Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn trong tình yêu: 5 bí quyết từ khoa học

Một giải pháp phổ biến là trị liệu tâm lý. Đây có thể là một lựa chọn tốt… nếu bạn muốn chia tay trong hòa bình.

Trong cuốn The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples, John Gottman đã phát hiện một sự thật thú vị:

"Những cặp đôi tham gia trị liệu có tỷ lệ ly hôn cao hơn những cặp không đi trị liệu."

Đặc biệt, điều này đúng với trị liệu cá nhân, nhưng trị liệu dành cho các cặp đôi cũng không ngoại lệ.

John Gottman không phải nhà tư vấn tình yêu thông thường – ông là người có thể nghe một cặp đôi nói chuyện trong vài phút và dự đoán chính xác trên 90% liệu họ có chia tay hay không. Trong suốt nhiều thập kỷ, ông đã nghiên cứu cách các cặp đôi tương tác với nhau, theo dõi kết quả và đúc kết ra những điều quý giá về tình yêu.

Mọi cặp đôi đều cãi vã. Không có chuyện yêu nhau mà không hề mâu thuẫn. Quan trọng là bạn cãi nhau đúng cách.Vậy bắt đầu từ đâu?

1. Bắt Đầu Một Cuộc Tranh Luận Một Cách Nhẹ Nhàng

Chắc hẳn bạn cũng đoán được: Mở đầu cuộc nói chuyện bằng câu "ĐỒ NGU!" chưa bao giờ là một ý hay.

Nếu bạn không muốn đối phương phản ứng giận dữ và phòng thủ, thì đừng mở đầu bằng cách khiến bất kỳ ai cũng sẽ phản ứng giận dữ và phòng thủ.

Nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng chúng ta vẫn phạm sai lầm này. Và theo nghiên cứu, phụ nữ có xu hướng khởi xướng các cuộc tranh luận nhiều hơn đàn ông.

Trong các mối quan hệ dị tính, phụ nữ là người đề cập đến vấn đề 80% thời gian, theo nghiên cứu của Philip và Carolyn Cowan tại Đại học Berkeley. Và nếu mở đầu bằng một cuộc tấn công, khả năng được lắng nghe một cách chân thành và không phòng thủ sẽ giảm đi đáng kể.

Vậy đâu là sự khác biệt giữa "than phiền" và "chỉ trích"?

• Than phiền là nói về một hành vi cụ thể. Ví dụ: "Anh về trễ khiến em có cảm giác mình không quan trọng với anh."
• Chỉ trích là công kích vào bản chất của đối phương. Ví dụ: "Anh lúc nào cũng ích kỷ!"

Việc bày tỏ rằng bạn không thích một hành động nào đó hoàn toàn hợp lý và cần thiết. Nhưng biến nó thành lời buộc tội rằng đối phương là "một kẻ tồi tệ" thì không bao giờ giúp ích gì.

Các cặp đôi hạnh phúc xem vấn đề là thứ cả hai cùng giải quyết. Còn những cặp đôi bất hạnh lại xem vấn đề là dấu hiệu cho thấy đối phương có lỗi về bản chất.

Bạn có thể phản đối: "Nhưng họ lúc nào cũng sai! Tôi chỉ đang cố sửa lỗi giúp họ thôi!"

Sai rồi. Bạn đang đối xử với họ như một sản phẩm lỗi cần được sửa chữa.

"Trong những mối quan hệ không hạnh phúc, mỗi người đều nghĩ rằng nhiệm vụ của mình là giúp đối phương trở nên 'hoàn hảo hơn'. Họ tin rằng vấn đề của tình yêu là ta yêu nhầm một người chưa hoàn hảo, và ta có trách nhiệm chỉ ra cho họ biết họ cần sửa đổi những gì. Họ mong đối phương biết ơn mình vì đã khai sáng cho họ. Và khi không nhận lại được sự biết ơn đó, họ lại thất vọng và oán trách người kia."

Đừng nói chuyện theo kiểu: "Tất cả mọi thứ sẽ tốt đẹp nếu anh/chị làm theo đúng lời tôi."

Hãy tập trung vào vấn đề, đừng tấn công con người. Và hãy nhẹ nhàng, ngay cả khi bạn đúng. Bởi vì, sự tự cho mình là đúng không bao giờ giúp ích cho tình yêu.

Bình Tĩnh

Biết là nói thì dễ, làm thì khó. Nhưng đây là yếu tố quan trọng bậc nhất. Trong tất cả các nghiên cứu của John Gottman, khả năng giữ bình tĩnh trong lúc mâu thuẫn có mối liên hệ mạnh nhất với hạnh phúc trong mối quan hệ.

