Làm thế nào để có nhiều niềm vui hơn trong cuộc sống

Cuộc sống có thể (hoặc nên) vui hơn không?

Bạn đã bao giờ tự hỏi liệu cuộc sống có thể vui hơn – hoặc có lẽ nên vui hơn – hay không? Trong thế giới hiện đại, nhịp sống hối hả khiến nhiều người trong chúng ta chật vật tìm kiếm niềm vui một cách đều đặn. Áp lực công việc, trách nhiệm gia đình và những yêu cầu không ngừng nghỉ của cuộc sống có thể khiến ta kiệt sức, để rồi mỗi ngày trôi qua đều là một chuỗi nghĩa vụ kéo dài, mà thời gian dành cho niềm vui thì cứ dần bị thu hẹp.

Nếu bạn đang thuộc thế hệ "bánh mì kẹp" – tức là vừa phải chăm lo cho con cái, vừa phải gánh vác trách nhiệm với cha mẹ già – thì việc tìm kiếm niềm vui lại càng trở thành một thách thức lớn. Những thay đổi trong môi trường làm việc cũng không giúp ích gì, đặc biệt là khi công việc tri thức ngày nay khiến ranh giới giữa "giờ làm" và "giờ nghỉ" trở nên mơ hồ. Các công cụ liên lạc hiện đại cũng khiến ta luôn trong trạng thái sẵn sàng, lúc nào cũng có thể bị gọi đến bất cứ lúc nào trong ngày.

Điều này thật đáng lo ngại, nhất là khi ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng niềm vui không chỉ là một thú vui xa xỉ, mà còn là một yếu tố quan trọng giúp ta duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất. Giống như việc thiếu ngủ từng được xem là "biểu tượng của sự chăm chỉ" nhưng sau đó lại bị lật tẩy vì những tác hại nghiêm trọng của nó, thì giờ đây, cách ta nhìn nhận về niềm vui và giải trí cũng cần được thay đổi triệt để.

Niềm vui mang lại vô số lợi ích

Hiểu theo cách đơn giản nhất, niềm vui là bất cứ điều gì khiến bạn thích thú và bị cuốn hút. Xét về tâm lý học, niềm vui được xếp vào nhóm cảm xúc tích cực – những trải nghiệm mang đến sự dễ chịu, thoải mái và hứng khởi.

Tuy nhiên, không phải tất cả các hoạt động mang lại khoái cảm đều thực sự là niềm vui. Một số thứ chỉ đánh lừa ta rằng ta đang vui, trong khi thực chất chúng chỉ giúp ta tạm quên đi sự khó chịu bên trong. Chẳng hạn, lướt mạng xã hội vô thức có thể khiến ta bận rộn, nhưng hiếm khi mang lại niềm vui thực sự. Những cách trốn tránh tiêu cực hơn, như lạm dụng rượu bia hay chất kích thích, cũng xuất phát từ nhu cầu xoa dịu cảm giác trống rỗng.

Để tận hưởng niềm vui đích thực, bạn cần tìm đến những hoạt động mang lại sự phong phú và bền vững – dù đó là niềm vui trong công việc, sự gắn kết với gia đình và bạn bè, theo đuổi một sở thích hay đơn giản chỉ là khám phá một điều mới mẻ.

Những lợi ích của niềm vui đã được khoa học chứng minh: giảm căng thẳng, tăng cường hệ miễn dịch và kéo dài tuổi thọ. Từ nghiên cứu của Kathleen Dillon về cách cảm xúc tích cực giúp nâng cao sức đề kháng, cho đến công trình của Ed Diener chứng minh rằng những người vui vẻ thường sống lâu hơn – tất cả đều chỉ ra rằng niềm vui là một phần không thể thiếu trong một cuộc sống khỏe mạnh và viên mãn.

Nếu bạn vẫn chưa hoàn toàn bị thuyết phục, hãy cân nhắc đến nguyên tắc "linh hoạt khoái cảm" (hedonic flexibility principle). Một nghiên cứu năm 2016 của các nhà khoa học tại MIT, Harvard và Stanford cho thấy: những người không chủ động dành thời gian để tận hưởng cuộc sống có nguy cơ cao bị kiệt sức, và khi rơi vào vòng xoáy tiêu cực này, họ dễ tìm đến những hình thức trốn tránh không lành mạnh để tạm thời giải tỏa. Ngược lại, những người có thói quen vui chơi thường xuyên lại bắt đầu ngày mới với nhiều năng lượng hơn, làm việc hiệu quả hơn và sáng tạo hơn. Họ cũng sẵn sàng đón nhận thử thách hơn so với những người chỉ biết cắm cúi làm việc mà quên mất niềm vui.

