May mắn có thể đóng vai trò lớn hơn trong thành công so với ta nghĩ

Một nghiên cứu mới đây cho thấy, những sự may mắn tình cờ trong giai đoạn đầu đời có thể ảnh hưởng sâu sắc đến thành công lâu dài. Các nhà nghiên cứu thuộc Khoa Thần kinh học và Hành vi của Đại học Cornell phát hiện rằng những sự kiện ngẫu nhiên trong tuổi thơ, khi kết hợp với môi trường cạnh tranh khốc liệt, có thể dẫn dắt con người đi trên những con đường hoàn toàn khác biệt – giúp một số người thành công rực rỡ, trong khi số khác phải chật vật để bắt kịp.

Nghiên cứu thú vị này được tiến hành trên 104 chú chuột con từ 16 đàn khác nhau và được công bố trên tạp chí Science. Cuộc sống của những chú chuột được theo dõi từ khi mới sinh đến khi trưởng thành. Chúng được nuôi dưỡng trong một khu vực rộng lớn ngoài trời, mô phỏng môi trường tự nhiên của chúng.

Nghiên cứu đã đi sâu vào nguồn gốc sinh học của cái gọi là "hiệu ứng Matthew" – một khái niệm đề cập đến hiện tượng "người giàu càng giàu, người nghèo càng nghèo." Theo đó, những cá nhân hoặc nhóm có lợi thế ban đầu thường tích lũy thêm nhiều lợi ích theo thời gian, trong khi những người bất lợi lại ngày càng tụt lại phía sau. Thuật ngữ này xuất phát từ một đoạn trong Kinh thánh, Phúc âm Matthew.

Mặc dù hiệu ứng Matthew đã được ghi nhận trong thế giới loài người, điều thú vị là nghiên cứu này còn cho thấy những mô thức tương tự xuất hiện trong vương quốc động vật thông qua các hành vi cạnh tranh cơ bản.

May mắn và cạnh tranh: Khi khởi đầu nhỏ trở thành bước ngoặt lớn

“Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng hiệu ứng Matthew có thể (i) bắt nguồn từ yếu tố sinh học, (ii) xảy ra đặc biệt ở những môi trường cạnh tranh cao hoặc trong các nhóm đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt, và (iii) có thể xuất hiện ngay cả khi không có sự khác biệt đáng kể về chất lượng hay khả năng cá nhân ban đầu,” bài báo giải thích.

Trong nghiên cứu, chuột đực – nổi tiếng với sự cạnh tranh dữ dội về lãnh thổ và tài nguyên – cho thấy rằng ngay cả những lợi thế nhỏ ở giai đoạn đầu cũng mang lại ảnh hưởng lớn. Những con chuột đực có lợi thế sớm thường dễ dàng giành được nguồn tài nguyên tốt hơn, cải thiện thể chất và gia tăng khả năng chiến thắng trong các cuộc cạnh tranh sau này. Chu kỳ thành công này tạo ra một "hiệu ứng quả cầu tuyết", nơi các lợi ích ban đầu dẫn đến sự thống trị bền vững.

Ngược lại, chuột cái – vốn ít phải cạnh tranh về tài nguyên hơn – lại phát triển ổn định và đồng đều, không bị ảnh hưởng bởi những trải nghiệm đầu đời. Điều này cho thấy rằng, khi không có áp lực từ sự cạnh tranh tài nguyên, con đường phát triển của chúng không bị gián đoạn.

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng những trải nghiệm “không thể đoán trước, không thể kiểm soát” có thể tạo ra những khác biệt lớn về kết quả, ngay cả khi mọi người bắt đầu với năng lực hay tài năng tương đương. Phát hiện này làm nổi bật cách sự cạnh tranh xã hội có thể khuếch đại những khác biệt nhỏ ban đầu, biến chúng thành những khoảng cách ngày càng lớn theo thời gian.

CẠNH TRANH CÀNG KHỐC LIỆT, MAY MẮN CÀNG QUAN TRỌNG

Nghiên cứu còn lưu ý rằng, khi sự cạnh tranh tăng cao, vai trò của may mắn trong việc định hình kết quả cũng trở nên lớn hơn, khiến cho việc lựa chọn những đặc điểm thực sự vượt trội trở nên khó khăn hơn.

“Kết quả của chúng tôi bổ sung vào các tài liệu xã hội học và sinh học, nhấn mạnh tầm quan trọng tiềm tàng của những trải nghiệm không thể đoán trước, không thể kiểm soát trong việc tạo ra sự khác biệt về kết quả, ngay cả khi sự khác biệt về chất lượng cơ bản (hay ‘tài năng’) là rất nhỏ hoặc không tồn tại,” các tác giả kết luận.

Vì thế, có thể rút ra rằng trong những môi trường cạnh tranh cao, những lợi thế nhỏ ở giai đoạn đầu – dù ta gọi đó là may mắn hay hoàn cảnh – đều có thể tạo nên sự khác biệt lớn.

Nguồn: Dịch từ trang MSN