Trong cuốn The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples, Gottman chia sẻ một phát hiện đáng nhớ:

"Tôi vẫn nhớ cuộc điện thoại đầy ý nghĩa với Bob khi anh ấy hỏi tôi rằng liệu tôi đã từng tìm thấy một mối tương quan cao đến vậy chưa (trên 0.90). Anh ấy báo rằng trong nghiên cứu theo dõi suốt 3 năm đầu tiên, chỉ dựa vào dữ liệu sinh lý, chúng tôi đã có thể dự đoán chính xác mức độ hạnh phúc của một mối quan hệ."

Chú ý nhé, ông dùng từ “sinh lý” – tức là cơ thể.

Nói cách khác, giữ chặt cơn giận, im lặng chịu đựng, cố tỏ ra bình tĩnh – chưa chắc đã là bình tĩnh thật sự.

Khi cảm xúc dâng trào, nhịp tim của bạn tăng vọt, cortisol và adrenaline tràn ngập cơ thể, và sau đó là một chuỗi phản ứng tiêu cực ngoài tầm kiểm soát. Bạn không còn nghe rõ, không còn thấu hiểu, và không thể tìm ra giải pháp. Gottman gọi đây là "kích động sinh lý lan tỏa" (diffuse physiological arousal).

Còn chúng ta thường gọi nó là "phát điên lên".

"Trong xung đột tình cảm, sự kích động sinh lý có những tác động tâm lý rất rõ ràng. Nó khiến ta khó tiếp nhận thông tin (giảm khả năng nghe, thu hẹp tầm nhìn, và khó tập trung ngoài trạng thái phòng thủ). Nó làm tăng sự phòng thủ, dẫn đến hội chứng 'lặp lại chính mình' – khi bạn cứ nhắc đi nhắc lại quan điểm với hy vọng rằng đối phương sẽ đột nhiên hiểu ra và yêu thương bạn hơn. Sự kích động này còn làm giảm khả năng sáng tạo trong việc giải quyết vấn đề, làm mất đi khiếu hài hước, sự trìu mến, và đặc biệt là khả năng lắng nghe cũng như thấu cảm với đối phương."

Và điều này ảnh hưởng nhiều hơn đến đàn ông. Khi rơi vào tình huống cảm xúc căng thẳng, nam giới bị cuốn vào trạng thái kích động nhanh hơn phụ nữ và mất nhiều thời gian hơn để quay lại trạng thái bình thường.

"Nghiên cứu cho thấy khi căng thẳng, huyết áp của phụ nữ có xu hướng giảm nhanh hơn so với nam giới. Oxytocin giúp giảm hormone stress noradrenaline ở phụ nữ, nhưng lại không có tác dụng tương tự đối với nam giới. Điều này cho thấy đàn ông dễ bị tổn thương hơn trước sự kích động sinh lý."

Bạn có bao giờ cãi nhau đến mức cảm thấy bế tắc hoàn toàn?

Một khi cơ thể đã tràn ngập hormone stress, không còn cơ hội cho một cuộc trò chuyện mang tính xây dựng và thấu cảm nữa. Khi ấy, tiếp tục tranh cãi chỉ khiến mọi thứ trở nên tệ hơn.

Vậy phải làm gì?

Trẻ con không phải là những người duy nhất cần "tạm dừng" (time-out). Bạn không thể ra lệnh cho cơ thể thư giãn ngay lập tức. Gottman khuyên rằng hãy nghỉ ngơi 20 phút. Và trong khoảng thời gian đó, hãy tìm cách đánh lạc hướng bản thân. (Chỉ ngồi lẩm bẩm trách móc trong đầu thì không được tính đâu nhé.)

Khi cả hai đã bình tĩnh hơn, hãy quay lại và tiếp tục nói chuyện.

Nhưng giả sử bạn đã giữ được bình tĩnh. Tuyệt. Giờ thì bạn cần làm gì để cuộc trò chuyện không đi vào ngõ cụt?

Giữ Tinh Thần Tích Cực

Nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng đây không phải một lời khuyên sáo rỗng – mà là một kết luận từ nghiên cứu thực tế.

Bạn cần duy trì tỷ lệ 5 câu nói tích cực cho mỗi câu tiêu cực.

"Tỷ lệ cảm xúc tích cực so với tiêu cực trong những cuộc xung đột của các cặp đôi hạnh phúc là 5:1. Với những cặp đôi trên bờ vực ly hôn, tỷ lệ này chỉ còn 0.8:1 hoặc thấp hơn."

Ngay cả khi đang tranh luận, những cặp đôi hạnh phúc mà Gottman nghiên cứu vẫn thường xuyên đan xen những câu nói tích cực, như:

• "Anh có lý do của anh."
• "Em nói rõ hơn cho anh hiểu được không?"
• "Nếu điều đó thực sự quan trọng với em, mình sẽ cùng tìm cách giải quyết."