Nói cách khác, khi bạn tìm được cách đưa niềm vui vào cuộc sống, bạn không chỉ phát huy tối đa tiềm năng của mình, mà còn trở nên kiên cường hơn, linh hoạt hơn và sẵn sàng đối mặt với những thử thách mà cuộc đời mang đến. 

Hãy lấy Finley làm ví dụ – một người đàn ông chăm chỉ, tận tụy với công việc, đồng thời là cha của hai đứa trẻ hiếu động.

Ban đầu, Finley dành hầu hết thời gian cho công việc, bỏ quên những sở thích cá nhân và hiếm khi thực sự tận hưởng khoảng thời gian bên gia đình. Việc chăm sóc con cái với anh không còn là niềm vui, mà là một trách nhiệm – một việc "phải làm" thay vì một cơ hội "được làm". Mỗi ngày trôi qua, anh cảm thấy mình kiệt quệ hơn ngày trước. Đến một lúc, anh không còn nghĩ đến chuyện tận hưởng nữa, mà chỉ cố gắng sống sót qua ngày.

Để đối phó với sự mệt mỏi, Finley bắt đầu tìm kiếm những cách trốn tránh. Buổi tối, anh ngồi lì trước TV, cắm cúi xem Netflix, nhấm nháp ly rượu bourbon để "thư giãn". Nhưng dù có tạm quên đi thực tại trong chốc lát, sáng hôm sau anh vẫn thức dậy với cảm giác trống rỗng, mất động lực và kiệt sức.

Nhận ra lối sống này không thể kéo dài, Finley quyết định thay đổi. Anh bắt đầu ưu tiên niềm vui bằng cách dành thời gian cho những hoạt động khiến anh thực sự hạnh phúc: đi bộ đường dài, gặp lại những người bạn cũ, và dành thời gian với gia đình theo cách khiến anh thấy hứng thú, thay vì chỉ là nghĩa vụ.

Chỉ sau một thời gian, Finley cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt. Anh có nhiều năng lượng hơn, làm việc hiệu quả hơn, thậm chí còn chủ động nhận thêm những dự án thử thách. Anh cũng trở nên sáng tạo hơn, tìm ra những cách giải quyết vấn đề mới mẻ, và quan trọng nhất – anh không còn cảm thấy mình đang "sống qua ngày", mà thực sự tận hưởng từng khoảnh khắc.

Giống như Finley, bạn có thể học cách đưa niềm vui trở lại cuộc sống của mình – không chỉ để sống tốt hơn, mà còn để đóng góp vào một xã hội hạnh phúc hơn, lành mạnh hơn và hiệu quả hơn. Tin tốt là việc thay đổi này không quá khó khăn như bạn nghĩ.

Trong phần tiếp theo, tôi sẽ chia sẻ năm bước đơn giản giúp bạn tìm lại niềm vui và biến nó thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày.

Participants attend the annual ‘Jack In The Green’ festival in Hastings, United Kingdom. 1 May 2023. Photo by Toby Melville/Reuters

Làm thế nào để đưa niềm vui trở lại cuộc sống

Nhìn lại những niềm tin của bạn về niềm vui

Bước đầu tiên để có nhiều niềm vui hơn chính là xác định và thách thức những niềm tin giới hạn đang ngăn cản bạn tận hưởng cuộc sống. Chẳng hạn, bạn có từng nghĩ rằng vui chơi là điều phù phiếm, lãng phí thời gian, hay không mang lại giá trị gì? Những suy nghĩ này có thể đã ăn sâu vào bạn qua nhiều năm, do sự kỳ vọng của gia đình, môi trường làm việc hay những chuẩn mực xã hội.

Hãy tự hỏi bản thân: những niềm tin này có thực sự giúp ích cho bạn không? Nếu bạn đang làm một việc mà mình yêu thích nhưng lại cảm thấy bứt rứt vì chưa kiểm tra email, hãy thử đào sâu vào cảm giác đó – tại sao công việc lại được đặt lên hàng đầu ngay cả khi bạn đang tận hưởng một khoảnh khắc vui vẻ? Hoặc nếu bạn cảm thấy có lỗi khi dành thời gian chăm sóc bản thân, hãy tự hỏi tại sao một hành động lành mạnh lại khiến bạn thấy áy náy.

