

Jesse Bering, Ph.D. là tác giả của các cuốn sách Suicidal, Perv, Why Is the Penis Shaped Like That?, và The Belief Instinct. Ông hiện là Giám đốc Trung tâm Truyền thông Khoa học tại Đại học Otago, New Zealand.

Nguồn: For Those at Risk of Suicide, the Internet Can Both Hurt and Heal – Psychology Today