Còn những câu nói như:

• "Nghe ngu không chịu nổi!"
• "Lúc nào anh cũng chỉ biết nghĩ cho bản thân!"
• "Thề với trời, tôi chỉ muốn lấy cái xà beng phang anh một phát rồi chôn xuống nền nhà!"

…thì không cần nói cũng biết là chẳng mang lại kết quả gì.

Nhưng đừng hiểu lầm – tỷ lệ là 5:1, không phải 5:0.

Sự tiêu cực không phải là xấu. Thực ra, một chút tiêu cực là cần thiết. Giận dữ không phải nguyên nhân gây đổ vỡ…

Nguyên nhân thực sự là sự leo thang tiêu cực. Bạn hét lên. Họ hét to hơn. Bạn hét còn to hơn nữa. Cho đến khi cửa kính rung lên, chó mèo trốn sạch dưới gầm giường, và mối quan hệ của bạn chỉ còn tính bằng ngày.

Nếu đây là cách bạn cãi nhau, tốt nhất là đừng vội ký hợp đồng vay mua nhà 30 năm, vì khả năng cao là hôn nhân của bạn chỉ kéo dài khoảng 6 năm thôi.

"Chúng tôi phát hiện rằng những cặp đôi có xu hướng gia tăng tiêu cực trong các cuộc tranh cãi – đặc biệt là khi có sự chỉ trích, phòng thủ, khinh miệt và né tránh – thường ly hôn trung bình sau 5.6 năm kể từ khi kết hôn."

Vậy làm sao để không rơi vào vòng xoáy tiêu cực này?

Hãy dùng sự hài hước.

Không, gọi đối phương là trò đùa thì không được. Nhưng đùa một chút trong lúc tranh luận có thể giúp hạ nhiệt tình huống.

"Những yếu tố tích cực không chỉ giúp duy trì sự ổn định của một mối quan hệ, mà còn giúp giảm căng thẳng trong lúc mâu thuẫn. Đặc biệt trong các mối quan hệ dị tính, sự hài hước đóng vai trò quan trọng trong việc xoa dịu cảm xúc, nhất là với nam giới. Đó là lý do ngay cả những lời nói đùa nhỏ cũng có thể tạo ra kết quả tích cực trong một cuộc tranh cãi."

Đến đây, có thể bạn đã kiểm soát được cảm xúc, biết cách nói chuyện một cách tích cực. Nhưng rồi sẽ có lúc bạn cảm thấy không chịu nổi nữa.

Cái cảm giác như vừa trải qua 30 ngày bị tra tấn tâm lý, chỉ muốn gào lên: "Muốn gì thì nói nhanh đi, tôi chịu hết nổi rồi!"

Và vâng… các anh đàn ông, tôi đang nói đến các anh đấy!

Học Cách Chấp Nhận và Thấu Hiểu

Đừng phủ nhận cảm xúc của đối phương hay cố gắng bịt miệng họ. Hãy lắng nghe. Nhưng không phải kiểu “gật đầu liên tục cho đến khi họ ngừng nói,” mà là thực sự chú tâm, suy nghĩ về những điều họ đang chia sẻ.

Điều này đặc biệt khó với đàn ông – và cũng là một trong những nguyên nhân có thể giết chết một mối quan hệ.

Trích từ The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples

Việc đàn ông chấp nhận ảnh hưởng từ người phụ nữ của mình là yếu tố quan trọng quyết định một mối quan hệ có vận hành tốt hay không. Ngược lại, việc không chịu lắng nghe và tiếp thu là dấu hiệu dự báo sự đổ vỡ.

Khi phụ nữ phàn nàn, đàn ông thường có xu hướng rút lui về mặt cảm xúc hoặc phản ứng phòng thủ, và điều này chỉ càng khiến tình hình leo thang. Điều cốt lõi không phải là bạn phải nhượng bộ hay từ bỏ quan điểm của mình, mà là bạn cần thực sự lắng nghe và thể hiện rằng bạn đang lắng nghe.

Trích từ The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples

Có hai kiểu phổ biến mà đàn ông thường dùng để từ chối tiếp thu ý kiến của vợ mình: (1) rút lui về mặt cảm xúc (và rồi dần dà, cả hai cùng xa cách), hoặc (2) phản ứng gay gắt (tỏ ra thách thức, khinh miệt, phòng thủ) khi vợ bày tỏ sự không hài lòng ở mức độ nhẹ nhàng. Ngược lại, những người đàn ông có hôn nhân hạnh phúc lại hiếm khi làm điều này. Họ thường đáp lại bằng những câu như: “Ừ, em nói cũng có lý đấy,” “Anh hiểu điều em đang muốn nói,” hay “Nghe cũng hợp lý, anh đang dần bị em thuyết phục rồi.” Đây không phải là sự phục tùng, mà là sự trao đổi đầy thiện chí. Để có tiếng nói trong mối quan hệ, bạn cần biết cách chấp nhận quan điểm của người bạn đời ở một số vấn đề quan trọng với họ.