Có thể, đã đến lúc bạn cần thay đổi cách nhìn về niềm vui. Hãy xem đó không chỉ là một phút giây thoải mái, mà còn là một cơ hội để phát triển bản thân, để mở rộng thế giới quan và tìm thấy niềm hứng khởi trong chính những điều bạn đang làm. Những trải nghiệm vui vẻ không chỉ mang lại khoảnh khắc hạnh phúc nhất thời, mà còn giúp bạn học hỏi những điều mới, kết nối sâu sắc hơn với những người xung quanh, và tạo nên những ký ức đáng giá suốt đời.

Ban đầu, bạn có thể cảm thấy lạ lẫm, thậm chí không thoải mái, vì dường như mình không làm gì “hiệu quả”. Nhưng hãy nhận diện và vượt qua cái bẫy suy nghĩ đó. Việc thay đổi hành vi luôn đi kèm với cảm giác chông chênh, nhất là khi bạn đã quen đặt công việc và trách nhiệm lên trên hết. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu rằng niềm vui không phải sự nuông chiều bản thân, mà là một phần thiết yếu của một cuộc sống cân bằng và trọn vẹn. Nếu cần, hãy nghĩ về thời gian dành cho niềm vui như một khoản đầu tư vào sức khỏe và năng suất của chính bạn – còn cảm giác hạnh phúc chỉ là một phần thưởng tuyệt vời đi kèm.

Hãy nhớ rằng không chỉ điện thoại và máy tính mới cần được sạc pin – chính bạn cũng cần được nạp lại năng lượng.

Bước đầu thay đổi: Nhật ký về niềm vui

Để giúp bản thân dần thay đổi góc nhìn, bạn có thể thử viết nhật ký về những trải nghiệm vui vẻ của mình. Mỗi khi tham gia một hoạt động khiến bạn thích thú, hãy dành chút thời gian ghi lại những suy nghĩ và cảm xúc của mình trong lúc đó. Bạn có cảm thấy thoải mái không? Có khoảnh khắc nào bạn thấy áy náy, như thể mình đang "lãng phí thời gian" không? Việc viết ra sẽ giúp bạn nhìn rõ những rào cản tâm lý mà mình đang có, từ đó dần dần điều chỉnh nhận thức của mình về niềm vui như một điều giá trị và xứng đáng.

Dần dần, khi bạn thay đổi niềm tin về niềm vui, bạn sẽ nhận ra tầm quan trọng của việc đưa những trải nghiệm tích cực vào cuộc sống hàng ngày. Bạn sẽ thấy rõ ràng hơn tác động của niềm vui đối với sức khỏe tinh thần, thể chất, cảm xúc, cũng như trong các mối quan hệ và sự phát triển cá nhân. Và khi thực sự trân trọng niềm vui, bạn sẽ sống một cuộc đời trọn vẹn, phong phú hơn bao giờ hết. 

Kết hợp hoạt động để tận dụng thời gian hiệu quả

Bạn có cảm thấy mình thuộc nhóm “quá bận rộn”, luôn thiếu thời gian rảnh? Nếu vậy, hãy tìm cách kết hợp các hoạt động thường ngày để biến chúng trở nên thú vị hơn, từ đó tận dụng tối đa khoảng thời gian quý giá mà bạn có. Khi ghép đôi những công việc nhàm chán với điều gì đó vui vẻ, bạn sẽ biến chúng thành những trải nghiệm dễ chịu và tràn đầy hứng khởi.

Chẳng hạn, khi làm việc nhà, bạn có thể nghe podcast yêu thích – thay vì chỉ đơn thuần dọn dẹp, bạn còn có cơ hội học hỏi điều mới, giải trí hoặc thậm chí là cả hai. Nếu thích âm nhạc, hãy tạo một danh sách những bài hát sôi động để nâng cao tinh thần khi nấu ăn hay lau dọn. Bạn cũng có thể cùng một thành viên trong gia đình thi xem ai hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn, biến công việc thành một trò chơi thú vị và đầy hào hứng.

Tập thể dục cũng là một lĩnh vực mà việc kết hợp hoạt động có thể tạo ra điều kỳ diệu. Thay vì tập luyện một mình, hãy rủ một người bạn cùng đi dạo, leo núi hoặc tham gia lớp thể dục. Không chỉ giúp buổi tập trở nên vui vẻ, điều này còn mang lại động lực và sự cam kết, giúp bạn duy trì thói quen rèn luyện sức khỏe lâu dài.

