Làm thế nào để thoát khỏi cảm giác bất lực

Tác giả: Leo Babauta

Một trạng thái tâm lý khó nhận ra, ấy là khi ta rơi vào cảm giác bất lực, không còn chút sức mạnh nào trong tay. Nếu bạn thường xuyên thấy mình ngập ngụa, bức bối, giận dữ, dễ tự ái, vội vàng phòng thủ, tổn thương bởi hành động hay sự im lặng của người khác, hoặc cảm thấy mọi thứ vượt ngoài tầm kiểm soát… điều đó có nghĩa là bạn đang trải qua cảm giác bất lực hay mất quyền năng.

Điều này không phải để chỉ trích, ai trong đời mà chẳng có lúc thấy bất lực. Chúng ta là con người, và đôi khi ta ở trong “vai nạn nhân”. Đó là lúc ta cảm thấy mình bị tổn thương, hoặc đánh mất quyền chủ động trong cuộc sống.

Tôi nhận ra rằng trạng thái này gần như phổ biến ở hầu hết những khó khăn mà ta gặp phải:

• Ngập ngụa, thấy mình luôn chậm trễ so với mọi thứ.
• Trì hoãn, né tránh, tìm cách phân tâm.
• Chủ nghĩa hoàn hảo, muốn kiểm soát mọi chuyện.
• Lao lực, kiệt quệ.
• Không thể thay đổi những thói quen cũ khó nhằn.
• Tự trách, hoài nghi chính mình.
• Cáu bẳn, chỉ trích người khác.
• Và còn nhiều nữa…

Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ về cách ta nhìn nhận trạng thái bất lực ấy, và quan trọng hơn: làm sao để chuyển nó thành sức mạnh.

Tâm Thế Của Sự Bất Lực

Khi bạn cảm thấy ngập ngụa (mà thời nay ai chẳng từng như thế), đó chính là bất lực. Ta nghĩ có quá nhiều việc phải đối diện, và sự ngợp ngạt ấy đến từ niềm tin rằng ta không làm được gì để xoay chuyển.

Khi bạn bực tức vì hành động (hay sự vô tâm) của người khác, đó cũng là một dạng mất quyền năng. Ta không muốn mọi chuyện diễn ra như vậy, nhưng lại cảm thấy chẳng thể thay đổi được, thế là nảy sinh giận dữ, bức bối.

Bất lực và mất quyền năng không chỉ là cảm xúc, mà còn là cách ta nhìn cuộc đời. Đó là lối nghĩ rằng mọi việc “xảy đến với ta”. Khi tôi thấy mình là nạn nhân, là vì tôi tin rằng những điều tệ hại đang giáng xuống đời mình, rằng tôi không hề có trách nhiệm, mà chỉ bị “đối xử như vậy”.

Điểm mấu chốt là đây: ta cảm giác mọi việc xảy ra cho mình, chứ không phải do mình. Ta là nạn nhân, chứ không phải tác giả của câu chuyện.

Chuyển Dịch Sang Trạng Thái Có Sức Mạnh

Điều đầu tiên cần nhớ: chẳng có gì sai khi ta cảm thấy bất lực hay trong vai nạn nhân. Chúng ta chỉ đang tổn thương, bị áp lực, ngợp ngụa, giận dữ. Ta là con người, và có những cảm xúc ấy là bình thường. Hãy cho mình một khoảng không gian của lòng từ bi và sự bao dung.

Điều thứ hai: đây đơn giản chỉ là cảm xúc, là trải nghiệm. Khi ta gặp cảm xúc khó khăn, ta có thể trao cho mình một chút tình thương, một chút dịu dàng, một chút chăm sóc. Nếu ta nhìn nó chỉ như một trải nghiệm đang đi qua, ta có thể thả lỏng và cho phép mình cảm nhận trọn vẹn.

Ngay khi làm vậy, ta đã bắt đầu nắm lại quyền chủ động. Ta đang hành động, bằng sự tự thương, bằng tình yêu dành cho bản thân, bằng sự chấp nhận cảm xúc. Và đó chính là bước đầu để ta trở nên mạnh mẽ hơn.

Và cuối cùng, ta có thể tạo ra sự chuyển dịch: trở thành tác giả của câu chuyện. Làm thế nào để bạn chịu trách nhiệm cho những gì diễn ra trong đời mình? Khi bạn nhận trách nhiệm (dù không phải lúc nào cũng là 100%), bạn đang lấy lại sức mạnh của mình.

Hãy tập trung vào phần bạn có thể kiểm soát. Thực tế, có vô vàn điều ngoài tầm tay ta. Càng dồn sức vào những thứ ấy, ta càng bất lực. Thứ ta thực sự làm chủ được là gì? Chính là lời nói và hành động của bản thân. Không phải cuộc đời hay hành động của người khác, không phải thời tiết, cũng chẳng phải thiên tai. Chỉ có lời nói và hành động của chính bạn. Hãy nhận trách nhiệm trọn vẹn về chúng.

Với tư cách tác giả của cuộc đời, hãy tự hỏi: hôm nay, tôi muốn tạo ra điều gì trong thế giới này? Và rồi, bắt đầu nhận trách nhiệm để tạo dựng nó.

Tất nhiên, tâm trí cũ sẽ chen vào: “Khó quá”, “Nhiều quá”, “Tôi không kiểm soát được”, “Tôi không điều khiển nổi người khác”. Tất cả những tiếng nói ấy đến từ tư duy bất lực. Hãy quay trở lại tập trung vào điều bạn có thể làm. Những hành động nhỏ nào bạn có thể khởi sự? Điều gì bạn có thể biết ơn? Bạn có thể bắt đầu thay đổi gì, từng bước một?

Khi dồn tâm trí vào điều đó, bạn trở thành tác giả của đời mình. Bạn bắt đầu cảm thấy mình có sức mạnh. Vậy, hôm nay, bạn có thể làm gì để bước một bước nhỏ về hướng ấy?

Ảnh: ChatGpt

Bài dịch từ nguồn: https://zenhabits.net/helplessness/