Liệu pháp tâm lý dành cho điều gì?

Liệu pháp tâm lý là một công cụ, và giống như mọi công cụ khác, nó được tạo ra để giúp chúng ta vượt qua những điểm yếu bẩm sinh và mở rộng khả năng của mình vượt xa những gì tự nhiên đã ban tặng. Theo cách này, nó không khác gì một chiếc xô – giúp giải quyết vấn đề không thể giữ nước trong lòng bàn tay – hay một con dao – bù đắp cho sự cùn nhụt của răng.

Điểm đặc biệt của liệu pháp tâm lý là ở mục đích nó phục vụ: đây là một phát minh giúp cải thiện cách cảm xúc của chúng ta vận hành. Nó được thiết kế để khắc phục những khó khăn to lớn mà chúng ta thường gặp phải, như hiểu chính mình, tin tưởng người khác, giao tiếp hiệu quả, phát huy tiềm năng, cũng như cảm nhận sự bình an, tự tin, chân thực, thẳng thắn và không còn xấu hổ.

Dẫu là một phát minh quan trọng, liệu pháp tâm lý lại không mang dấu hiệu rõ rệt của sự đột phá. Về mặt kỹ thuật, nó chỉ yêu cầu một căn phòng thoải mái, không bị gián đoạn; 50 phút, có thể hai lần một tuần trong vòng một năm hoặc hơn; hai chiếc ghế và một khoản chi phí tương đương một bữa ăn ba món tại một nhà hàng tầm trung. Nhưng ở khía cạnh đào tạo, nhà trị liệu cần trải qua một quá trình học tập nghiêm ngặt về cách vận hành của tâm trí – điều mà ở những nơi có trách nhiệm cao, đòi hỏi sự nghiêm túc, tham vọng trí tuệ và thực hành thực tiễn không khác gì quá trình lấy bằng phi công.

Để thực hiện được sứ mệnh của mình, liệu pháp tâm lý dựa vào ít nhất tám bước quan trọng, trong đó đầu tiên là lắng nghe và chứng kiến.

Lắng nghe và chứng kiến

Phần lớn những gì thuộc về chúng ta đều là bí mật với thế giới – bởi chúng ta hiểu rằng nhiều điều trong đó vi phạm các chuẩn mực của sự đúng mực và lý trí mà ta luôn muốn tuân theo. Chúng ta biết rằng mình sẽ khó tồn tại trong xã hội nếu dòng suy nghĩ thô sơ trong tâm trí bị lộ ra.

Rất nhiều thứ bên trong chúng ta có vẻ thật ngớ ngẩn: như cảm giác bất chợt muốn bật khóc khi đọc một cuốn sách thiếu nhi (kể về một chú voi kết bạn với một chú chim sẻ con); hay việc chúng ta hay mơ tưởng có thể quay ngược thời gian để sửa chữa những cơ hội đã bỏ lỡ thời niên thiếu. Một số điều, nếu nhìn từ góc độ khắt khe, lại có vẻ đáng thương: nỗi lo lắng khi phải hỏi vị trí của nhà vệ sinh, sự ghen tị với một người bạn thân, hay sự ám ảnh về mái tóc của mình. Một phần khác thì đáng sợ, thậm chí gần như vi phạm pháp luật: những tưởng tượng về một đồng nghiệp hay một thành viên trong gia đình; hoặc những kế hoạch trong đầu về cách ta sẽ "xử lý" một kẻ thù.

Trong sự cô đơn, chúng ta thường được khuyên rằng bạn bè là quan trọng. Nhưng chúng ta biết rõ, mối quan hệ bạn bè nào cũng có một giao ước ngầm: rằng chúng ta sẽ không làm phiền đối phương với quá nhiều điều điên rồ trong đầu mình. Người yêu cũng là một giải pháp, nhưng tương tự, không ai kỳ vọng một người bạn đời sẽ khám phá và chấp nhận mọi ngóc ngách sâu thẳm trong tâm hồn chúng ta.

Trong mọi tương tác xã hội, ta luôn cẩn thận giữ một khoảng cách lớn và an toàn giữa những gì mình nói với mọi người và những gì thực sự diễn ra trong tâm trí.