Ngoài ra, hãy mời gia đình, bạn bè cùng tham gia vào những điều bạn đã định làm, như thăm bảo tàng, đi nghe nhạc hay khám phá một vùng đất mới. Khi chia sẻ khoảnh khắc với những người thân yêu, bạn không chỉ tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ mà còn thắt chặt mối quan hệ. Hơn nữa, sự góp mặt của họ có thể mang lại những tràng cười sảng khoái, những phút giây bất ngờ đầy ngẫu hứng, khiến trải nghiệm càng thêm đáng giá.

Một hình thức thú vị khác của việc kết hợp hoạt động là “ghép đôi cám dỗ” – dùng niềm vui để thúc đẩy bản thân hoàn thành những nhiệm vụ khó nhằn. Nguyên tắc này là gắn một thói quen có lợi nhưng khó duy trì với một điều khiến bạn thích thú ngay lập tức. Chẳng hạn, nghiên cứu của Erika Kirgios và đồng nghiệp cho thấy những người được tặng miễn phí sách nói hấp dẫn có xu hướng đi tập gym thường xuyên hơn so với nhóm không nhận được phần thưởng này.

Khi đã quen với cách kết hợp các hoạt động, bạn sẽ thấy việc cân bằng giữa công việc, giải trí và chăm sóc bản thân trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Thêm gia vị cho cuộc sống bằng sự mới mẻ

Chủ động đưa những trải nghiệm mới lạ vào nhịp sống thường ngày có thể khiến cuộc sống trở nên tươi mới và tràn đầy hứng khởi. Khi tiếp xúc với điều chưa từng biết, bộ não của bạn sẽ được kích thích, khơi dậy trí tò mò và thúc đẩy cách tư duy linh hoạt hơn. Những hoạt động mới mẻ không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp bạn thoát khỏi sự đơn điệu của cuộc sống thường nhật.

Đón nhận những điều mới cũng là cách lành mạnh để xua tan sự buồn chán. Nhiều người trong chúng ta có xu hướng lấp đầy thời gian rảnh bằng những hình thức giải trí thụ động như lướt mạng xã hội hay xem TV một cách vô thức. Những thói quen này có thể mang lại cảm giác thư giãn tức thời, nhưng về lâu dài, chúng hiếm khi đem lại lợi ích thực sự cho tinh thần, thậm chí còn gây tác động tiêu cực. Thay vì vậy, hãy thử tìm đến những hoạt động giải trí chủ động, giúp bạn vận động cả trí óc lẫn cơ thể, chẳng hạn như học chơi một nhạc cụ, thử sức với một môn thể thao mới, hoặc đơn giản là khám phá một vùng đất xa lạ.

Những trải nghiệm năng động này không chỉ giúp cuộc sống thêm phần phong phú mà còn được ghi nhớ sâu sắc hơn. Hơn thế nữa, việc liên tục học hỏi và làm quen với những điều mới đã được chứng minh là có thể nâng cao mức độ hài lòng trong cuộc sống, đồng thời giúp ngăn ngừa suy giảm nhận thức bằng cách tăng cường khả năng dự trữ trí tuệ của não bộ.

Để cuộc sống trở nên đa dạng hơn, hãy dành ra một khoảng thời gian mỗi tuần để thử một điều gì đó mới. Đôi khi, chỉ cần đổi một công thức nấu ăn, ghé thăm một công viên khác, hay thay đổi lộ trình đi dạo cũng đủ để mang lại cảm giác mới mẻ. Nếu muốn thử thách bản thân hơn, bạn có thể học một ngoại ngữ, đăng ký lớp khiêu vũ hay tham gia một hoạt động nghệ thuật mà trước đây chưa từng nghĩ tới.

Một cách khác để làm mới bản thân là chủ động tìm kiếm những trải nghiệm xã hội mới mẻ. Hãy tham dự các sự kiện địa phương, tham gia câu lạc bộ hoặc tổ chức cộng đồng, mở lòng kết nối với những con người mới. Những cuộc gặp gỡ này không chỉ giúp bạn mở rộng vòng tròn xã hội mà còn mang lại cảm giác gắn kết sâu sắc hơn với cộng đồng, thậm chí có thể thay đổi cách bạn nhìn nhận về thế giới xung quanh.

Khi lên kế hoạch cho những ngày cuối tuần hay kỳ nghỉ, hãy cố gắng kết hợp cả những hoạt động quen thuộc lẫn những điều mới mẻ. Sự cân bằng này giúp bạn vừa tận hưởng những điều mình yêu thích, vừa tạo ra cơ hội để trải nghiệm những điều chưa từng thử qua, làm phong phú thêm góc nhìn và cảm nhận về cuộc sống.

