Khi người bạn đời ngăn bước tiến của bạn

Một trong những niềm vui lớn nhất của tình yêu là cảm giác được ai đó thấu hiểu sâu sắc. Trong khi thế giới ngoài kia có thể thờ ơ hoặc hiểu sai về chúng ta, thì trong mối quan hệ, ta được tận hưởng cảm giác ấm áp khi danh tính của mình được nhìn nhận chính xác và ghi nhớ một cách trọn vẹn: họ biết ta thích món gì, nỗi đau nào từ thời thơ ấu đã ám ảnh ta, những thói quen kỳ lạ khi đi du lịch, những điều ta thường làm vào buổi sáng, hay những cảm xúc nửa yêu nửa ghét dành cho vài người bạn.

Nhưng chính sự thấu hiểu này – sự bao quát và chính xác trong cách họ khắc họa con người ta – đôi khi lại trở thành nguyên nhân gây khó chịu, khi người bạn đời dùng quyền năng đặc biệt ấy để khẳng định một điều gì đó về ta, điều mà ta cảm thấy đang bóp méo, hạn chế, hay làm mờ nhạt những khát vọng thay đổi bên trong mình.

“Hơi đâu mà nghĩ, anh/em chẳng bao giờ thích đi nghỉ mát cả,” họ tự tin tuyên bố, như thể chắc chắn điều đó đúng vì đã ở cạnh ta gần chục năm trời. Hoặc: “Trễ thế à? Anh/em toàn đi ngủ lúc 10 giờ mà.” Hay: “Anh/em chẳng bao giờ thích nhảy nhót đâu.” Thậm chí, khi ta vừa từ thư viện về, họ buông một câu ngạc nhiên: “Nhưng anh/em có thích sách chính trị bao giờ đâu.” Hoặc, đứng trước quầy thực phẩm, họ quả quyết với người bán: “Không, không, họ không ăn dưa chua đâu.”

Những lời nói ấy, cùng thái độ chắc chắn như đinh đóng cột, xuất phát từ tình yêu và sự kiên nhẫn họ dành để hiểu ta. Nhưng trớ trêu thay, chúng lại khiến ta phát điên. Cái quyền năng của người yêu dường như đang bị sử dụng một cách “ác ý” để cố định ta vào một khuôn mẫu, một con người mà ta không còn cảm thấy là chính mình nữa. Họ đang nói cho ta biết ta là ai (một điều lẽ ra rất dễ chịu), nhưng lại sai lầm hoàn toàn (và điều đó thực sự khó chịu).

Có thể đúng là ta từng như vậy suốt nhiều năm, nhưng sâu thẳm bên trong, ta đang cố gắng thay đổi. Ta đang lặng lẽ tiến hóa. Ta không còn muốn mình mãi là con người cũ trong từng chi tiết nhỏ. Ta có những khát vọng mới, muốn lột bỏ lớp da cũ kỹ, muốn mở lòng với những trải nghiệm khác biệt. Ta muốn thử ăn dưa chua.

Thế nhưng, người bạn đời lại đặt mình vào vị trí người gác cổng “ghen tuông,” giữ chặt hình ảnh về một con người mà ta không còn cảm thấy phù hợp. Họ quả quyết rằng con người ta đang cố gắng trở thành là giả tạo, phô trương, hoặc một nỗ lực lừa dối – chỉ vì nó không giống con người mà ta đã từng là.

Sự thật là, bên cạnh sự phát triển về thể chất, ta còn đang trong một hành trình tiến hóa tâm lý suốt đời – một quá trình khó nhận ra, khó diễn đạt và càng khó được người khác tôn trọng. Vì vẻ bề ngoài của ta không thay đổi nhiều theo thời gian, nên những người xung quanh tự nhiên cho rằng bên trong ta cũng vẫn thế. Nhưng thực tế, ta không ngừng khám phá những khía cạnh mới của bản thân, loại bỏ những mối bận tâm cũ, mở rộng mình theo những hướng chưa từng quen thuộc, và thanh lọc những quan điểm hay đam mê không còn phù hợp.

Có thể ta đang dần tìm thấy sự tự tin ở công việc, hoặc đang trở nên thận trọng hơn nơi ta từng liều lĩnh. Có thể ta bắt đầu yêu thích nghệ thuật, thứ mà trước đây ta từng dè bỉu. Có thể ta đang định hình những quan điểm rõ ràng hơn về tiền bạc hoặc chính trị. Có thể ta đang học cách thoải mái hơn với cơ thể mình hoặc muốn vượt qua sự dè dặt từng ăn sâu trước đó.

KHI NGƯỜI BẠN ĐỜI KHÔNG BẮT KỊP SỰ THAY ĐỔI CỦA CHÚNG TA

Những thay đổi bên trong đôi khi rất mơ hồ, ngay cả đối với chính ta. Chúng không có những ngày sinh nhật để đánh dấu, cũng không có sự kiện công khai nào để ghi nhận ý nghĩa của chúng. Ta khó lòng giải thích những đổi thay này cho người bạn đời và đôi khi cũng chẳng chắc làm thế nào để chúng nghe có vẻ thuyết phục. Thậm chí, ta có thể cảm thấy hơi ngượng ngùng, bởi những thay đổi ấy dường như trái ngược với những quan điểm trước đây – những điều mà ta biết họ từng yêu quý hoặc cảm thấy yên tâm khi thấy ở ta.