Ngoại lệ duy nhất nằm ở liệu pháp tâm lý. Ở đây, điều đáng kinh ngạc là chúng ta có thể nói bất cứ điều gì – và thậm chí nên làm như vậy. Chúng ta không cần gây ấn tượng hay trấn an nhà trị liệu rằng mình hoàn toàn tỉnh táo. Thay vào đó, hãy kể cho họ nghe những gì đang diễn ra. Không cần ngăn họ nghĩ rằng ta kỳ quặc, sợ hãi hay có phần biến thái. Ta có thể dè dặt hé lộ những góc tối nhất của mình và nhận ra rằng người đối diện không hề hoảng sợ hay phán xét, mà ngược lại, họ lắng nghe với một sự quan tâm điềm tĩnh.

Chúng ta dần nhận ra rằng mình không phải là những con quái vật hay kẻ dị thường. Thay vào đó, ta tìm thấy điều trái ngược với cô đơn.

Tính đời thường

Các nhà trị liệu hiểu rất rõ bản chất chân thực, không màu mè của con người. Họ có kinh nghiệm trực tiếp với những nỗi đau lớn nhất – như loạn luân, cưỡng hiếp, tự sát và trầm cảm – cũng như những nỗi đau nhỏ bé và nghịch lý hơn: một ánh mắt vô tình ở thư viện khơi dậy nỗi khao khát kéo dài suốt hai mươi năm, một tâm hồn hiền lành bỗng nổi nóng đập vỡ cánh cửa, hay một người đàn ông đẹp trai, phong độ lại không thể tiếp tục làm chủ cơ thể mình.

Họ biết rằng, ẩn sâu trong mỗi người trưởng thành luôn tồn tại một đứa trẻ bối rối, tức giận, tổn thương và khao khát được lắng nghe, được thừa nhận cảm xúc của mình. Họ hiểu rằng đứa trẻ ấy cần có cơ hội để nhận ra bản thân, để được cất tiếng nói – có thể qua những giọt nước mắt hay những lời lẩm bẩm khó nghe – những điều đôi khi mâu thuẫn với vẻ ngoài chín chắn và tự chủ của người lớn ngồi trên ghế trị liệu.

Các nhà trị liệu đủ quen thuộc với thực tế về con người để không cần kiểm duyệt hay đưa ra những phán xét đạo đức. Và họ đạt được điều này không chỉ thông qua sách vở, mà còn nhờ lòng dũng cảm khám phá bản chất của chính mình. Họ có thể không chia sẻ chính xác những tưởng tượng của chúng ta, nhưng họ thừa nhận rằng bản thân họ cũng có những suy nghĩ phức tạp và đầy màu sắc. Họ không mang nỗi lo âu y hệt chúng ta, nhưng hiểu rất rõ những nỗi sợ mạnh mẽ và kỳ lạ giam cầm tất cả chúng ta.

Họ bắt đầu giúp ta bởi vì họ nắm bắt chính xác và bao quát ý nghĩa thực sự của sự “bình thường” – một điều khác xa so với những gì chúng ta vẫn giả vờ coi là chuẩn mực. Họ không cần chúng ta phải “tốt đẹp” hay “điển hình” để củng cố cái nhìn của họ về bản thân hay thế giới. Yêu cầu duy nhất của họ là chúng ta thành thật thừa nhận, không phòng thủ quá mức, những gì thực sự diễn ra bên trong mình.

Lòng nhân từ

Thật đáng mừng, họ luôn đứng về phía chúng ta. Không phải vì ai cũng xấu bụng, nhưng hầu hết mọi người thường không hoàn toàn đứng về phía ta: họ đôi khi ghen tị, nhàm chán, bực bội, muốn chứng minh quan điểm hoặc bị phân tâm bởi cuộc sống của chính mình. Nhưng nhà trị liệu lại mang đến sự tập trung và chú ý trọn vẹn cho câu chuyện của chúng ta. Căn phòng của họ là một nơi an toàn, tách biệt khỏi áp lực thường ngày. Họ tiếc cho những đau khổ ta đã trải qua. Họ hiểu rằng điều đó thật đáng lo, đáng giận hay đáng thương. Họ biết rằng ta không cố ý làm những điều sai trái, hoặc nếu có, thì ta đã có lý do của mình.