Chủ động khám phá và cam kết với niềm vui của chính mình

Khi bạn chủ động tìm kiếm và tạo ra những lựa chọn cho niềm vui, bạn đang mở đường cho chính mình đến với một cuộc sống phong phú hơn. Việc này không chỉ giúp bạn có thêm nhiều cơ hội để tận hưởng mà còn mang lại cảm giác tự do, chủ động trong việc quyết định cách mình trải nghiệm cuộc sống.

Hãy bắt đầu bằng cách mở lòng khám phá thế giới xung quanh và để bản thân tò mò về những điều thú vị đang chờ đợi bạn. Càng tìm hiểu, bạn càng dễ dàng nhận ra những hoạt động thực sự phù hợp với mình. Nếu bạn cảm thấy bối rối, không biết nên bắt đầu từ đâu, hãy nhớ lại những lần mình từng có cảm giác tiếc nuối khi bỏ lỡ điều gì đó (FOMO – nỗi sợ bỏ lỡ). Liệu những trải nghiệm ấy có thực sự hấp dẫn bạn? Nếu có, hãy cân nhắc biến chúng thành một phần trong cuộc sống của mình.

Khi đã tìm ra những lựa chọn thú vị, điều quan trọng tiếp theo là cam kết thực hiện chúng. Một cách hiệu quả để làm điều này là sử dụng chiến lược “cam kết trước” – nghĩa là lên kế hoạch và ấn định ngày giờ cụ thể cho từng hoạt động. Hãy đánh dấu chúng vào lịch trình của bạn, đảm bảo rằng bạn có đủ thời gian để chuẩn bị và tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc khi nó đến. Nếu có thể, hãy rủ thêm bạn bè hoặc người thân cùng tham gia. Khi có người đồng hành, bạn sẽ có động lực hơn để thực hiện kế hoạch, vì niềm vui không chỉ dành riêng cho bạn mà còn là sự gắn kết với những người thân yêu.

Để giữ cho danh sách những điều thú vị luôn mới mẻ và phong phú, bạn có thể tạo một “hũ niềm vui” hoặc một “hồ sơ trải nghiệm”. Viết từng ý tưởng ra giấy, cho vào hũ hoặc ghi vào danh sách. Khi muốn tìm một điều gì đó mới mẻ để làm, bạn chỉ cần rút ngẫu nhiên một tờ giấy hoặc chọn một hoạt động trong danh sách. Điều này không chỉ giúp bạn luôn có điều gì đó để mong đợi, mà còn mang đến sự bất ngờ thú vị trong mỗi lần chọn lựa.

Ngoài việc cam kết với những hoạt động cụ thể, hãy đảm bảo rằng bạn giữ được sự cân bằng giữa công việc và giải trí. Hãy đặt ra những ranh giới rõ ràng để bảo vệ khoảng thời gian cá nhân của mình. Đôi khi, chỉ cần đơn giản như tắt thông báo công việc vào buổi tối và cuối tuần, hoặc tự dành cho mình những “khoảng nghỉ vui vẻ” trong ngày. Cuộc sống không chỉ xoay quanh trách nhiệm, mà còn là hành trình tìm kiếm và tận hưởng niềm vui theo cách riêng của mỗi người.

Hồi tưởng với lòng biết ơn – Gìn giữ niềm vui trong ký ức

Một trong những cách hiệu quả để mang lại niềm vui trong cuộc sống chính là thực hành lòng biết ơn. Và nếu lòng biết ơn có sức mạnh lan tỏa, thì hồi tưởng những kỷ niệm đẹp với sự trân quý chẳng khác nào khuếch đại nguồn năng lượng ấy lên gấp bội. Khi dành thời gian để nhớ lại những khoảnh khắc hạnh phúc cùng những con người đã góp phần tạo nên chúng, bạn không chỉ nuôi dưỡng sự trân trọng đối với cuộc sống, mà còn thắt chặt những mối quan hệ ý nghĩa và cảm nhận rõ hơn niềm mãn nguyện trong tâm hồn.

Hãy biến hồi tưởng biết ơn thành một thói quen bằng cách dành vài phút mỗi ngày để nghĩ về những trải nghiệm từng mang lại niềm vui cho bạn. Nhớ về những con người, địa điểm, hoạt động và sự kiện đã tạo nên những phút giây đáng nhớ, rồi cố gắng tái hiện lại những cảm xúc thuần khiết mà bạn đã từng cảm nhận. Một cuốn nhật ký biết ơn có thể là công cụ hữu ích, nơi bạn lưu giữ những ký ức đẹp và bày tỏ lòng trân trọng với chúng. Không có quy tắc cứng nhắc nào cho việc này, bạn hãy thực hành theo nhịp độ mà bản thân cảm thấy thoải mái nhất.

