Làm sao để "cool" kiểu Yoruba

Với người Yoruba, một dân tộc gồm khoảng 52 triệu người sống tại Nigeria, Togo và Benin, một trong những lời khen ngợi đẹp đẽ nhất dành cho ai đó là họ sở hữu nhiều “itutu.” Từ này hàm ý một phong cách sống đặc biệt: điềm đạm, tự tin, ung dung, và không dễ gì bị khuấy động.

Nếu xe buýt đến muộn, một người mang tinh thần “itutu” sẽ không lớn tiếng quát tháo hay cãi vã với người bán vé, mà chỉ khẽ thở dài, kèm theo một nụ cười mệt mỏi. Nếu trời bất chợt đổ mưa đúng lúc họ vừa xếp ghế ra vườn để tổ chức tiệc, họ sẽ, bằng thái độ thản nhiên và bình tĩnh vốn có, lặng lẽ mang tất cả ghế vào lại nhà. Hầu như chẳng có điều gì đủ sức khiến một người “itutu” phải cuống cuồng.

Rachidi Bissiriou, Young Wife and Mother, 1983 (copyright David Hill Gallery), Oguidigbo, Benin

Điều quan trọng là “itutu” không phải một món quà thiên bẩm hay một tính cách ngẫu nhiên mà ai đó tình cờ sở hữu. Đây là một phẩm chất có thể rèn luyện, là kết quả của việc thấm nhuần một góc nhìn đặc biệt về cuộc sống. Với người Yoruba, sự nóng nảy và giận dữ thường xuất phát từ ảo tưởng và tham vọng thái quá về những gì ta có thể kiểm soát. Khi ta tin rằng mình có quyền lực lớn hơn thực tế đối với thế giới bên ngoài, ta dễ dàng phản ứng với những trắc trở và thất vọng bằng cơn thịnh nộ.

Người điềm nhiên mang tinh thần “itutu” có thể cũng buồn bã không kém gì người cuống quýt trước một chiếc xe buýt đến muộn hay cơn mưa như trút nước. Nhưng điều làm nên sự bình thản của họ chính là nhận thức rằng, những rắc rối đó là điều không thể tránh khỏi, là một phần tất yếu của trật tự cuộc sống. Trong sự chấp nhận đầy cao quý ấy, người “itutu” thể hiện sự thấu hiểu một khái niệm quan trọng khác trong triết học Yoruba: “àṣẹ.”

“Àṣẹ” có thể tạm dịch là số phận, sự tồn tại, hay trật tự vũ trụ. Những gì thuộc về “àṣẹ” không thể bị ý chí con người thay đổi, nhưng một người sáng suốt nên hiểu rõ hướng đi của “àṣẹ” để điều chỉnh kỳ vọng và tham vọng của mình sao cho phù hợp.

Tâm thế của người Yoruba không chỉ là bài học về sự bình thản, mà còn là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng rằng, thay vì đấu tranh với những gì không thể thay đổi, hãy học cách sống hòa hợp với trật tự của vũ trụ. Và trong hành trình ấy, ta sẽ khám phá ra sức mạnh thật sự của sự điềm nhiên và phong thái “cool”đúng nghĩa.

Nguồn: HOW TO BE COOL THE YORUBA WAY