Không phải vì họ làm điều này theo bổn phận, mà vì họ thật lòng muốn thấu hiểu trải nghiệm của ta, muốn nhìn nhận thế giới qua đôi mắt của ta, để giúp chữa lành những tổn thương và cảm giác cô đơn ta đã chịu đựng.

Tuy nhiên, sự nhân từ của họ không chỉ đơn thuần là dễ chịu. Biết rằng có ai đó đứng về phía mình sẽ giúp ta đủ can đảm đối mặt với những trải nghiệm mà ta thường né tránh. Trong một môi trường đủ bình yên, an toàn và được quan tâm, ta có thể nhìn sâu vào những tổn thương của mình. Ta dám thừa nhận rằng có lẽ mình đã sai, rằng cơn giận dữ đã kéo dài quá lâu, rằng đã đến lúc ta nên từ bỏ những biện minh hay ngừng cố gắng làm hài lòng tất cả mọi người.

Chính lòng nhân từ ấy trao cho ta sự an toàn cần thiết để bắt đầu đối diện và tháo gỡ những nút thắt tinh vi trong tâm trí mình.

Lắng nghe

Một trong những khuyết điểm lớn của tâm trí là chúng ta rất khó có thể suy nghĩ sâu sắc và mạch lạc trong thời gian dài. Chúng ta thường xuyên mất mạch suy nghĩ. Những ý tưởng cạnh tranh, không liên quan có thói quen lướt qua và làm rối tung các dòng suy nghĩ đang hình thành. Thỉnh thoảng, ý thức của ta bỗng dưng trống rỗng trong vài giây. Và nếu chỉ có một mình, ta nhanh chóng nghi ngờ giá trị của những gì mình đang cố gắng làm rõ – dẫn đến những thôi thúc mãnh liệt, như kiểm tra tin tức hay tìm một chiếc bánh quy. Kết quả là, những vấn đề ta cần suy ngẫm – như mối quan hệ đang đi đến đâu, bước tiếp theo trong công việc, hay điều gì ở bạn đời khiến ta bận lòng – đều bị chôn vùi trong đống hỗn độn tinh thần, gây tổn hại sâu sắc về mặt tâm lý.

Điều giúp ích đáng kể trong nỗ lực hiểu rõ tâm trí mình, một cách bất ngờ, lại là sự hiện diện của một tâm trí khác. Mặc dù hình ảnh người suy ngẫm cô độc rất hấp dẫn, nhưng sự thật là suy nghĩ hiệu quả nhất thường xảy ra trong sự đồng hành. Sự tò mò của người khác tiếp thêm cho ta lòng tự tin để khám phá những ngóc ngách tâm trí mình.

Với một người bạn tốt, đôi khi ta cũng có thể được lắng nghe. Nhưng việc thực sự được lắng nghe không chỉ đơn thuần là không bị cắt ngang. Đó là khi ta trở thành đối tượng của một chiến lược “lắng nghe chủ động.”

Nhà trị liệu sẽ sử dụng những gợi ý rất nhỏ nhưng ý nghĩa để giúp ta đào sâu và duy trì những ý tưởng đang chớm nở. Họ nhắc rằng không cần vội, rằng có người đang theo sát từng lời ta nói. Một vài câu ngắn gọn như “hãy nói thêm” hay “tiếp tục đi” cũng có thể mở ra những cánh cửa tâm trí. Đôi khi, chỉ một tiếng “à” nhẹ nhàng hay “ừm” đầy thấu hiểu cũng đủ giữ ta ở lại với dòng suy nghĩ, bất kể nó có kỳ lạ hay phức tạp đến đâu.

Nhờ sự lắng nghe chủ động ấy, ta không cần phải diễn đạt mọi thứ một cách hoàn hảo. Ta được phép vấp váp, lạc lối. Và người lắng nghe sẽ kiên nhẫn giúp ta quay lại, nhắc ta chú ý đến những điểm mà ta vô tình né tránh.