Khi thói quen hồi tưởng biết ơn dần trở thành một phần trong cuộc sống, bạn sẽ nhận ra những cảm xúc tích cực như hạnh phúc, mãn nguyện và trân quý ngày càng được bồi đắp. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những ai có xu hướng sống với lòng biết ơn thường có sức khỏe tinh thần và cảm xúc tốt hơn, các mối quan hệ sâu sắc hơn và sự hài lòng với cuộc sống cao hơn.

Không chỉ hồi tưởng một mình, bạn cũng có thể chia sẻ những ký ức vui vẻ với bạn bè và người thân. Hãy kể cho nhau nghe về những lần cười thả ga, những khoảnh khắc ấm áp hay những chuyến đi đáng nhớ. Những cuộc trò chuyện này không chỉ giúp kết nối tình thân mà còn mang lại cảm giác gần gũi, cùng nhau trân trọng những phút giây hạnh phúc đã qua. Và biết đâu, giữa những hồi ức ấy, bạn lại có thêm động lực để sắp xếp một buổi gặp gỡ mới, tạo ra những kỷ niệm đẹp tiếp theo.

Niềm vui không phải là thứ phù phiếm, mà là một phần tất yếu của một cuộc sống trọn vẹn. Khi áp dụng những nguyên tắc này, bạn sẽ cảm nhận rõ sức mạnh của niềm vui trong việc thay đổi cuộc sống. Và khi dần xây dựng thói quen tận hưởng niềm vui, bạn không chỉ trở nên hạnh phúc hơn mà còn nuôi dưỡng các mối quan hệ, nâng cao năng suất làm việc và cải thiện sức khỏe cả về tinh thần lẫn thể chất.

Những điều cốt lõi – Làm sao để có nhiều niềm vui hơn trong cuộc sống

Hiểu rõ lợi ích của niềm vui
Niềm vui không chỉ mang lại những khoảnh khắc thoải mái mà còn giúp cải thiện sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch và kéo dài tuổi thọ. Khi biết cách đưa nhiều niềm vui hơn vào cuộc sống, bạn sẽ khai phá hết tiềm năng của bản thân, trở nên kiên cường hơn về mặt cảm xúc và sẵn sàng đối diện với những thử thách trong cuộc sống.

Nhìn nhận lại quan niệm của bạn về niềm vui
Bước đầu tiên để có một cuộc sống vui vẻ hơn chính là nhận diện và vượt qua những rào cản trong suy nghĩ có thể đang kìm hãm bạn. Chẳng hạn, nếu bạn cho rằng niềm vui là phù phiếm hoặc lãng phí thời gian, hãy thử suy nghĩ lại. Thực chất, niềm vui không chỉ đơn thuần là giải trí, mà còn là yếu tố giúp cuộc sống trở nên phong phú và đáng giá hơn.

Kết hợp niềm vui vào các hoạt động thường ngày
Nếu bạn luôn cảm thấy quỹ thời gian của mình quá eo hẹp, hãy thử “gói ghém” niềm vui vào những công việc thường ngày. Hãy biến những việc nhà tẻ nhạt trở nên thú vị hơn bằng cách nghe nhạc yêu thích, bật một podcast hay hoặc biến nó thành một trò chơi nhỏ với người thân.

Thêm gia vị cho cuộc sống bằng sự đa dạng
Cuộc sống sẽ trở nên thú vị hơn khi bạn chủ động đưa vào đó những trải nghiệm mới mẻ. Hãy thử một hoạt động bạn chưa từng làm, khám phá một nơi bạn chưa từng đến hay đơn giản là thay đổi một chút trong thói quen thường ngày để tạo cảm giác tươi mới.

Chủ động tìm kiếm niềm vui và cam kết với nó
Bạn càng mở lòng khám phá, bạn càng dễ tìm ra những hoạt động thực sự phù hợp với mình. Hãy thử áp dụng phương pháp “cam kết trước” bằng cách lên kế hoạch cụ thể và ghi chú vào lịch trình để đảm bảo rằng bạn thực sự thực hiện chúng. Bạn cũng có thể tạo một “hũ niềm vui”, ghi lại những ý tưởng thú vị để khi cần, chỉ việc bốc thăm và trải nghiệm.