Thế nhưng, những thay đổi ấy lại mang ý nghĩa vô cùng to lớn. Chúng, theo cách nào đó, chính là điều quan trọng nhất đang diễn ra trong đời sống nội tâm của ta ở thời điểm hiện tại. Vì vậy, ta trở nên đặc biệt nhạy cảm với bất kỳ ai gạt bỏ hay phá hủy những nền móng chớm nở của “bản ngã tương lai” chỉ bằng một câu cười nhạo hay lời nhận xét thiếu trân trọng.

Lũ trẻ thường cho ta thấy rõ nhất những cảm xúc mãnh liệt được khơi dậy khi có ai đó cố giữ chặt ta trong hình ảnh của chính mình từ trước đó. Tại một bữa tiệc, một người mẹ có thể nói: “Ồ, con tôi năm tuổi...” – chỉ để ngay sau đó đứa trẻ tiến đến và giận dữ thì thầm: “Không đúng chút nào! Con đã năm tuổi rưỡi rồi, còn ba ngày nữa là lên năm ba phần tư!” Việc ghi nhận đúng những sự thay đổi, dù là về thể chất hay cảm xúc, đôi khi quan trọng đến mức ta không ngờ tới.

Chính vì vậy, ta thường bị cuốn vào những cuộc tranh cãi nảy lửa khi người bạn đời đưa ra một nhận xét liên quan đến con người ta từng là vào mùa xuân năm trước, hoặc họ phê bình một điều từng đúng vào dịp Giáng sinh năm ngoái, hay mua một chiếc áo khoác mà ba mùa hè trước ta từng rất thích. Điều khiến ta bực bội không phải bản thân lời nhận xét hay hành động đó, mà là bức tranh cố định về con người ta mà họ vô tình ngụ ý. Bức tranh ấy xúc phạm đến phần trong ta khao khát rằng sự thân mật thực sự là phải cho nhau không gian để thay đổi. Dẫu họ yêu thương ta, họ vẫn không theo kịp bước tiến của ta. Họ không cảm thông với khát vọng đổi mới, và họ đang ràng buộc ta vào một bức chân dung, một hình ảnh tuy từng đúng nhưng nay không còn phản ánh thực tại.

Dẫu vậy, người bạn đời ấy không phải đang ác ý. Sự thay đổi khiến ta sợ hãi, bởi điều đáng sợ nhất mà sự thay đổi mang lại chính là nỗi lo nó sẽ cướp mất những người thân yêu khỏi ta. Việc họ trở nên bướng bỉnh trước sở thích mới của ta – chẳng hạn như tình yêu dành cho món dưa chua – có thể xuất phát từ nỗi lo sợ sâu kín rằng điều đó báo hiệu ta cũng sẽ nảy sinh tình yêu mới dành cho một ai khác.

Giải pháp lý tưởng là nuôi dưỡng một quan điểm rằng sự thay đổi là điều bình thường và không đáng sợ. Trong một mối quan hệ lâu dài, cả hai sẽ không ngừng thay đổi theo nhiều cách, điều này sẽ phá vỡ mọi định kiến cho rằng ta có thể thực sự “hiểu thấu” người kia một cách trọn vẹn. Những gì ta nắm bắt được về bạn đời của mình luôn chỉ là một phần và chỉ đúng trong một khoảnh khắc nhất định. Ta không nên ghen tị hay tức giận vì điều đó. Ta không phải là những cuốn sách đã viết xong và xếp lên giá, mà giống như những văn bản trực tuyến, luôn được cập nhật, chỉnh sửa và mở rộng theo thời gian – một tập hợp các chủ đề cốt lõi liên tục được làm giàu và tinh chỉnh ngay trước mắt nhau.

Tình yêu đích thực đòi hỏi ta phải cho phép người bạn đời của mình trở thành một con người khác so với khi ta gặp họ lần đầu, và vui mừng đón nhận những thay đổi ấy thay vì coi bức chân dung ta từng vẽ về họ như một chuẩn mực cố định, nơi bất kỳ sự sai lệch nào cũng bị coi là phản bội. Những con người bước ra từ chiếc kén của chính họ, nhiều khả năng sẽ yêu thương ta một cách thông minh và sâu sắc hơn thay vì muốn bay đi tìm một ai khác. Ta nên nói câu “Anh/em không còn hiểu được anh/em nữa” không phải như một lời than thở tuyệt vọng, mà như một lời mời gọi hy vọng để khám phá lại sự thấu hiểu và gần gũi.

Người ta thường buộc tội rằng những mối quan hệ dài lâu trở nên nhàm chán, nhưng thực tế là chính xu hướng thay đổi của mỗi cá nhân có thể giúp ta vượt qua giới hạn ấy. Nếu ta nhận thức đúng về hiện tượng này, ta sẽ thấy rằng mình không bao giờ thực sự ở bên cùng một người trong thời gian dài. Thực tế, ta đang sống chung với một tập hợp liên tục những phiên bản khác nhau của một người – họ chỉ tình cờ mang cùng một cái tên, sở hữu cùng một dáng vẻ bên ngoài, và nằm cạnh ta theo cách tương tự trên giường. Nhưng, vượt lên những điểm chung ấy, sự khác biệt trong mỗi phiên bản của họ có thể khiến họ thực sự trở thành những con người hoàn toàn mới.

Nhờ vậy, trong một mối quan hệ, ta có thể tận hưởng một loạt “người yêu” mới mẻ, không cần kịch tính, bằng cách chào đón tất cả các phiên bản khác nhau của cùng một người mà ta đang yêu.

Nguồn: WHEN YOUR PARTNER TRIES TO STOP YOU GROWING - The School Of Life