Họ không coi ta là những kẻ vụng về hay bất lực trong giao tiếp; họ chỉ đơn giản hiểu rằng việc xâu chuỗi và diễn đạt những gì thực sự diễn ra trong tâm trí là điều khó khăn với bất kỳ ai.

Thời gian

Liệu pháp tâm lý được xây dựng dựa trên sự thấu hiểu rằng ta không thể truyền tải những trải nghiệm cốt lõi của mình chỉ trong một hoặc hai lần gặp gỡ ngắn ngủi. Cuộc sống của ta diễn ra theo dòng chảy thời gian, và bản thân ta cũng cần được giải mã theo dòng thời gian ấy. Không phải lúc nào ta cũng có thể chạm tới mọi cảm xúc cần thiết trong mỗi buổi trò chuyện. Có những tuần ta sẵn sàng hơn để khám phá một ký ức nhất định hoặc cân nhắc một góc nhìn nào đó. Nhà trị liệu cho phép ta bắt đầu bất cứ đâu, tự do bước qua những hành lang nội tâm của chính mình. Họ tin rằng, miễn là ta tiếp tục đến và chia sẻ, từng mảnh ghép sẽ dần lộ diện, như một chiếc bình cổ được khôi phục từ những mảnh vỡ lẫn trong đống tàn tích.

Diễn giải

Việc lắng nghe chủ động của nhà trị liệu không hề tùy hứng. Nó được định hướng bởi nỗ lực thấu hiểu – vì lợi ích của ta – những gì từ quá khứ đang âm thầm tác động đến hiện tại.

Ta đến gặp nhà trị liệu với những câu hỏi, mang theo một vấn đề bề nổi, thứ chỉ tiết lộ phần nào gốc rễ của nỗi đau ta đang chịu đựng. Tại sao ta cứ mãi yêu những người tìm cách kiểm soát và hạ thấp ta? Vì sao ta vừa muốn rời bỏ công việc hiện tại, vừa không thể tìm được công việc nào thỏa mãn hơn? Tại sao ta luôn lo lắng đến tê liệt trong các tình huống công cộng? Hay tại sao ta tự phá hỏng những khả năng tình cảm của mình?

Thông qua những câu hỏi, sự chú ý, và cách điều tra tinh tế, nhà trị liệu cố gắng – hơn bất kỳ ai từng làm – khám phá mối liên hệ giữa vấn đề ta mang đến và toàn bộ cuộc đời ta, đặc biệt là những chấn thương từ thời thơ ấu. Qua nhiều buổi trò chuyện, những khám phá nhỏ nhặt góp phần tạo nên bức tranh toàn cảnh về nguồn cơn những vết thương cảm xúc – và cách tính cách của ta đã dần hình thành để đối phó với chúng, theo cách có thể đang cản trở ta ngày nay.

Chẳng hạn, ta có thể nhận ra cảm giác cạnh tranh với cha mẹ đã khiến ta sớm từ bỏ những thử thách trong công việc để giữ lấy tình yêu của họ, và lần đầu tiên thấy rằng lối tư duy tự hủy hoại ấy giờ đây không còn hợp lý. Hoặc, ta có thể nhận ra sự hoài nghi cay nghiệt mà ta thường thể hiện trong các mối quan hệ – vốn giới hạn cả tính cách và tình bạn của ta – bắt nguồn từ một người cha hay mẹ đã làm ta thất vọng vào thời điểm ta không thể kiềm chế sự tổn thương của mình. Từ đó, ta tự biến mình thành người luôn tự làm mình thất vọng trước, thay vì để thế giới nhạo báng những hy vọng đang nhen nhóm.

Nhưng không thể truyền tải những phát hiện này một cách quá thẳng thừng. Một lời diễn giải nếu được nói ra quá trực diện sẽ dễ gây phản kháng hoặc khiến ta thấy trống rỗng. Để nó thực sự hiệu quả, ta cần vượt qua việc chỉ chấp nhận nó trên lý trí, mà phải trải nghiệm được cảm xúc gắn liền với điều ấy. Ta cần cảm nhận sự hiện diện của đứa trẻ nhạy cảm, dễ tổn thương trong bản thân mình – đứa trẻ mà ta đã từng là.