Hồi tưởng những kỷ niệm đẹp với lòng biết ơn
Nhớ lại những khoảnh khắc hạnh phúc trong quá khứ với lòng biết ơn chính là cách tuyệt vời để kéo dài giá trị của những niềm vui đã qua. Khi trân trọng những gì mình đã có, bạn sẽ càng cảm nhận rõ hơn sự đủ đầy và ý nghĩa của cuộc sống.

Tìm hiểu thêm

Điều gì xảy ra với “điểm đặt hạnh phúc” và “bánh xe khoái lạc”?

Khái niệm về điểm đặt hạnh phúc xuất phát từ các nghiên cứu tâm lý, cho rằng mỗi người đều có một mức độ hạnh phúc mặc định – một điểm cân bằng mà dù có trải qua những thăng trầm trong cuộc sống, bạn vẫn có xu hướng quay trở lại trạng thái này. Điểm cân bằng đó được hình thành bởi sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và những trải nghiệm thời thơ ấu. Nghe có vẻ như mọi nỗ lực để gia tăng hạnh phúc chỉ là vô ích, vì cuối cùng bạn vẫn trở về vạch xuất phát. Nhưng tin vui là hạnh phúc không chỉ phụ thuộc vào gen hay hoàn cảnh sống. Nó còn được quyết định bởi cách bạn sử dụng quyền tự chủ và khả năng kiểm soát cuộc đời mình – và những bước đi trong bài viết này sẽ giúp bạn làm điều đó.

Trong khi đó, bánh xe khoái lạc mô tả xu hướng con người nhanh chóng thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống, khiến cảm xúc vui vẻ hay buồn bã chỉ mang tính tạm thời. Chẳng hạn, khi bạn đạt được một thành tựu lớn – như thăng chức – niềm hân hoan ban đầu dần nhạt đi khi bạn bắt đầu quen với công việc mới. Hoặc tệ hơn, bạn nhận ra vị trí đó không như mong đợi. Điều này cũng giải thích vì sao chúng ta thường đánh giá quá cao tác động của những thay đổi bên ngoài đối với hạnh phúc, để rồi rơi vào vòng xoáy không ngừng của việc theo đuổi nhiều hơn nhưng lại chẳng bao giờ cảm thấy thật sự thỏa mãn.

May mắn thay, ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bạn có thể bước ra khỏi bánh xe khoái lạc bằng cách tập trung vào giây phút hiện tại – tìm niềm vui trong chính những trải nghiệm đời thường. Khi bạn thực sự tận hưởng từng khoảnh khắc ngay khi nó diễn ra, bạn sẽ bớt đặt nặng việc đạt được kết quả cụ thể để cảm thấy hài lòng. Niềm vui trở thành một phần tự nhiên và bền vững của cuộc sống.

Tận hưởng hiện tại bằng chánh niệm

Nếu điều này nghe quen thuộc, thì đúng vậy – đây chính là bản chất của chánh niệm: tập trung toàn bộ sự chú ý vào hiện tại, không phán xét, và hòa mình trọn vẹn vào những gì đang diễn ra. Khi thực hành chánh niệm, bạn sẽ ghi nhận từng khoảnh khắc một cách sâu sắc hơn – cảm nhận rõ ràng tình yêu thương trong những cuộc gặp gỡ, vẻ đẹp kỳ diệu của thiên nhiên, hay niềm hạnh phúc khi được làm điều mình yêu thích. Điều này giúp bạn dần buông bỏ thói quen theo đuổi những niềm vui thoáng qua từ vật chất hay danh vọng, vốn thường mang lại ít giá trị lâu dài. Thay vào đó, bạn sẽ tìm thấy sự thỏa mãn trong những niềm vui đến từ bên trong – những điều giản dị mà bền vững hơn.

Sống với tầm nhìn xa hơn

Một chiến lược khác để vượt qua bánh xe khoái lạc là đối diện với sự thật rằng thời gian của mỗi chúng ta là hữu hạn. Khi bạn thực sự chấp nhận điều này – còn gọi là chấp nhận cái chết, nó có thể trở thành một động lực mạnh mẽ giúp bạn định hình lại cách sống. Khi ý thức rằng cuộc đời không vô tận, bạn sẽ có xu hướng đưa ra những lựa chọn có chủ đích hơn về cách sử dụng thời gian của mình. Thay vì bị cuốn vào cuộc đua đo lường bản thân theo thước đo thành công của xã hội, bạn sẽ dành sự quan tâm nhiều hơn cho những gì thực sự khiến trái tim mình rực cháy. Bạn sẽ đầu tư nhiều hơn vào những trải nghiệm và mối quan hệ mang lại ý nghĩa sâu sắc, thay vì chạy theo những giá trị hời hợt.