Những Cuộc Tranh Cãi Không Hồi Kết

Bạn có những cuộc tranh luận lặp đi lặp lại mãi mà không bao giờ tìm ra lối thoát? Chúng có thể không bao giờ được giải quyết triệt để.

Trích từ The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples
Chúng tôi phát hiện ra rằng chỉ 31% các bất đồng lớn trong hôn nhân là những vấn đề có thể giải quyết được. Còn lại 69% là những mâu thuẫn kéo dài, không thể giải quyết dứt điểm.

Trừ khi đó là một vấn đề thực sự nghiêm trọng (“Anh/em cần chấm dứt ngay việc ngoại tình với anh chàng giao hàng!”), thì tốt nhất hãy học cách buông bỏ. Bạn cần chấp nhận con người đối phương như họ vốn có.

Không ai là hoàn hảo. Bạn cũng vậy. Khi yêu một ai đó, bạn cũng đang chấp nhận những vấn đề của họ. Quan trọng là những vấn đề ấy có phải là thứ bạn có thể sống chung hay không.

Trích từ The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples

Điều quan trọng không phải là giải quyết dứt điểm những mâu thuẫn này, mà là cách hai người nói về chúng. Những cặp đôi hạnh phúc luôn tạo ra một không gian đối thoại dễ chịu – nơi có tiếng cười, sự yêu thương và cảm giác chấp nhận lẫn nhau, thậm chí đôi khi họ còn thấy hài hước về những khác biệt ấy.

Hãy cùng bàn bạc, nhưng đừng mong rằng mọi chuyện sẽ có hồi kết hoàn hảo. Quan trọng hơn hết là cách hai người nói chuyện với nhau: hãy rộng lượng, dịu dàng và đừng quên mỉm cười.

Tóm Lại

Đây là chìa khóa để giải quyết vấn đề trong mối quan hệ:

• Bắt đầu một cách nhẹ nhàng: Phàn nàn thì được, nhưng đừng công kích. Tập trung vào vấn đề, đừng chỉ trích con người.
• Giữ bình tĩnh: Khi nhịp tim tăng lên, hạnh phúc sẽ giảm xuống.
• Duy trì sự tích cực: Tỷ lệ 5 lời khen trên 1 lời phê bình không chỉ là một con số, mà là nền tảng của một mối quan hệ bền vững.
• Chấp nhận ảnh hưởng từ đối phương: Lắng nghe thực sự có thể giúp mối quan hệ của bạn tránh khỏi bi kịch như trong những bộ phim tài liệu hình sự trên truyền hình.
• Không phải lúc nào cũng có người thắng, vì vậy hãy cư xử tử tế: Nếu bạn luôn đặt cái tôi lên trên hết, bạn sẽ chỉ nhận về những xung đột không hồi kết. Như Aristotle chưa bao giờ nói nhưng lẽ ra ông ấy nên nói: “Bạn không thể có mọi thứ mình muốn, nhưng nếu bạn cố gắng, bạn sẽ có những gì mình cần.”

Vậy, Điều Gì Giúp Một Mối Quan Hệ Thực Sự Hạnh Phúc?

Không phải chỉ có cách cãi nhau cho đúng đâu…

Bạn cần vui vẻ. Hãy tiếp tục nỗ lực, tiếp tục tạo ra những kỷ niệm, tiếp tục hẹn hò như ngày đầu.

Trích từ The Science of Trust: Emotional Attunement for Couples

Trong những mối quan hệ hạnh phúc, các cặp đôi vẫn tiếp tục nuôi dưỡng sự lãng mạn, duy trì cảm xúc kết nối, xây dựng tình bạn, tìm kiếm niềm vui, phiêu lưu và sự hồn nhiên trong tình yêu.

Ngay cả trong một cuộc tranh cãi, đừng quên rằng người đang đứng trước mặt bạn là người bạn yêu thương.

Tình yêu không chỉ là một danh từ – nó là một động từ. Yêu không chỉ là điều bạn có, mà là điều bạn làm.

Và nếu bạn vẫn có thể yêu ngay cả giữa một cuộc tranh luận, thì bạn cũng có thể hạnh phúc sau đó.

Mà chẳng phải cuối cùng ai cũng mong muốn điều đó sao? Một cái kết viên mãn và trọn vẹn. 

Nguồn: How To Solve Relationship Problems: 5 Secrets From Research – Bakadesuyo