Để quá trình này hiệu quả, nhà trị liệu phải tinh tế để khiến ta cảm thấy như chính ta là người phát hiện ra cấu trúc vấn đề của mình, một cách chậm rãi và tự nhiên.

Một mối quan hệ

Mối liên hệ giữa ta và nhà trị liệu, qua những buổi gặp hàng tuần kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm, dần hình thành một điều nghe có vẻ xa lạ trong bối cảnh chuyên nghiệp: một mối quan hệ.

Ta tìm đến nhà trị liệu chính vì, bằng cách nào đó, các mối quan hệ trong đời ta đang gặp khó khăn – những khó khăn mà ta mơ hồ nhận ra nhưng không hoàn toàn hiểu. Có lẽ ta cố làm hài lòng người khác ngay lập tức, tìm kiếm sự ngưỡng mộ của họ, nhưng rồi lại cảm thấy giả tạo và trống rỗng, rồi rút lui. Hoặc ta yêu cuồng nhiệt, nhưng rồi luôn phát hiện ra một khuyết điểm lớn ở đối phương khiến ta bỏ đi, rồi bắt đầu một vòng lặp mới.

Mối quan hệ với nhà trị liệu không giống với những mối quan hệ ta có trong đời thường. Ta sẽ không bao giờ cùng họ đi mua sắm hay xem TV bên nhau trên giường. Nhưng một cách tự nhiên và rất tiện lợi, ta sẽ mang đến buổi trị liệu chính những xu hướng mà ta thường thể hiện trong các mối quan hệ khác. Ở đây, ta có thể quyến rũ rồi lại trở nên lạnh nhạt, hoặc lý tưởng hóa họ chỉ để rồi muốn bỏ chạy. Nhưng giờ đây, trước sự hiện diện của nhà trị liệu, những khuynh hướng ấy có cơ hội được quan sát, làm chậm lại, thảo luận, đồng cảm và – nếu chúng có hại – được vượt qua.

Mối quan hệ với nhà trị liệu trở thành một phép thử cho cách ta hành xử với người khác, từ đó cho phép ta nhận thức rõ hơn về bản thân và dần thay đổi, cải thiện cách ta kết nối với mọi người. Trong căn phòng trị liệu, mọi thói quen, khuynh hướng của ta đều được ghi nhận và bình luận – không phải để trách cứ, mà như một nguồn thông tin quý giá về tính cách mà ta xứng đáng được biết.

Nhà trị liệu, với sự tử tế, có thể chỉ ra rằng ta phản ứng như thể vừa bị tấn công, trong khi họ chỉ đặt câu hỏi. Họ có thể nhận thấy cách ta hay khoe khoang về tài chính của mình (dù họ vẫn quý ta, bất kể thế nào), hoặc cách ta vội vàng đồng ý với họ khi họ chỉ đang thử nghiệm một ý tưởng mà chính họ cũng chưa chắc chắn. Họ có thể nhẹ nhàng nhắc ta rằng ta thường gán cho họ những thái độ hay quan điểm mà họ không hề có.

Mối quan hệ trị liệu là một phiên bản thu nhỏ của các mối quan hệ nói chung, và qua đó, nó trở thành một phương tiện độc đáo để ta học về những khuynh hướng cảm xúc khó nhận thấy của mình. Bằng cách tái hiện những vấn đề trong mối quan hệ với một người đồng cảm – người sẽ không phản ứng như người bình thường (không hét lên, phàn nàn, im lặng hay bỏ đi) – ta có cơ hội hiểu được bản thân đang làm gì và thử nghiệm những cách kết nối mới.

Mối quan hệ với nhà trị liệu trở thành một hình mẫu cho cách ta xây dựng mối quan hệ với người khác trong tương lai, thoát khỏi những thao tác và định kiến âm ỉ từ thời thơ ấu, những thứ vẫn đang gây cản trở nghiêm trọng trong hiện tại. Đây có thể là mối quan hệ lành mạnh đầu tiên mà ta từng có, nơi ta học cách kìm nén việc áp đặt những giả định lên người khác và đủ tin tưởng để họ thấy toàn bộ con người phức tạp của mình, mà không quá nhiều xấu hổ hay ngượng ngùng xen vào.