Nhà triết học Alan Watts từng nói:

"Chúng ta vẫn nghĩ cuộc đời giống như một chuyến hành trình, một cuộc hành hương với một mục tiêu quan trọng ở điểm cuối cùng… Nhưng trên thực tế, chúng ta đã bỏ lỡ ý nghĩa thật sự. Cuộc đời giống như một bản nhạc, và bạn được sinh ra để hát, để nhảy múa khi âm nhạc còn đang vang lên."

Vì vậy, đừng lo lắng rằng hạnh phúc là điều ngoài tầm với. Dù khái niệm điểm đặt hạnh phúc hay bánh xe khoái lạc có thể khiến bạn nghĩ rằng mọi nỗ lực đều vô nghĩa, vẫn có những chiến lược hữu ích giúp bạn nuôi dưỡng niềm vui lâu dài: thực hành chánh niệm, trân trọng hiện tại và sống với nhận thức rõ ràng về thời gian hữu hạn của mình. Khi chủ động lựa chọn những trải nghiệm có ý nghĩa, bạn không chỉ tạo ra niềm vui, mà còn kiến tạo một cuộc đời đáng sống – trọn vẹn và rực rỡ theo cách riêng của bạn.

Sách và tài liệu tham khảo

Những ý tưởng trong hướng dẫn này được trình bày chi tiết hơn trong cuốn sách The Fun Habit: How the Pursuit of Joy and Wonder Can Change Your Life (2023). Nếu có bất kỳ khái niệm nào khơi gợi sự tò mò trong bạn và bạn muốn tìm hiểu sâu hơn, đây sẽ là một điểm khởi đầu tuyệt vời.

Nếu bạn quan tâm đến việc thay đổi cách nhìn nhận về câu chuyện cuộc đời mình, tôi khuyến khích bạn đọc Redirect: Changing the Stories We Live By (2011) của nhà tâm lý học Timothy Wilson. Nghiên cứu của ông trong lĩnh vực này đã tác động mạnh mẽ đến rất nhiều người. Bạn cũng có thể xem một đoạn video ngắn trên kênh YouTube của genConnect U, nơi ông chia sẻ về công trình của mình.

Ngoài ra, những ý tưởng từ Cassie Holmes, giáo sư tại Đại học California, Los Angeles, cũng có ảnh hưởng lớn đến công việc của tôi. Cô ấy đã xuất bản một cuốn sách tuyệt vời mang tên Happier Hour: How to Beat Distraction, Expand Your Time, and Focus on What Matters Most (2022), trong đó đi sâu vào cách thay đổi mối quan hệ của chúng ta với thời gian. Holmes cũng đã trình bày những quan điểm từ cuốn sách của mình trong một buổi nói chuyện tại Google, bạn có thể tìm thấy video này trên YouTube.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lý thuyết cho rằng những người dành thời gian cho niềm vui không chỉ làm việc hiệu quả hơn mà còn tìm kiếm nhiều cơ hội phát triển hơn so với những người luôn cảm thấy thiếu thốn niềm vui, tôi mời bạn đọc bài phỏng vấn của tôi với Maxime Taquet. Ông là một trong những nhà nghiên cứu chính trong nghiên cứu về nguyên tắc "hedonic flexibility" mà tôi đã đề cập trước đó.

Còn nếu bạn muốn khám phá sâu hơn về chấp nhận cái chết, cuốn sách The Worm at the Core: On the Role of Death in Life (2015) của Sheldon Solomon, Jeff Greenberg và Tom Pyszczynski sẽ là lựa chọn phù hợp.

Và cuối cùng, dành cho những ai thực sự muốn đào sâu vào khía cạnh khoa học của hạnh phúc, tôi khuyên bạn nên đọc Savoring: A New Model of Positive Experience (2007) của Fred Bryant và Joseph Veroff. Đây là một trong những cuốn sách hay nhất giúp bạn hiểu về giá trị của việc tận hưởng khoảnh khắc, cũng như cách hồi tưởng và trân trọng những ký ức đẹp. Ngoài ra, tôi cũng rất đề xuất Adaptation-Level Theory (1964) của Harry Helson. Đây là một văn bản mang tính nền tảng, giúp bạn nắm bắt rõ hơn về những cái bẫy trong việc theo đuổi hạnh phúc và lý giải sâu sắc về bánh xe khoái lạc.

Nguồn: How to start having more fun | Psyche.co