Từ một bối cảnh bất thường, mối quan hệ ấy trở thành khuôn mẫu để ta áp dụng vào cuộc sống thường nhật, với bạn bè và những người thân yêu.

Những tiếng nói bên trong

Trong tâm trí chúng ta, tách biệt khỏi những lo toan thường nhật, có một vị thẩm phán đang ngồi đó. Họ quan sát những gì ta làm, đánh giá cách ta thể hiện, xem xét tác động của ta đến người khác, ghi lại những thành công và thất bại – rồi cuối cùng, đưa ra phán quyết.

Nguồn gốc của tiếng nói vị thẩm phán này không khó để truy tìm: đó chính là sự nội hóa giọng nói của những người từng tồn tại bên ngoài ta. Ta hấp thụ những âm điệu khinh miệt và thờ ơ, hoặc sự tử tế và ấm áp mà ta từng nghe thấy trong những năm tháng hình thành con người mình. Đôi khi, giọng nói đó tích cực, dịu dàng, khuyến khích ta chạy nốt những bước cuối cùng. Nhưng thường thì, giọng nói ấy chẳng mấy dễ chịu. Nó đầy bi quan, trừng phạt, hoảng loạn, và hạ thấp ta. Đó không phải là tiếng nói đại diện cho những hiểu biết sâu sắc hay khả năng trưởng thành nhất của ta.

Một phần quan trọng mà liệu pháp tâm lý mang lại là cơ hội để ta cải thiện cách ta đánh giá bản thân và những giọng nói vang lên trong đầu mình. Nó giúp ta học cách, một cách có ý thức và cẩn trọng, nói chuyện với chính mình như cách nhà trị liệu đã nói chuyện với ta qua nhiều tháng trời. Khi đối mặt với thử thách, ta có thể tự hỏi: “Giờ họ sẽ nói gì nhỉ?” Sau khi đã nghe giọng nói tích cực, xây dựng của họ đủ thường xuyên và trong những vấn đề khó nhằn nhất, ta sẽ dần thấy nó trở thành một phản ứng tự nhiên, cuối cùng hòa nhập thành suy nghĩ của chính mình.

Liệu pháp tâm lý giúp ta nội hóa một giọng nói tốt đẹp hơn – tốt hơn hầu hết những giọng nói ta từng gặp – để luôn sẵn sàng vang lên khi ta cần.

Sau liệu pháp, ta sẽ là ai?

Nếu quá trình trị liệu diễn ra tốt đẹp, ta sẽ trở thành người như thế nào?

Rõ ràng là, vẫn sẽ có lúc ta không hạnh phúc. Người khác vẫn sẽ hiểu lầm ta; ta sẽ gặp phải phản đối; sẽ có những điều ta mong muốn nhưng không thể với tới; thành công đôi khi sẽ thuộc về những người không xứng đáng; và nhiều điều tốt đẹp ở ta sẽ không được mọi người công nhận. Ta vẫn phải cạnh tranh, chịu đựng sự phán xét của người khác; ta vẫn cô đơn đôi lúc; và liệu pháp cũng không thể ngăn ta ốm đau, già yếu, chết đi, hoặc chứng kiến người thân yêu rời xa mãi mãi. Liệu pháp không thể làm cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn thực tế vốn có.

Nhưng với những giới hạn ấy, liệu pháp vẫn có thể mang lại những lợi ích khiêm nhường nhưng thực sự sâu sắc:

Ta sẽ có thêm một chút tự do

Một đặc điểm của những cơ chế phòng vệ mà ta xây dựng để chống lại vết thương nguyên thủy là chúng rất cứng nhắc – và giới hạn không gian tự do của ta. Chẳng hạn, ta có thể có một kiểu người yêu cố định (và không may mắn) mà ta luôn bị thu hút; hoặc ta không thể chịu được việc ai đó chạm vào một số nơi trên cơ thể mình; hoặc ta phải luôn giữ thái độ hoài nghi hoặc tỏ ra vui vẻ một cách gượng ép. Cảm giác về con người mà ta được phép trở thành bị giam cầm bởi những cú sốc trong quá khứ.

Nhưng càng hiểu về những thách thức ban đầu và cách ta phản ứng trước chúng, ta càng có thể thử rời xa hình mẫu mà ta từng nghĩ mình buộc phải theo để sinh tồn. Có lẽ, rốt cuộc, ta vẫn có thể dám hy vọng; hoặc thử làm người chủ động; hoặc tận hưởng thời gian một mình; hoặc thử một công việc mới.

Ta nhận ra rằng những gì ta từng tin là tính cách cố hữu của mình thực chất chỉ là tư thế mà ta đã co rụt lại để đối phó với bầu không khí lúc ấy. Và khi đã đo lường được tình hình hiện tại, ta có thể chấp nhận rằng, hóa ra, vẫn có những cách sống khác – an toàn và phù hợp hơn – để ta thử nghiệm.

Ta sẽ sẵn sàng hơn để giải thích chính mình

Trước đây, ta đã học cách im lặng và xấu hổ. Nhưng sự tử tế và chú ý của nhà trị liệu khuyến khích ta bớt cảm giác ghê tởm bản thân và che giấu nhu cầu của mình. Một khi đã dám bộc lộ những nỗi sợ hãi và khát khao sâu thẳm, ta sẽ thấy chúng dễ dàng hơn một chút để chia sẻ lần nữa với người khác. Im lặng không phải là lựa chọn duy nhất.

Khi cảm nhận rõ hơn quyền tồn tại của mình, ta sẽ dần biết cách diễn đạt cảm xúc một cách chân thật hơn. Thay vì chỉ âm thầm oán giận trước lời chỉ trích của người khác, ta có thể giải thích vì sao ta cho rằng họ bất công. Nếu ta buồn vì người bạn đời, ta không cần buộc tội họ là kẻ xấu xa rồi bỏ đi. Thay vì chạy trốn, ta có thể giải thích rằng (một cách khá kỳ lạ) ta nhạy cảm đến mức nào và cần được trấn an ra sao để cảm thấy an toàn trong tình yêu của họ.

Thay vì cố gắng chứng minh rằng mọi thứ chưa bao giờ là lỗi của mình, ta có thể thẳng thắn thừa nhận những giới hạn (không may) của bản thân và cam kết cố gắng làm tốt hơn trong tương lai. Ta không cần phải cảm thấy đó là thảm họa khi nói rằng mình đã sai.

Ta sẽ biết cảm thông hơn

Trong quá trình trị liệu, ta sẽ không thể tránh khỏi việc nhận ra mình đã từng bị một số người làm tổn thương như thế nào. Một phản ứng tự nhiên sẽ là đổ lỗi. Nhưng phản ứng chín chắn hơn, sau khi hiểu được chính những khiếm khuyết của bản thân, sẽ là nhìn nhận hành vi gây tổn thương của họ như một hệ quả từ những bất ổn của chính họ.

Những người đã gây ra vết thương nguyên thủy của ta hầu như không cố ý. Họ cũng chỉ là những con người chịu tổn thương, đang chật vật sống sót qua chuỗi ngày đau khổ riêng của họ. Ta sẽ hình thành một cái nhìn buồn nhưng cảm thông hơn về thế giới, nơi mà nỗi buồn và lo âu cứ thế mù quáng truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Những người làm tổn thương ta không phải là những sinh thể vĩ đại, đáng gờm, biết chính xác điểm yếu đặc biệt của ta và nhắm vào đó một cách công bằng. Họ cũng chỉ là những con người đầy rẫy tổn thương, đang cố gắng đối mặt với danh sách dài những đau buồn mà cuộc đời dành cho mỗi chúng ta.

Khi đó, liệu pháp đã hoàn thành sứ mệnh quan trọng nhất của nó.

Nguồn: WHAT IS PSYCHOTHERAPY FOR - The School Of Life

Psychologist Vietnam cung cấp dịch vụ trị liệu, tham vấn tâm lý (trực tiếp/online) cho trẻ em, người lớn, gia đình và cặp đôi. Hãy nhắn tin cho page để đặt lịch hẹn với nhà tham vấn bạn nhé: https://www.facebook.com/PsychologistVietnam/

Hotline giải đáp thắc mắc về tham vấn, trị liệu tâm lý: 0905438301 (Zalo), 0812151220 (Whatsapp)